Probleem 6
Leerdoelen:
Vignet 1
- Wat zijn de verschillen tussen de beide hersenhelften?
Vignet 2
- Hoe loopt de verbinding tussen je ogen en de hersenen?
- Wat is een splitbrain?
- Hoe kom je eraan?
o Kenmerken
o Experiment
Vignet 3:
- Hoe wordt bepaald of je links-of rechtshandig bent?
- Hoe hangt dit samen met de hersenen?
Bronnen:
- Pinel, Kalat, Artikel Psyweb
Algemeen
Lateralization of function: de verschillen tussen de beide hersenhelften.
Eerste bewijzen voor de verschillen tussen beide hersenhelften
- Aphasia: je bent niet in staat om begrijpvolle taal te produceren. Bij deze mensen is er schade aan de
inferior prefrontale cortex van de linker hersenhelft Broca’s area.
- Apraxia: moeite hebben met het uitvoeren van bewegingen wanneer dit van je gevraagd wordt. Hierbij
is er ook schade aan de linker hersenhelft, maar de symptomen zijn bilateraal (=beide kanten van het
lichaam).
- Door de bevindingen van aphasia en apraxia in de linker hersenhelft, heeft men veronderstelt dat er
sprake is van dominantie in een van beide hersenhelften:
o Dominante hersenhelft: meestal de linker hersenhelft, want deze hersenhelft heeft controle over
alle complexe gedragingen en cognitieve processen.
o Minor hersenhelft: de hersenhelft die een mindere rol speelt.
Testen van cerebrale lateralisatie testen die kijken welke helft dominant is
- Sodium amytal test: bij deze test wordt er een kleine hoeveelheid sodium amytal aan één kant in de
halsslagader van de nek gespoten. De injectie verdooft de hersenhelft aan die kant voor een paar
minuten. Vervolgens doet de proefpersoon een test bijv. het opnoemen van de letters uit het alfabet.
Dan wordt er een injectie toegedient aan de andere kant en wordt de test herhaald.
o Wanneer de hersenhelft die gespecialiseerd is in taal (=meestal de linker hersenhelft) wordt
verdoofd, blijft de patient volledig stil gedurende een paar minuten en wanneer spraak weer terug
komt maakt de proefpersoon fouten.
o Wanneer de hersenhelft die niet gespecialiseers is in taal (=meestal de rechter hersenhelft) wordt
verdoofd, is de patient niet stil en maakt geen fouten.
- Dichotic listening test: bij deze test worden drie paar gesproken cijfers opgenoemd via een
koptelefoon. De cijfers van elk paar worden tegelijkertijd in de twee oren gepresenteerd. Bijv. in het ene
oor 1,2,3 en in het andere oor 5,6,7 (op het zelfde moment). Na afloop moet de proefpersoon alle
gepresenteerde cijfers proberen op te noemen.
o De meeste mensen noemen meer cijfers op die waren gepresenteerd in het rechteroor dan cijfers
die waren gepresenteerd in het linkeroor. Dit kan een indicatie zijn voor de specialisatie van taal in
de linker hersenhelft.
- Functional brain imaging: door middel van een PETscan of fMRI.
1
, Verschillen tussen beide hersenhelften
Voor veel functies zijn er geen grote verschillen tussen beide hersenhelften. De onderstaande tabel moeten
we daarom niet te letterlijk nemen.
Algemene verschillen:
- De linker hersenhelft is verbonden aan receptoren en spieren die zich aan de rechterkant van het
lichaam bevinden. De rechter hersenhelft is verbonden aan receptoren en spieren die zich aan de
linkerkant van het lichaam bevinden.
o Uitzondering: beide hersenhelften controleren de nekspieren en gezichtsspieren.
- De linker hersenhelft ziet de rechterkant van de wereld en de rechter hersenhelft de linkerkant van de
wereld.
- Elke hersenhelft ontvangt informatie van beide oren, maar de linker hersenhelft ontvangt sterkere
informatie van het rechter oor en de rechter hersenhelft van het linker oor.
- Proeven en ruiken wordt niet gekruisd: elke hersenhelft krijgt informatie van zijn eigen kant van de tong
en neus.
Verbindingen tussen de hersenhelften:
- Cerebral commissures: kleinere verbinding tussen de linker en rechter hersenhelft.
o Anterior commissure
o Hippocampal commissure
- Corpus callosum: de grootste verbinding tussen beide hersenhelften en bevindt zich tussen de twee
cerebral commissures.
Lateralization: verdeling van linker en rechter hersenhelft. Beide hersenhelften zijn niet geheel gelijk aan
elkaar. Zo is de linker hersenhelft bijvoorbeeld meer gespecialiseerd in taal.
Uitleg tabel:
- Gezichtsvermogen:
o Woorden en letters: dominanter in de linker hersenhelft.
o Gezichten, Geometrische patronen en emotionele
uitdrukking: dominanter in de rechter hersenhelft.
Experiment waarbij een foto werd getoond van een gezicht
met aan de ene kant een lach en aan de andere kant een
neutrale uitdrukking. Zie figuur. De opdracht was om aan te
wijzen welke foto blijer lijkt en uit de resultaten blijkt dat de
meeste mensen foto a met een lach aan de linkerkant
kiezen. Een lach aan de linkerkant ziet er vrolijker uit dan aan
de rechterkant en een frons aan de linkerkant ziet er bozer
uit dan aan de rechterkant, omdat je rechter hersenhelft
dominanter is voor emotionele uitdrukking.
o Robert Ornstein: de linker hersenhelft let meer op details en de
rechter hersenhelft let meer op het gehele beeld.
Linker hersenhelft: patroon zoeken, analytisch denken,
problemen oplossen (in delen).
Rechter hersenhelft: als geheel.
2
Leerdoelen:
Vignet 1
- Wat zijn de verschillen tussen de beide hersenhelften?
Vignet 2
- Hoe loopt de verbinding tussen je ogen en de hersenen?
- Wat is een splitbrain?
- Hoe kom je eraan?
o Kenmerken
o Experiment
Vignet 3:
- Hoe wordt bepaald of je links-of rechtshandig bent?
- Hoe hangt dit samen met de hersenen?
Bronnen:
- Pinel, Kalat, Artikel Psyweb
Algemeen
Lateralization of function: de verschillen tussen de beide hersenhelften.
Eerste bewijzen voor de verschillen tussen beide hersenhelften
- Aphasia: je bent niet in staat om begrijpvolle taal te produceren. Bij deze mensen is er schade aan de
inferior prefrontale cortex van de linker hersenhelft Broca’s area.
- Apraxia: moeite hebben met het uitvoeren van bewegingen wanneer dit van je gevraagd wordt. Hierbij
is er ook schade aan de linker hersenhelft, maar de symptomen zijn bilateraal (=beide kanten van het
lichaam).
- Door de bevindingen van aphasia en apraxia in de linker hersenhelft, heeft men veronderstelt dat er
sprake is van dominantie in een van beide hersenhelften:
o Dominante hersenhelft: meestal de linker hersenhelft, want deze hersenhelft heeft controle over
alle complexe gedragingen en cognitieve processen.
o Minor hersenhelft: de hersenhelft die een mindere rol speelt.
Testen van cerebrale lateralisatie testen die kijken welke helft dominant is
- Sodium amytal test: bij deze test wordt er een kleine hoeveelheid sodium amytal aan één kant in de
halsslagader van de nek gespoten. De injectie verdooft de hersenhelft aan die kant voor een paar
minuten. Vervolgens doet de proefpersoon een test bijv. het opnoemen van de letters uit het alfabet.
Dan wordt er een injectie toegedient aan de andere kant en wordt de test herhaald.
o Wanneer de hersenhelft die gespecialiseerd is in taal (=meestal de linker hersenhelft) wordt
verdoofd, blijft de patient volledig stil gedurende een paar minuten en wanneer spraak weer terug
komt maakt de proefpersoon fouten.
o Wanneer de hersenhelft die niet gespecialiseers is in taal (=meestal de rechter hersenhelft) wordt
verdoofd, is de patient niet stil en maakt geen fouten.
- Dichotic listening test: bij deze test worden drie paar gesproken cijfers opgenoemd via een
koptelefoon. De cijfers van elk paar worden tegelijkertijd in de twee oren gepresenteerd. Bijv. in het ene
oor 1,2,3 en in het andere oor 5,6,7 (op het zelfde moment). Na afloop moet de proefpersoon alle
gepresenteerde cijfers proberen op te noemen.
o De meeste mensen noemen meer cijfers op die waren gepresenteerd in het rechteroor dan cijfers
die waren gepresenteerd in het linkeroor. Dit kan een indicatie zijn voor de specialisatie van taal in
de linker hersenhelft.
- Functional brain imaging: door middel van een PETscan of fMRI.
1
, Verschillen tussen beide hersenhelften
Voor veel functies zijn er geen grote verschillen tussen beide hersenhelften. De onderstaande tabel moeten
we daarom niet te letterlijk nemen.
Algemene verschillen:
- De linker hersenhelft is verbonden aan receptoren en spieren die zich aan de rechterkant van het
lichaam bevinden. De rechter hersenhelft is verbonden aan receptoren en spieren die zich aan de
linkerkant van het lichaam bevinden.
o Uitzondering: beide hersenhelften controleren de nekspieren en gezichtsspieren.
- De linker hersenhelft ziet de rechterkant van de wereld en de rechter hersenhelft de linkerkant van de
wereld.
- Elke hersenhelft ontvangt informatie van beide oren, maar de linker hersenhelft ontvangt sterkere
informatie van het rechter oor en de rechter hersenhelft van het linker oor.
- Proeven en ruiken wordt niet gekruisd: elke hersenhelft krijgt informatie van zijn eigen kant van de tong
en neus.
Verbindingen tussen de hersenhelften:
- Cerebral commissures: kleinere verbinding tussen de linker en rechter hersenhelft.
o Anterior commissure
o Hippocampal commissure
- Corpus callosum: de grootste verbinding tussen beide hersenhelften en bevindt zich tussen de twee
cerebral commissures.
Lateralization: verdeling van linker en rechter hersenhelft. Beide hersenhelften zijn niet geheel gelijk aan
elkaar. Zo is de linker hersenhelft bijvoorbeeld meer gespecialiseerd in taal.
Uitleg tabel:
- Gezichtsvermogen:
o Woorden en letters: dominanter in de linker hersenhelft.
o Gezichten, Geometrische patronen en emotionele
uitdrukking: dominanter in de rechter hersenhelft.
Experiment waarbij een foto werd getoond van een gezicht
met aan de ene kant een lach en aan de andere kant een
neutrale uitdrukking. Zie figuur. De opdracht was om aan te
wijzen welke foto blijer lijkt en uit de resultaten blijkt dat de
meeste mensen foto a met een lach aan de linkerkant
kiezen. Een lach aan de linkerkant ziet er vrolijker uit dan aan
de rechterkant en een frons aan de linkerkant ziet er bozer
uit dan aan de rechterkant, omdat je rechter hersenhelft
dominanter is voor emotionele uitdrukking.
o Robert Ornstein: de linker hersenhelft let meer op details en de
rechter hersenhelft let meer op het gehele beeld.
Linker hersenhelft: patroon zoeken, analytisch denken,
problemen oplossen (in delen).
Rechter hersenhelft: als geheel.
2
