● Alcoholen, vluchtige oliën, WVB, AC en ethers ALTIJD afdekken
● Sorbinezuur & benzoëzuur ALTIJD opwarmen (maar vluchtig met waterdamp dus
opwarmen in gesloten vat: afdekken met huishoudfolie)
● Thermolabiele stoffen NIET opwarmen: bicarbonaten (vorming CO2),
chloralhydraat, ascorbinezuur, eserine, ureum, peroxiden
● Indometacine (viscositeitsverlagend) lost slecht op in water, met meglumine (sb dus
pH↑) vormt het een goed oplosbaar zout (oplosbaarheid verhogen door zoutvorming)
● Furosemide lost slecht op in water, met trometamol verhoogt oplosbaarheid door
pH-aanpassing
● 1 soeplepel = 15g water, 19.5g stroop, 13.5g olie, 14g tinctuur
1 dessertlepel = 10g water, 13g stroop, 9g olie, 9.3g tinctuur
1 koffielepel = 5g water, 6g stroop, 4.5g olie, 4.7g tinctuur
● 1mL = 20 druppels
● Viscositeitsverhogende stof: slijmdispersie, sedimentatie vertragen
- IG: arabische gom, tragacanth, cellulosederivaten (microkristallijne cellulose,
MC, NaCMC, HPMC, HPC, HEC)
- UG: carbomeer, anorganische stoffen (veegum,..), cellulosederivaten
● Viscositeitsverlagende stoffen: resorcinol, alcoholen, fenolen, salicylaten, kamfer,
menthol, ichtyol, indometacine, flufenaminezuur, salicylzuur (kleine structuren)
=> slijmstof verhogen met 1.5-2x! (concentratie NaEDTA én neutralisator dan ook)
● BWM:
- IG: nipagine, nipasol, sorbinezuur&benzoëzuur (alleen actief in zuur milieu)
- UG: benzalkoniumchloride (neusoogoor), fenylmercuriboraat, thiomersal,
chloorhexidine digluconaat (mondspoeling), chlorbutanol (neusoogoor)
- Zelfconserverend: glycerol (>30% m/m), PG/ethanol (>15%), sacharose62%
- K sorbaat, Na benzoaat (deze zouten in hun zure vorm krijgen! pH <6)
● Antioxidant:
- Wateroplosbaar: ascorbinezuur (0.05%), Na (meta(bi))sulfiet voor PPRESAF
- Vetoplosbaar: alfa-tocoferol (0.075%), BHT, BHA, propylgallaat
● Oxidatiegevoelige stoffen: promethazine HCl, physostigmine, resorcine,
epinephrine, salicyzuur, ascorbinezuur, fenylephrine, guajacol, thiocol, metamizol,
clioquinol, fenol, fenazon, hydrochinon, (iso)tretinoïne
● Chelator: Na EDTA (0.05%), citroenzuur, wijnsteenzuur
● Lichtgevoelige stoffen: resorcine, guajacol, thiocol, clioquinol, fenol, metronidazol,
diphenhydramine HCl
● Elektrolyt/peptisator: geeft aantrekking (zeta↓) (suspensies)
Bereiding zakt te snel uit, cake, bij geladen farmaca, bij ongeladen farmaca (zwavel)
Telkens NA bereiden slijmdispersie toevoegen anders kans op uitzouting
- Na citraat (-) (0.5-1% m/m)
● Oplosbaarheidsbevorderende stoffen:
- I: KI
- Coffeïne: Na benzoaat, Na salicylaat, citroenzuur
- Carboxymethylcysteïne & Acetylcysteïne: Na bicarbonaat
● Bevochtiger: farmacon lost niet op in vehiculum, flotatie vermijden
- Semipolaire vloeistoffen (voorkeur): glycerine, PG, stroop,..
- Oppervlakteactieve stoffen/tensiden: polysorbaten (solubiliseren)
Bevochtigen met stof compatibel aan vehiculum:
Water => bevochtigen met PG, glycerol, stroop, sorbitol70% (m/m)
, Alcohol => bevochtigen met medicinale olie (amandelolie bv), vloeibare paraffine
● Onverenigbaarheden: omzeilen door viskeuze vloeistof (vb stroop, glycerine,
slijmoplossingen) toe te voegen dat dienst doet als tussenstof
- Alkaloïdzouten - looistoffen, joodoplossingen, Na zouten
- Zuren - basen
- Anionogeen - kationogeen
- Reactieve amines
I. Mannitol ipv lactose gebruiken als verdunningsstof bij trituratie
II. Sorbitol70% ipv suikerstroop65% (m/m) gebruiken bij siropen
III. Aminofylline, bromohexine, ergotamine tartraat
Aminofylline/Bromohexine/Ergotamine tartraat - sacharose (suikerstroop65%)
(dus sorbitol70% gebruiken)
- Glycerine - Aox
- Boraxglycerinecomplex - salicylaten, benzoaten
- Citroensiroop - salicylaten, benzoaten, (bi)carbonaten
- Benzoylperoxide - Na EDTA & Aox (dus verpakken in kunststofmateriaal)
- Argyrol - chloriden (AgCl neerslag)
- Na zouten - alkaloïdzouten & chloralhydraat (thermolabiel, niet met alcohol)
- Tolusiroop - ammoniak, ammoniumcarbonaat, ammoniakale anijsoplossingen
- Codeïnesiroop - ammoniakale anijsoplossingen
- Barbituraten - ammoniumzouten
- Sorbitol - parabenen (dus niet met aqua conservans of water voor bewaring)
- Polysorbaten - parabenen en fenolen
- Adsorberende kool in suspensie - slijmstof (gebruik stroop)
- Carbomeergel (anionogeen) - di/trivalente kationen
- Chloorhexidine (kationogeen) - Kalium guajacolsulfonaat (anionogeen)
- ZnO (kationogeen) - NaCMC ea anionogene slijmstoffen (uitz: Veegum)
- Natrium fluoride - glas
- Erythromycine - MC & NaCMC
● Kationogeen (-tegenion): chloorhexidine, ZnO, Bi subcarbonaat, promethazine HCl
● Anionogeen: K sulfaguajacolaat, avicel, arabische gom, tragacanth, carbomeergel,
NaCMC, veegum, bentoniet, aerosil
● Ethanol is een oplosmiddel voor iodium, kamfer, menthol, vluchtige oliën, ricinusolie,
alkaloïdbasen, organische zuren en basen
● Sorbitol70% (m/m) is geen BWM en niet zelfconserverend maar bezit wel een
BWM dus moet niet geconserveerd worden
● Neomycine sulfaat = breedspectrum AB dus geen extra BWM nodig
● 10% overdoseren (max 0.5g) voor zeven (ZnO, talk, zwavel, calamina)
● Maasgrootte zeef = 0.3mm
● Na cyclamaat = zoetstof
● Sulfaguanidine = sulfamide AB dus lijst IV maar uitzondering (opm. 11: géén giftlijst)
● Metronidazole = AB dus lijst IV (+ lichtgevoelig)
● Flufenaminezuur: zz, viscositeitsverlagend, onoplosbaar in water & alcohol,
pKa = 3.9, niet met carbopolgel (want pH 6-7) maar met alcoholhoudende gelbasis
(kennen!) (HPC hydro-alcoholische gel of watervrije carbomeergel)
● Salicylzuur (zz), ibuprofen (NSAID’s met carboxylgroep): (hydro-)alcoholische gelen
● Prednisone, chloramfenicolpalmitaat, triamcinolon niet dermaal actief
Prednisolone, chloramfenicol, triamcinolonacetonide wél dermaal actief
● Sorbinezuur & benzoëzuur ALTIJD opwarmen (maar vluchtig met waterdamp dus
opwarmen in gesloten vat: afdekken met huishoudfolie)
● Thermolabiele stoffen NIET opwarmen: bicarbonaten (vorming CO2),
chloralhydraat, ascorbinezuur, eserine, ureum, peroxiden
● Indometacine (viscositeitsverlagend) lost slecht op in water, met meglumine (sb dus
pH↑) vormt het een goed oplosbaar zout (oplosbaarheid verhogen door zoutvorming)
● Furosemide lost slecht op in water, met trometamol verhoogt oplosbaarheid door
pH-aanpassing
● 1 soeplepel = 15g water, 19.5g stroop, 13.5g olie, 14g tinctuur
1 dessertlepel = 10g water, 13g stroop, 9g olie, 9.3g tinctuur
1 koffielepel = 5g water, 6g stroop, 4.5g olie, 4.7g tinctuur
● 1mL = 20 druppels
● Viscositeitsverhogende stof: slijmdispersie, sedimentatie vertragen
- IG: arabische gom, tragacanth, cellulosederivaten (microkristallijne cellulose,
MC, NaCMC, HPMC, HPC, HEC)
- UG: carbomeer, anorganische stoffen (veegum,..), cellulosederivaten
● Viscositeitsverlagende stoffen: resorcinol, alcoholen, fenolen, salicylaten, kamfer,
menthol, ichtyol, indometacine, flufenaminezuur, salicylzuur (kleine structuren)
=> slijmstof verhogen met 1.5-2x! (concentratie NaEDTA én neutralisator dan ook)
● BWM:
- IG: nipagine, nipasol, sorbinezuur&benzoëzuur (alleen actief in zuur milieu)
- UG: benzalkoniumchloride (neusoogoor), fenylmercuriboraat, thiomersal,
chloorhexidine digluconaat (mondspoeling), chlorbutanol (neusoogoor)
- Zelfconserverend: glycerol (>30% m/m), PG/ethanol (>15%), sacharose62%
- K sorbaat, Na benzoaat (deze zouten in hun zure vorm krijgen! pH <6)
● Antioxidant:
- Wateroplosbaar: ascorbinezuur (0.05%), Na (meta(bi))sulfiet voor PPRESAF
- Vetoplosbaar: alfa-tocoferol (0.075%), BHT, BHA, propylgallaat
● Oxidatiegevoelige stoffen: promethazine HCl, physostigmine, resorcine,
epinephrine, salicyzuur, ascorbinezuur, fenylephrine, guajacol, thiocol, metamizol,
clioquinol, fenol, fenazon, hydrochinon, (iso)tretinoïne
● Chelator: Na EDTA (0.05%), citroenzuur, wijnsteenzuur
● Lichtgevoelige stoffen: resorcine, guajacol, thiocol, clioquinol, fenol, metronidazol,
diphenhydramine HCl
● Elektrolyt/peptisator: geeft aantrekking (zeta↓) (suspensies)
Bereiding zakt te snel uit, cake, bij geladen farmaca, bij ongeladen farmaca (zwavel)
Telkens NA bereiden slijmdispersie toevoegen anders kans op uitzouting
- Na citraat (-) (0.5-1% m/m)
● Oplosbaarheidsbevorderende stoffen:
- I: KI
- Coffeïne: Na benzoaat, Na salicylaat, citroenzuur
- Carboxymethylcysteïne & Acetylcysteïne: Na bicarbonaat
● Bevochtiger: farmacon lost niet op in vehiculum, flotatie vermijden
- Semipolaire vloeistoffen (voorkeur): glycerine, PG, stroop,..
- Oppervlakteactieve stoffen/tensiden: polysorbaten (solubiliseren)
Bevochtigen met stof compatibel aan vehiculum:
Water => bevochtigen met PG, glycerol, stroop, sorbitol70% (m/m)
, Alcohol => bevochtigen met medicinale olie (amandelolie bv), vloeibare paraffine
● Onverenigbaarheden: omzeilen door viskeuze vloeistof (vb stroop, glycerine,
slijmoplossingen) toe te voegen dat dienst doet als tussenstof
- Alkaloïdzouten - looistoffen, joodoplossingen, Na zouten
- Zuren - basen
- Anionogeen - kationogeen
- Reactieve amines
I. Mannitol ipv lactose gebruiken als verdunningsstof bij trituratie
II. Sorbitol70% ipv suikerstroop65% (m/m) gebruiken bij siropen
III. Aminofylline, bromohexine, ergotamine tartraat
Aminofylline/Bromohexine/Ergotamine tartraat - sacharose (suikerstroop65%)
(dus sorbitol70% gebruiken)
- Glycerine - Aox
- Boraxglycerinecomplex - salicylaten, benzoaten
- Citroensiroop - salicylaten, benzoaten, (bi)carbonaten
- Benzoylperoxide - Na EDTA & Aox (dus verpakken in kunststofmateriaal)
- Argyrol - chloriden (AgCl neerslag)
- Na zouten - alkaloïdzouten & chloralhydraat (thermolabiel, niet met alcohol)
- Tolusiroop - ammoniak, ammoniumcarbonaat, ammoniakale anijsoplossingen
- Codeïnesiroop - ammoniakale anijsoplossingen
- Barbituraten - ammoniumzouten
- Sorbitol - parabenen (dus niet met aqua conservans of water voor bewaring)
- Polysorbaten - parabenen en fenolen
- Adsorberende kool in suspensie - slijmstof (gebruik stroop)
- Carbomeergel (anionogeen) - di/trivalente kationen
- Chloorhexidine (kationogeen) - Kalium guajacolsulfonaat (anionogeen)
- ZnO (kationogeen) - NaCMC ea anionogene slijmstoffen (uitz: Veegum)
- Natrium fluoride - glas
- Erythromycine - MC & NaCMC
● Kationogeen (-tegenion): chloorhexidine, ZnO, Bi subcarbonaat, promethazine HCl
● Anionogeen: K sulfaguajacolaat, avicel, arabische gom, tragacanth, carbomeergel,
NaCMC, veegum, bentoniet, aerosil
● Ethanol is een oplosmiddel voor iodium, kamfer, menthol, vluchtige oliën, ricinusolie,
alkaloïdbasen, organische zuren en basen
● Sorbitol70% (m/m) is geen BWM en niet zelfconserverend maar bezit wel een
BWM dus moet niet geconserveerd worden
● Neomycine sulfaat = breedspectrum AB dus geen extra BWM nodig
● 10% overdoseren (max 0.5g) voor zeven (ZnO, talk, zwavel, calamina)
● Maasgrootte zeef = 0.3mm
● Na cyclamaat = zoetstof
● Sulfaguanidine = sulfamide AB dus lijst IV maar uitzondering (opm. 11: géén giftlijst)
● Metronidazole = AB dus lijst IV (+ lichtgevoelig)
● Flufenaminezuur: zz, viscositeitsverlagend, onoplosbaar in water & alcohol,
pKa = 3.9, niet met carbopolgel (want pH 6-7) maar met alcoholhoudende gelbasis
(kennen!) (HPC hydro-alcoholische gel of watervrije carbomeergel)
● Salicylzuur (zz), ibuprofen (NSAID’s met carboxylgroep): (hydro-)alcoholische gelen
● Prednisone, chloramfenicolpalmitaat, triamcinolon niet dermaal actief
Prednisolone, chloramfenicol, triamcinolonacetonide wél dermaal actief
