Hoofdstuk 5: Burgerlijke cultuur van Nederland - 17e eeuw
Kenmerken:
- barok is belangrijkste kunststroming
- barok kent meerdere ‘gezichten’; in Zuid-Europa de uitbundige katholieke stijl van reformatie,
in Frankrijk stijl van absolutisme, in Nederland protestantse particuliere invulling (particuliere
opdrachten leidend voor kunstproductie)
- bloeiperiode voor Nederlandse economie, politieke macht en kunst: Gouden Eeuw
Wereldgeschiedenis Kunstgeschiedenis
- - - - - - - - - - - - - - -1550 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1550 - - - - - - - - - - - - - - - -
1568
Begin van Tachtigjarige Oorlog
1584
Moord op Willem van Oranje
1588
Stichting van onafhankelijke Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden
- - - - - - - - - - - - - -1600 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1600 - - - - - - - - - - - - - - - - -
1602 1613
Oprichting VOC (Verenigde Oost-Indische Aanleg grachtengordel Amsterdam
Compagnie)
1609 - 1621 1637
Twaalfjarig Bestand; economische bloeiperiode Stichting Stadsschouwburg Amsterdam door
Samuel Coster
1621 1638
Oprichting WIC (West-Indische Compagnie) Joost van den Vondel, Gysbreght van Aemstel
1642
Rembrandt van Rijn, Nachtwacht
1648 1648
Vrede van Munster; de Republiek en Spanje Bouw stadhuis op de Dam door Jacob van
sluiten vrede Campen
- - - - - - - - - - - - - - 1650 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1650 - - - - - - - - - - - - - - - - -
(±) 1665
Jan Steen, Het leven van de mens
1688
Invasie van Engeland, Willem III stadhouder-
koning van de Republiek en Engeland
1688 -1697
Oorlog met Frankrijk, de Republiek verliest
steeds meer aan macht
, §1: Burgerij
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden lijkt qua bestuur niet op de rest van Europa. Het
wordt bestuurd door rijke burgers: de burgerij. Ze willen door middel van kunst hun welvaart laten
zien, waardoor de kunst een bloeiperiode heeft. Hiervoor werkten de kunstenaars vooral voor de kerk,
koning en adel, maar nu vooral voor de burgerij.
Amsterdam ontwikkelt zich tot het belangrijkste handelscentrum van de wereld. Goederen uit andere
continenten worden vanaf hier verspreid door Europa. De burgerij laat ook door middel van exotische
spullen zijn welvaart zien.
De portretten van Rembrandt van Rijn (1606-1669) vallen in de smaak bij de burgerij. Voorbeelden:
● huwelijksportret Maerten Soolman & Oopjen Coppit (1633)
Het dubbele huwelijksportret is bekend in de zeventiende eeuw. Twee losse portretten
worden naast elkaar opgehangen met de gezichten naar elkaar toe.
● De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp (1632)
Het schilderij lijkt op het eerste gezicht levensecht, maar dat is het niet. Het ontleden van een
arm is normaal gesproken het laatste wat gebeurt tijdens een ontleding en zou dus het hele
lichaam al open gesneden moeten zijn. Ook staan de collega´s heel dicht op de tafel.
De status van Tulp wordt ook geaccentueerd: hij draagt een hoed, kijkt als enigste in de
richting van het licht en er is een nis die zijn gezicht accentueert.
Door dit soort opdrachten kan Rembrandt zich definitief vestigen in Amsterdam in 1631.
Portretten van macht
De rol van burgers in het bestuur van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is groot.
Bestuursfuncties leiden tot aanzien. De bestuurders laten zich graag vereeuwigen op grote
groepsportretten en daarom zijn ze een belangrijke inkomstenbron voor schilders.
Kenmerken:
- barok is belangrijkste kunststroming
- barok kent meerdere ‘gezichten’; in Zuid-Europa de uitbundige katholieke stijl van reformatie,
in Frankrijk stijl van absolutisme, in Nederland protestantse particuliere invulling (particuliere
opdrachten leidend voor kunstproductie)
- bloeiperiode voor Nederlandse economie, politieke macht en kunst: Gouden Eeuw
Wereldgeschiedenis Kunstgeschiedenis
- - - - - - - - - - - - - - -1550 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1550 - - - - - - - - - - - - - - - -
1568
Begin van Tachtigjarige Oorlog
1584
Moord op Willem van Oranje
1588
Stichting van onafhankelijke Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden
- - - - - - - - - - - - - -1600 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1600 - - - - - - - - - - - - - - - - -
1602 1613
Oprichting VOC (Verenigde Oost-Indische Aanleg grachtengordel Amsterdam
Compagnie)
1609 - 1621 1637
Twaalfjarig Bestand; economische bloeiperiode Stichting Stadsschouwburg Amsterdam door
Samuel Coster
1621 1638
Oprichting WIC (West-Indische Compagnie) Joost van den Vondel, Gysbreght van Aemstel
1642
Rembrandt van Rijn, Nachtwacht
1648 1648
Vrede van Munster; de Republiek en Spanje Bouw stadhuis op de Dam door Jacob van
sluiten vrede Campen
- - - - - - - - - - - - - - 1650 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1650 - - - - - - - - - - - - - - - - -
(±) 1665
Jan Steen, Het leven van de mens
1688
Invasie van Engeland, Willem III stadhouder-
koning van de Republiek en Engeland
1688 -1697
Oorlog met Frankrijk, de Republiek verliest
steeds meer aan macht
, §1: Burgerij
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden lijkt qua bestuur niet op de rest van Europa. Het
wordt bestuurd door rijke burgers: de burgerij. Ze willen door middel van kunst hun welvaart laten
zien, waardoor de kunst een bloeiperiode heeft. Hiervoor werkten de kunstenaars vooral voor de kerk,
koning en adel, maar nu vooral voor de burgerij.
Amsterdam ontwikkelt zich tot het belangrijkste handelscentrum van de wereld. Goederen uit andere
continenten worden vanaf hier verspreid door Europa. De burgerij laat ook door middel van exotische
spullen zijn welvaart zien.
De portretten van Rembrandt van Rijn (1606-1669) vallen in de smaak bij de burgerij. Voorbeelden:
● huwelijksportret Maerten Soolman & Oopjen Coppit (1633)
Het dubbele huwelijksportret is bekend in de zeventiende eeuw. Twee losse portretten
worden naast elkaar opgehangen met de gezichten naar elkaar toe.
● De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp (1632)
Het schilderij lijkt op het eerste gezicht levensecht, maar dat is het niet. Het ontleden van een
arm is normaal gesproken het laatste wat gebeurt tijdens een ontleding en zou dus het hele
lichaam al open gesneden moeten zijn. Ook staan de collega´s heel dicht op de tafel.
De status van Tulp wordt ook geaccentueerd: hij draagt een hoed, kijkt als enigste in de
richting van het licht en er is een nis die zijn gezicht accentueert.
Door dit soort opdrachten kan Rembrandt zich definitief vestigen in Amsterdam in 1631.
Portretten van macht
De rol van burgers in het bestuur van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is groot.
Bestuursfuncties leiden tot aanzien. De bestuurders laten zich graag vereeuwigen op grote
groepsportretten en daarom zijn ze een belangrijke inkomstenbron voor schilders.
