India Groothedde, Maatschappijleer
Parlementaire democratie
§1 Politiek
Vertegenwoordigende democratie: burgers spelen door participatie een
belangrijke rol in de keuze voor oplossingen (machten gescheiden, politieke
grondrechten (vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrije en geheime
verkiezingen), politie en leger hebben beperkte bevoegdheden, streven naar
politieke gelijkheid voor iedereen)
Soorten vertegenwoordigende democratie
1) Presidentiele democratie
- Strikte scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht:
verschillende verkiezingen voor parlement (wetgevend) en president
(uitvoerend)
- De regering (ministers + koning) heeft een eigen machtsbasis en is dus
niet afhankelijk van een meerderheid van het parlement (Eerste +
Tweede kamer)
- Voor het nemen van politieke besluiten is wel samenwerking tussen
regering en parlement nodig
2) Parlementair stelsel
- Tijdens verkiezingen wordt gekozen voor de samenstelling van het
parlement
- Op grond van de uitslag van de parlementsverkiezingen wordt een
regering gevormd
- De regering moet het vertrouwen hebben van een meerderheid van het
parlement
3) Districtenstelsel
- Een land is ingedeeld in verschillende kiesdistricten
- Elk kiesdistrict vaardigt op basis van de verkiezingsuitslag in dat district
één of meer personen af naar het parlement
- Dat kan op basis van het verkozen worden met relatieve of absolute
meerderheid
4) Stelsel van evenredige vertegenwoordiging
- Een land vormt één groot kiesdistrict
- Alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het aantal
beschikbare zetels
- In sommige landen bestaat een kiesdrempel: een partij moet een
minimumpercentage stemmen halen om mee te kunnen delen in de
zetels
Nederland: parlementaire democratie met een stelsel van evenredige
vertegenwoordiging
Dictatuur: machthebbers nemen de besluiten (machten niet gescheiden, geen
onafhankelijke rechtspraak, geen óf beperkte politieke grondrechten,
geweldsmonopolie (recht dat alleen de overheid geweld mag gebruiken), leger en
geheime diensten hebben geen beperkte bevoegdheden)
Trias Politica: scheiding der machten. De uitvoerende, wetgevende en
rechterlijke macht liggen bij verschillende instellingen in een land
, Grondwet: bevat regels voor de staatsinrichting. In onze grondwet staat vanaf
1848 dat Nederland een constitutionele monarchie is (koning is het staatshoofd,
maar hij is gebonden aan de grondwet).
§2.1 Politieke stromingen
Liberalisme
Liberalen zijn voorstanders van vrijheid op persoonlijk en economisch gebied.
Fabrieken en grondstoffen willen zij in handen van particulieren zien. Een
belangrijk doel is het maken van winst, waardoor werkgelegenheid, koopkracht
en welvaart ontstaan. Voornamelijk aanhang van rijkere burgers.
Sociaaldemocratie
Sociaaldemocraten vinden dat er een actieve overheid moet zijn die zich inzet
voor meer gelijkheid tussen burgers. Ze willen maatschappelijke verbeteringen
via een parlementaire weg bereiken.
Confessionalisme
Protesten en katholieken die vinden dat religie een uitgangspunt van een
politieke stroming moet zijn. Volgens hen is de aarde in bruikleen van god
(rentmeesterschap) en speelt het maatschappelijk middenveld (scholen, kerken,
vakbonden, werkgeversorganisaties) een grote rol.
Ecologisme
Welvaartsgroei mag niet ten koste gaan van ons milieu en de eindige natuurlijke
grondstoffen.
Populisme
Het uitgangspunt van populisten is de stem van het gewone volk te laten horen.
Politieke kwesties worden hierin vaak versimpeld.
Zwevende kiezers: laten de keuze voor een partij afhangen voor het moment
en vooral ook van de persoonlijkheid van de partijleiders.
§2.2 Politieke partijen
Politieke partij: een groep van politieke geestverwanten. Ze streven vaak meer
dan één doel na. Politieke partijen die één doel na streven worden
belangenpartijen of one-issuepartijen genoemd (50+)
Functies politieke partijen
- Integratie van ideeën: opvattingen worden gebundeld tot een politiek
programma. Het algemene gedachtegoed wordt vastgesteld in een
partij- of beginselprogramma. Vooraf af gaand 075de verkiezingen
wordt er een verkiezingsprogramma opgesteld.
- Participatie: politieke partijen proberen burgers te interesseren en zelf
actief deel te nemen aan politiek. Als een burger actief betrokken wil
zijn bij politiek, is lidmaatschap van een politieke partij de belangrijkste
mogelijkheid.
- Selectie van kandidaten: politieke partijen zorgen voor het voordragen
van personen voor politiek-bestuurlijke functies.
- Internationale samenwerking: grote partijen werken samen met
zusterpartijen in andere landen
Parlementaire democratie
§1 Politiek
Vertegenwoordigende democratie: burgers spelen door participatie een
belangrijke rol in de keuze voor oplossingen (machten gescheiden, politieke
grondrechten (vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrije en geheime
verkiezingen), politie en leger hebben beperkte bevoegdheden, streven naar
politieke gelijkheid voor iedereen)
Soorten vertegenwoordigende democratie
1) Presidentiele democratie
- Strikte scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht:
verschillende verkiezingen voor parlement (wetgevend) en president
(uitvoerend)
- De regering (ministers + koning) heeft een eigen machtsbasis en is dus
niet afhankelijk van een meerderheid van het parlement (Eerste +
Tweede kamer)
- Voor het nemen van politieke besluiten is wel samenwerking tussen
regering en parlement nodig
2) Parlementair stelsel
- Tijdens verkiezingen wordt gekozen voor de samenstelling van het
parlement
- Op grond van de uitslag van de parlementsverkiezingen wordt een
regering gevormd
- De regering moet het vertrouwen hebben van een meerderheid van het
parlement
3) Districtenstelsel
- Een land is ingedeeld in verschillende kiesdistricten
- Elk kiesdistrict vaardigt op basis van de verkiezingsuitslag in dat district
één of meer personen af naar het parlement
- Dat kan op basis van het verkozen worden met relatieve of absolute
meerderheid
4) Stelsel van evenredige vertegenwoordiging
- Een land vormt één groot kiesdistrict
- Alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het aantal
beschikbare zetels
- In sommige landen bestaat een kiesdrempel: een partij moet een
minimumpercentage stemmen halen om mee te kunnen delen in de
zetels
Nederland: parlementaire democratie met een stelsel van evenredige
vertegenwoordiging
Dictatuur: machthebbers nemen de besluiten (machten niet gescheiden, geen
onafhankelijke rechtspraak, geen óf beperkte politieke grondrechten,
geweldsmonopolie (recht dat alleen de overheid geweld mag gebruiken), leger en
geheime diensten hebben geen beperkte bevoegdheden)
Trias Politica: scheiding der machten. De uitvoerende, wetgevende en
rechterlijke macht liggen bij verschillende instellingen in een land
, Grondwet: bevat regels voor de staatsinrichting. In onze grondwet staat vanaf
1848 dat Nederland een constitutionele monarchie is (koning is het staatshoofd,
maar hij is gebonden aan de grondwet).
§2.1 Politieke stromingen
Liberalisme
Liberalen zijn voorstanders van vrijheid op persoonlijk en economisch gebied.
Fabrieken en grondstoffen willen zij in handen van particulieren zien. Een
belangrijk doel is het maken van winst, waardoor werkgelegenheid, koopkracht
en welvaart ontstaan. Voornamelijk aanhang van rijkere burgers.
Sociaaldemocratie
Sociaaldemocraten vinden dat er een actieve overheid moet zijn die zich inzet
voor meer gelijkheid tussen burgers. Ze willen maatschappelijke verbeteringen
via een parlementaire weg bereiken.
Confessionalisme
Protesten en katholieken die vinden dat religie een uitgangspunt van een
politieke stroming moet zijn. Volgens hen is de aarde in bruikleen van god
(rentmeesterschap) en speelt het maatschappelijk middenveld (scholen, kerken,
vakbonden, werkgeversorganisaties) een grote rol.
Ecologisme
Welvaartsgroei mag niet ten koste gaan van ons milieu en de eindige natuurlijke
grondstoffen.
Populisme
Het uitgangspunt van populisten is de stem van het gewone volk te laten horen.
Politieke kwesties worden hierin vaak versimpeld.
Zwevende kiezers: laten de keuze voor een partij afhangen voor het moment
en vooral ook van de persoonlijkheid van de partijleiders.
§2.2 Politieke partijen
Politieke partij: een groep van politieke geestverwanten. Ze streven vaak meer
dan één doel na. Politieke partijen die één doel na streven worden
belangenpartijen of one-issuepartijen genoemd (50+)
Functies politieke partijen
- Integratie van ideeën: opvattingen worden gebundeld tot een politiek
programma. Het algemene gedachtegoed wordt vastgesteld in een
partij- of beginselprogramma. Vooraf af gaand 075de verkiezingen
wordt er een verkiezingsprogramma opgesteld.
- Participatie: politieke partijen proberen burgers te interesseren en zelf
actief deel te nemen aan politiek. Als een burger actief betrokken wil
zijn bij politiek, is lidmaatschap van een politieke partij de belangrijkste
mogelijkheid.
- Selectie van kandidaten: politieke partijen zorgen voor het voordragen
van personen voor politiek-bestuurlijke functies.
- Internationale samenwerking: grote partijen werken samen met
zusterpartijen in andere landen
