Samenvatting KVL GEP

H1: TERMINOLOGIE, CLASSIFICATIE EN
DIAGNOSTIEK
1. TERMINOLOGIE EN DEFINIËRING

1.1 TERMINOLOGIE: GEDRAGS- EN EMO PROBLEMEN VS GEDRAGS- EN EMO STOORNISSEN

 Kinderen met gedrags- en emotionele PROBLEMEN= kinderen en jongeren die zichtbaar ongewoon of
abnormaal gedragen of die zichtbaar ongewone of abnormale emoties vertonen
 DUS kinderen met storend gedrag of emotionele problemen
 Onderscheid tussen:
o Lichte, tijdelijke problemen die het kind als reactie op nieuwe situaties vertoont
o Gedragingen die slechts in bepaalde situaties of bepaalde personen voortdoen
o Gedragingen die leeftijds- of fasegebonden zijn
o Ernstige gedrags- en emotionele problemen  chronische problemen = problemen die zich
frequenter en intenser voordoen en over meerdere domeinen van het leven
 Gedrags- en emotionele STOORNISSEN
 Alle stoornissen vallen onder problemen (overkoepelende term)
 Stoornissen zijn geen ontwikkelingsstoornissen!!
 Ontwikkelingsstoornis= aandoening die bij kinderen en adolescenten een belemmering vormt voor de
normale ontwikkeling (vertraagd of verstoord verloop van de normale ontwikkeling) (ADHD, ASS)
 Die kinderen krijgen vaak bijkomende gedrags- en
emotionele problemen
 Stoornis en probleem zeggen dat het probleem in
het kind zit, maar vaak worden die problemen
uitgelokt door de omgeving
 Als pedagogische aanpak niet overeenstemt met
pedagogische behoeften  opvoedingsproblemen

1.2 AANDACHTSPUNTEN BIJ DEFINIËRING VAN
PROBLEEMGEDRAG

 Geen eenduidige criteria
 Gedragingen/emoties van een welbepaald kind, in een welbepaalde situatie, omgeving… die als
ongewenst genoemd worden


1.2.1 HET ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF
 Gedrag dat op ene leeftijd nog gepast is, kan op andere leeftijd niet meer zo zijn
 Bv: kleuter die huilt en woedebuien heeft is meer gepast dan een 12-jarige


1.2.2 CONTINUÜMGEDACHTE
 Storend gedrag van kinderen met gedragsproblemen komt ook voor bij kinderen zonder
gedragsproblemen
 maar verschil in ernst, intensiteit en chroniciteit  frequenter, intenser, langduriger en in
verschillende situaties


1.2.3 DE CONTEXT

, Belang van de situatie waarin gedrag zich voordoet
 In de ene setting wel in de andere geen gedrags- en emotionele problemen


1.2.4 DE INFORMANT
 Wie beoordeelt het gedrag? Ouders, leerkracht, hulpverlener
 Ouder weet som niet welk gedrag op welke leeftijd voorkomt

1.3 DEFINIËRING PROBLEEMGEDRAG

 “We spreken van probleemgedrag als ouders, leerkrachten en andere personen dit gedrag
beschouwen als strijdig met de door hen en de samenleving gehanteerde normen en regels en/of
wanneer deskundigen dit gedrag als problematisch beoordelen op basis van valide kenmerken inzake
psychische (on)gezondheid.”


2 vormen van probleemgedrag
Externaliserend Internaliserend
 Storend gedrag  Emotionele problemen
 Sterke ongeremdheid  Sterke geremdheid
 Op buitenwereld gericht  Gericht op eigen persoon of weg van
 Agressie, hyperactiviteit, de buitenwereld
ongehoorzaamheid, impulsiviteit, liegen,  Angstig, betrokken, verlegenheid,
stelen, vandalisme, weglopen depressie, eenzaamheid, huilen
 ODD, CD, IED, antisociale  Depressieve stoornis, angststoornis
persoonlijkheidsstoornis

2. CLASSIFICATIE

 Grote verscheidenheid aan problemen of stoornissen  nood aan ordening en indeling (op basis van
gelijke eigenschappen en onderlinge relaties
 Proberen om een gemeenschappelijke taal ontwikkelen ter bevordering van de onderling
communicatie tussen professionals, ouders en ruimer de samenleving
 2 soorten classificatie: klinisch-psychiatrisch en empirisch-statisch
 Classificatie ≠ diagnostiek

2.1 KLINISCH-PSYCHIATRISCH

 Psychiatrische stoornis= onafhankelijk en duidelijk afgelijnde ziekte-entiteiten, met voor elke stoornis
diagnostische en differentiaal diagnostische criteria  voldaan aan criteria: stoornis classificeren
 Dit classificatiesysteem is categoriaal: men heeft een stoornis of men heeft ze niet
 Bv: DSM, ICD


2.1.1 DSM-5
 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
 Systeem om problematieken van individuen te beschrijven en te classificeren in ‘stoorniscategorieën’
 Evolueert mee met de tijd, herwerkingen met aanpassingen  DSM-5
  geen romeins cijfer meer, nieuwe namen, meer dimensionaal gepresenteerd (mate van ernst)
 Diagnostische criteria: als een individu positief scoort op de criteria van een stoornis
 Differentiaal diagnostische criteria: wanneer criteria van andere stoornis kunnen worden uitgesloten
 DSM-5 kent 3 grote delen:
o Uitleg over indeling/ uitganspunten

, o De 22 domeinen met criteria
o Classificaties die nog niet zijn opgenomen in deel 2

2.2 EMPERISCH-STATISCH

 Psychometrische invalshoek: steunen op uitkomst van analyses op gegevens die werden verzameld in
grote steekproeven van kinderen
 Dimensioneel: elk syndroom is een continuüm waarop ieder individu een relatieve plaats inneemt
t.o.v. andere individuen
 Meestal door gebruik van gedragsvragenlijsten: probleemgedrag (laten) inventariseren en beoordelen
 Bv: ASEBA


2.2.1 ASEBA
 Achenbach System of Empirically Based Assesment
 Systeem berust op gedragsvragenlijsten
o CBCL: Child Behavior Checklist
o RF: Teacher Report Form
o YSR: Youth Self Report
 Doel= over gedrag van individuen zoveel mogelijk informatie verzamelen uit verschillende bronnen
 Beoordelen op gelijkenissen en verschillen
 Eerste globale indruk van de problematiek
 Klinische score (ernstig afwijkend probleem): score die hoger ligt dan die van het ‘gemiddelde’ kind uit
de normgroep.
 Hoe meer naar rechts hoe erger

3. DIAGNOSTIEK

 Diagnostiek= proces van aanmelding tot conclusie, hypothesen die afgetoetst worden adhv
instrumenten
 Ondersteuning= alle methoden die kunnen worden ingezet om een kind te ondersteunen

3.1 DIAGNOSTIEK IN ENGE EN RUIME ZIN

Enge zin Ruime zin
 Classificerende diagnostiek  Handelingsgerichte diagnostiek
 Formele diagnose  Oorzaken, diagnose + inschatting
 Informatie over de ernst, het type en de ondersteuningsmogelijkheden
prognose van een probleem  Diagnostisch proces:
gegevensverzameling+ hypothesevorming,
toetsing + indicatiestelling

3.2 VOOR- EN NADELEN VAN HET STELLEN VAN EEN DIAGNOSE

Voordelen Nadelen
 Opluchting  We denken in hokjes (kleven de persoon
 Begrip en erkenning vanuit omgeving een etiket op)
 Geen schuldgevoel meer  Door het stellen van diagnose gaat de
persoon zich gaan gedragen naar het label

, H2: PERSONEN MET
GEDRAGSSTOORNIS
4. INLEIDING

 Domein van de disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornis
 2 specifieke stoornissen: oppositionele- opstandige stoornis (ODD) en normoverschrijdend-
gedragsstoornis (CD) en de periodiek explosieve stoornis

5. GEDRAGSSTOORNISSEN IN DE DSM-5

 Disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen= stoornissen waarbij er problemen zijn
met zelfbeheersing met betrekking tot emoties en gedrag
 De rechten van anderen worden geschonden
 De betrokkene kom in conflict met maatschappelijke normen en waarden of gezagsfiguren
 Externaliserend spectrum: allemaal problemen bij regulatie gedrag en emotie maar toch verschillen

 Alle onderdelen die zijn opgenomen onder dit domein:
o CD: nadruk op onbeheerst gedrag (boosheid)
o Periodiek explosieve stoornis: slecht
gecontroleerde emoties (woede-uitbarstingen)
o ODD: evenwicht tussen emotie en gedrag
o Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis:
verlengde van CD, verankerd in de persoon
o Kleptomanie (stelen), pyromanie
(brandstichtingen): impulsbeheersing stoornis.
Ze voelen opwinding en achteraf gevoel van lust,
voldoening.  innerlijke spanning is weg
o Andere (on) gespecifieerde disruptieve, impulsbeheersings- of andere gedragsstoornis 
beelden waarin symptomen aanwezig zijn van deze hierboven, maar het aantal symptomen
niet voldoet voor 1 stoornis

 Ontstaan meestal in kindertijd/adolescentie  nooit op volwassenleeftijd
 Gedrag vergelijken met wat normaal is voor de leeftijd  kan ook voorkomen in normale ontwikkeling
 We spreken pas over stoornis wanneer:
o Gedrag meer voorkomt in vergelijking met gedrag dat ‘normaal’ is voor leeftijd, gender en
cultuur
o Het gedrag langdurig is
o Gedrag in veel verschillende situaties aanwezig is

5.1 OPPOSITIONEEL-OPSTANDIGE STOORNIS (ODD)

 Apart blad