H16 Sport
Biologie 16.1: Achillespees
Lopen
Spieren trekken samen, botten bewegen in gewrichten en je lichaam kan zo bewegen.
Door training kunnen spieren meer kracht zetten → groter uithoudingsvermogen.
Pees = stevige band van bindweefsel die een spier aan een bot verbindt.
De achillespees verbindt de kuitspier met het hielbeen. Bij het lopen komt eerst je hiel op de
grond, waardoor je kuitspier wat in elkaar drukt. Je kuitspier trekt vervolgens samen →
de achillespees verlengt. Bij de afzet komt de energie uit de achillespees vrij.
Hardlopen
Verschillen blades/onderbenen:
1. Blades zijn lichter dan onderbenen → met blades rennen kost minder energie;
2. Blades kunnen niet worden getraind, kuitspieren wel.
Overeenkomst: bij het hardlopen komt door het gewicht energie in de blades en onderbenen.
Pezen
In pezen bevinden zich gespecialiseerde bindweefselcellen die collageen produceren.
Colageenfibril = veel colageenmoleculen samen omgeven door bindweefsel.
Collageenvezels = vele fibrillen samen. Een pees bevat veel tussencelstof. Door het collageen
kan de pees spierkracht overbrengen op het bot en veerenergie opslaan.
In een volgroeide pees zit zoveel collageen, dat de cellen ver van elkaar verwijderd zijn.
Via dunne uitlopers houden ze contact. In deze uitlopers zitten op sommige plaatsen
gap junctions = eiwitkanalen met kleine openingen, waardoor ionen kunnen diffunderen.
Hierdoor zijn cellen in staat om gecoördineerd te reageren.
Prikkels: groeifactoren bij binding aan receptoren van bindweefselcellen (komen bij beweging
vrij uit de pees) en beweging van het membraan zelf. Ionkanalen gaan open en G-eiwitten
raken geactiveerd. In de cel komen secundaire boodschappers vrij die het DNA van de cel
activeren. Bij activatie van één cel raken via de gap junctions alle cellen geactiveerd.
Blessure en reparatie
Pezen kunnen bij overbelasting scheuren → door slechte doorbloeding genezen ze traag.
Bij een blessure komen eerst de granulocyten in actie → vernietigen bacteriën.
D.m.v. cytokinen activeren granulocyten het afweersysteem.
Door de cytokinen gaan de bindweefselcellen collagenase (enzym) produceren →
breken beschadigd collageen af. Macrofagen ruimen het beschadigde weefsel op.
Onder invloed van groeifactoren ontstaan om de wond heen nieuwe bloedvaten →
Bindweefselcellen krijgen meer brand- en bouwstoffen om extra collageen te produceren.
Hierop volgt een periode waarin het collageen dwarsverbindingen maakt en in de trekrichting
komt te liggen → versterken pees.
Werking van blades
Blades bestaan uit lagen van gedraaide koolstofvezels. Met blades start je trager, maar je kunt
grotere passen maken.
, H16 Sport
Biologie 16.2: Spieren
Van groot naar klein
Spiervezels bevatten bundels myofibrillen = langgerekte eiwitfilamenten. De dunne filamenten
zijn opgebouwd uit twee ketens actine en de dikke filamenten uit een aantal ketens myosine.
Skeletspieren hebben dwarsgestreept spierweefsel → I-banden en A-banden.
In het midden van elke I-band ligt de Z-lijn, waaraan actinefilamenten gehecht zijn.
Sacromeer = het gedeelte tussen twee Z-lijnen → trekt samen.
Dwarsgestreept spierweefsel is verbonden aan het skelet → aangestuurd door het animaal
zenuwstelsel. Het bestaat uit bundels langgerekte spiervezels, omgeven door bindweefsel →
zo’n spiervezel kan meerdere celkernen hebben.
Samentrekken
Via een neuromusculaire synaps worden impulsen van motorische neuronen overgebracht op
spiervezels. Motorische eenheid= groep spiervezels die op de impulsen van één axon reageert.
Hoe kleiner een motorische eenheid, hoe fijner de motoriek.
Als de impulsen zijn aangekomen, schuiven de actine- en myosinefilamenten in elkaar →
Z-lijnen schuiven naar elkaar toe en de sacromeren worden kleiner.
Motoreiwit = eiwit dat een beweging kan veroorzaken (myosine)
1. O.i.v. een impuls komen er Ca2+-ionen vrij → structuur tropomyosinefilamenten verandert.
Nu kunnen de myosinekoppen aan het actine binden.
2. Als ADP de myosinekop verlaat, trekt de myosinekop aan het actinefilament.
3. Als de myosinekop ATP bindt, laat de myosinekop het actine los.
4. De myosinekop splitst ATP in ADP + Pi → er komt energie vrij om de kop terug te buigen.
Uitrekken
Zonder impulsen komen er geen Ca2+-ionen meer vrij → geen verbindingen meer tussen
myosine en actine. Antagonist = tegengesteld werkende spier → verlenging sacromeren.
Sprinten
In snelle spiervezels wordt ATP snel gesplist, waardoor er sneller bindingen tussen
actinefilamenten en myosinekoppen kunnen worden gevormd dan in langzame spiervezels.
West-Afrikanen hebben meer snelle spiervezels dan Europeanen en een langere achillespees.
Langeafstandlopers hebben meer langzame spiervezels.
Trainen
Door training kun je het spiervolume van de snelle spiervezels vergroten. Ook neemt het aantal
bloedvaten rondom de spiervezels toe → betere aanvoer O2/glucose, beter afvoer afvalstoffen.
Spierweefsel rond holle organen
Hartspierweefsel lijkt op dwarsgestreept spierweefsel, maar het wordt aangestuurd door
het autonoom zenuwstelsel en iedere spiervezel heeft maar één kern → gap junctions.
Glad spierweefsel is niet verbonden aan het skelet → kringspieren, lengtespieren.
Het wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel. De spiercellen zijn niet
vergroeid en de myofibrillen zijn niet geordend.
Biologie 16.1: Achillespees
Lopen
Spieren trekken samen, botten bewegen in gewrichten en je lichaam kan zo bewegen.
Door training kunnen spieren meer kracht zetten → groter uithoudingsvermogen.
Pees = stevige band van bindweefsel die een spier aan een bot verbindt.
De achillespees verbindt de kuitspier met het hielbeen. Bij het lopen komt eerst je hiel op de
grond, waardoor je kuitspier wat in elkaar drukt. Je kuitspier trekt vervolgens samen →
de achillespees verlengt. Bij de afzet komt de energie uit de achillespees vrij.
Hardlopen
Verschillen blades/onderbenen:
1. Blades zijn lichter dan onderbenen → met blades rennen kost minder energie;
2. Blades kunnen niet worden getraind, kuitspieren wel.
Overeenkomst: bij het hardlopen komt door het gewicht energie in de blades en onderbenen.
Pezen
In pezen bevinden zich gespecialiseerde bindweefselcellen die collageen produceren.
Colageenfibril = veel colageenmoleculen samen omgeven door bindweefsel.
Collageenvezels = vele fibrillen samen. Een pees bevat veel tussencelstof. Door het collageen
kan de pees spierkracht overbrengen op het bot en veerenergie opslaan.
In een volgroeide pees zit zoveel collageen, dat de cellen ver van elkaar verwijderd zijn.
Via dunne uitlopers houden ze contact. In deze uitlopers zitten op sommige plaatsen
gap junctions = eiwitkanalen met kleine openingen, waardoor ionen kunnen diffunderen.
Hierdoor zijn cellen in staat om gecoördineerd te reageren.
Prikkels: groeifactoren bij binding aan receptoren van bindweefselcellen (komen bij beweging
vrij uit de pees) en beweging van het membraan zelf. Ionkanalen gaan open en G-eiwitten
raken geactiveerd. In de cel komen secundaire boodschappers vrij die het DNA van de cel
activeren. Bij activatie van één cel raken via de gap junctions alle cellen geactiveerd.
Blessure en reparatie
Pezen kunnen bij overbelasting scheuren → door slechte doorbloeding genezen ze traag.
Bij een blessure komen eerst de granulocyten in actie → vernietigen bacteriën.
D.m.v. cytokinen activeren granulocyten het afweersysteem.
Door de cytokinen gaan de bindweefselcellen collagenase (enzym) produceren →
breken beschadigd collageen af. Macrofagen ruimen het beschadigde weefsel op.
Onder invloed van groeifactoren ontstaan om de wond heen nieuwe bloedvaten →
Bindweefselcellen krijgen meer brand- en bouwstoffen om extra collageen te produceren.
Hierop volgt een periode waarin het collageen dwarsverbindingen maakt en in de trekrichting
komt te liggen → versterken pees.
Werking van blades
Blades bestaan uit lagen van gedraaide koolstofvezels. Met blades start je trager, maar je kunt
grotere passen maken.
, H16 Sport
Biologie 16.2: Spieren
Van groot naar klein
Spiervezels bevatten bundels myofibrillen = langgerekte eiwitfilamenten. De dunne filamenten
zijn opgebouwd uit twee ketens actine en de dikke filamenten uit een aantal ketens myosine.
Skeletspieren hebben dwarsgestreept spierweefsel → I-banden en A-banden.
In het midden van elke I-band ligt de Z-lijn, waaraan actinefilamenten gehecht zijn.
Sacromeer = het gedeelte tussen twee Z-lijnen → trekt samen.
Dwarsgestreept spierweefsel is verbonden aan het skelet → aangestuurd door het animaal
zenuwstelsel. Het bestaat uit bundels langgerekte spiervezels, omgeven door bindweefsel →
zo’n spiervezel kan meerdere celkernen hebben.
Samentrekken
Via een neuromusculaire synaps worden impulsen van motorische neuronen overgebracht op
spiervezels. Motorische eenheid= groep spiervezels die op de impulsen van één axon reageert.
Hoe kleiner een motorische eenheid, hoe fijner de motoriek.
Als de impulsen zijn aangekomen, schuiven de actine- en myosinefilamenten in elkaar →
Z-lijnen schuiven naar elkaar toe en de sacromeren worden kleiner.
Motoreiwit = eiwit dat een beweging kan veroorzaken (myosine)
1. O.i.v. een impuls komen er Ca2+-ionen vrij → structuur tropomyosinefilamenten verandert.
Nu kunnen de myosinekoppen aan het actine binden.
2. Als ADP de myosinekop verlaat, trekt de myosinekop aan het actinefilament.
3. Als de myosinekop ATP bindt, laat de myosinekop het actine los.
4. De myosinekop splitst ATP in ADP + Pi → er komt energie vrij om de kop terug te buigen.
Uitrekken
Zonder impulsen komen er geen Ca2+-ionen meer vrij → geen verbindingen meer tussen
myosine en actine. Antagonist = tegengesteld werkende spier → verlenging sacromeren.
Sprinten
In snelle spiervezels wordt ATP snel gesplist, waardoor er sneller bindingen tussen
actinefilamenten en myosinekoppen kunnen worden gevormd dan in langzame spiervezels.
West-Afrikanen hebben meer snelle spiervezels dan Europeanen en een langere achillespees.
Langeafstandlopers hebben meer langzame spiervezels.
Trainen
Door training kun je het spiervolume van de snelle spiervezels vergroten. Ook neemt het aantal
bloedvaten rondom de spiervezels toe → betere aanvoer O2/glucose, beter afvoer afvalstoffen.
Spierweefsel rond holle organen
Hartspierweefsel lijkt op dwarsgestreept spierweefsel, maar het wordt aangestuurd door
het autonoom zenuwstelsel en iedere spiervezel heeft maar één kern → gap junctions.
Glad spierweefsel is niet verbonden aan het skelet → kringspieren, lengtespieren.
Het wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel. De spiercellen zijn niet
vergroeid en de myofibrillen zijn niet geordend.
