Gerechtelijk Recht
Deel 2 – Structuur, organisatie en algemene bepalingen
De rechter
Structuur
De partij
De advocaat
De griffier
De gerechtsdeurwaarder
2.1 De rechter
= Cruciaal voor de kwaliteit van het gerechtelijk systeem
Rechter vertaalt abstracte en wettelijke regels en procedures naar concrete situaties en
personen
Rechter maakt vaak belangrijke keuzes
o Interpretatievrijheid
o Tegenstrijdige uitspraken
o Geen algemene gelding (enkel ‘inter partes’)
o Geen bindende precedentenwerking
Taken van de rechter:
o Recht spreken (het concreet beslechten van een geschil)
o Bemiddelen / verzoenen
Onafhankelijkheid van de rechter
o Subjectieve onafhankelijkheid
Rechter mag niet persoonlijk partijdig zijn
Bv.: zich vóór aanvang proces uitspreken over uitkomst proces t.o.v. de
pers
Objectieve onafhankelijkheid
o Indien een rechter in een bepaalde hoedanigheid kennis heeft genomen van een
zaak, kan hij in een andere hoedanigheid geen kennis nemen van de zaak
o Bv.: eerste aanleg + beroep
College van rechters alleenzetelend rechter
o Vroeger:
Principe: collegialiteit (bij meerderheid)
Uitzondering: alleenzetelend rechter
o Nu:
Principe: alleenzetelend rechter
Door toename van zaken + gerechtelijke achterstand
Uitzondering: collegialiteit (bij meerderheid)
Arbeidsrechtbank + rechtbank van koophandel
(beroepsmagistraat + 2 lekenrechters)
, Hoven van beroep (op vraag van partijen)
2.2 Structuur
Materiële bevoegdheid
o Iedere rechtbank is bevoegd voor geschillen in bepaald domein van het recht
(specialisatie)
Territoriale bevoegdheid
o Iedere rechtbank is bevoegd voor een bepaald deel van het grondgebied
2.2.1 Het vredegerecht
Staat dichtst bij de bevolking
Alleenzetelend rechter
Verzoenende functie !
Beroepsinstantie: Rechtbank van eerste aanleg
TB:
o 187 kantons
o Telkens met 1 of 2 Vrederechters en verspreid over 229 locaties
o Alle geschillen i.v.m. onroerende goederen: vredegerecht van de plaats waar
het onroerend goed gelegen is
Mag beslissen:
o Alle BURGERLIJKE zaken kleiner of gelijk aan €2.500,00, behalve die tot de
uitsluitende bevoegdheid van andere rechtbanken behoren
Bedrag van de inleidende vordering (exclusief intresten)
Mag NIET beslissen:
o Verkeersinbreuken (Politierechtbank)
o Arbeidsgeschillen (Arbeidsrechtbank)
Deel 2 – Structuur, organisatie en algemene bepalingen
De rechter
Structuur
De partij
De advocaat
De griffier
De gerechtsdeurwaarder
2.1 De rechter
= Cruciaal voor de kwaliteit van het gerechtelijk systeem
Rechter vertaalt abstracte en wettelijke regels en procedures naar concrete situaties en
personen
Rechter maakt vaak belangrijke keuzes
o Interpretatievrijheid
o Tegenstrijdige uitspraken
o Geen algemene gelding (enkel ‘inter partes’)
o Geen bindende precedentenwerking
Taken van de rechter:
o Recht spreken (het concreet beslechten van een geschil)
o Bemiddelen / verzoenen
Onafhankelijkheid van de rechter
o Subjectieve onafhankelijkheid
Rechter mag niet persoonlijk partijdig zijn
Bv.: zich vóór aanvang proces uitspreken over uitkomst proces t.o.v. de
pers
Objectieve onafhankelijkheid
o Indien een rechter in een bepaalde hoedanigheid kennis heeft genomen van een
zaak, kan hij in een andere hoedanigheid geen kennis nemen van de zaak
o Bv.: eerste aanleg + beroep
College van rechters alleenzetelend rechter
o Vroeger:
Principe: collegialiteit (bij meerderheid)
Uitzondering: alleenzetelend rechter
o Nu:
Principe: alleenzetelend rechter
Door toename van zaken + gerechtelijke achterstand
Uitzondering: collegialiteit (bij meerderheid)
Arbeidsrechtbank + rechtbank van koophandel
(beroepsmagistraat + 2 lekenrechters)
, Hoven van beroep (op vraag van partijen)
2.2 Structuur
Materiële bevoegdheid
o Iedere rechtbank is bevoegd voor geschillen in bepaald domein van het recht
(specialisatie)
Territoriale bevoegdheid
o Iedere rechtbank is bevoegd voor een bepaald deel van het grondgebied
2.2.1 Het vredegerecht
Staat dichtst bij de bevolking
Alleenzetelend rechter
Verzoenende functie !
Beroepsinstantie: Rechtbank van eerste aanleg
TB:
o 187 kantons
o Telkens met 1 of 2 Vrederechters en verspreid over 229 locaties
o Alle geschillen i.v.m. onroerende goederen: vredegerecht van de plaats waar
het onroerend goed gelegen is
Mag beslissen:
o Alle BURGERLIJKE zaken kleiner of gelijk aan €2.500,00, behalve die tot de
uitsluitende bevoegdheid van andere rechtbanken behoren
Bedrag van de inleidende vordering (exclusief intresten)
Mag NIET beslissen:
o Verkeersinbreuken (Politierechtbank)
o Arbeidsgeschillen (Arbeidsrechtbank)
