Samenvatting leerboek klinische neurologie - hoofdstuk 16

HOOFDSTUK 16: AANDOENINGEN VAN DE
HERSENZENUWEN

ALGEMENE OORZAKEN
- De 12 hersenzenuwen
o Gemeenschappelijk kenmerk = lopen over schedelbasis van en naar zintuigorgaan of
effector (spier, klier)
o Allemaal oorsprong of thuishaven in hersenstam
§ Behalve n olfactorius en n opticus
o Door ligging gevoelig aan
§ traumatische beschadiging
• Vnl nn. I, II, IV, VII
§ Intracraniële drukverhoging met of zonder inklemmingsverschijnselen
• Nn. III en VI
o kunnen betrokken zijn bij basale meningitis (bacterieel, granulomateus bij sarcoïdose of
tuberculose) en bij leptomeningeale metastasering
o lokale compressie bij schedelbasisprocessen (chondromen, metastasen) en
nasofarynxtumoren, meningeomen (nn. II, V, VI, VII en X) en aneurysma’s (n III, soms n II)
o tumoren uitgaande van hersenzenuwen
§ ofactoriusmeningeoom (n I)
§ opticusglioom (n II)
§ neurinoom (vooral n VIII, ook n V, zelden , VII, X en XII)
o vrijwel allemaal (behalve n XI en XII) kunnen betrokken zijn bij ontsteking door herpesvirus
o sommige hersenzenuwen zijn betrokken bij MS
§ nn. II, V, VI, soms n VII, incidenteel NN. III, X en XII
o diabetes mellitus
§ vooral nn. II, III en VI en soms nn. VII, X
o collageenziekten en vasculitiden
§ nn. II, III, V, VI en soms n VII
o niet altijd mogelijk om een oorzaak van de hersenzenuwuitval te vinden


K L IN IS C H E B E E L D E N

NERVUS OLFACTORIUS (I)
- verbinding tussen receptoren in reukslijmvlies en bulbus
olfactorius = kwetsbaar
o reukverlies kan nogal eens overblijven na een
traumatisch hoofd/hersenletsel
o bv: contre-coupverschijnsel na val op achterhoofd
- reukverlies is vaak een restverschijnsel van ‘griep’
- olfactoriusmeningeoom
o = frontaal proces
o Kan oorzaak zijn van reukverlies
- Aanvallen van onwerkelijke reuksensaties
o Door partiële epilepsie
o Kan ook vanuit de neusbijholte komen

, NERVUS OPTICUS (II)
- Visusdaling van 1 oog
o Pirmair door oorzaak oogarts onderzocht worden
o In aantal gevallen geraakt de neuroloog in 2de instantie
betrokken
- Gedeeltelijk gezichtsvelduitval aan beide ogen
o Ligt bijna altijd op terrein van de neuroloog
- Ongeveer 3% vd bevolking heeft lui oog
o = amblyoop oog
o Visus van 1/10 tot 1/60, zonder specifieke
gezichtsveldbeperkingen en zonder dat verdere
oogheelkundige of neurologische afwijkingen worden
gevonden




VASCULAIRE OORZAKEN BIJ VISUSPROBLEMEN

Belangrijk verschil tussen ischemie vd retina (amaurosis fugax, retina-infarct) en ischemie van papilla nervi
optici (anterior ischemic optic neuropathy, AION of posterior ischemic optic neuropathy, PION)

- Ischemische opticusneuropathie
o Acuut optredende pijnloze visusdaling aan 1 oog
o Vaak verdere verslechtering in daaropvolgende uren tot dagen
o Als afwijkingen in fundo te zien => AION
§ Anders spreekt men van PION
o Altijd denken aan arteriitis temporalis
o Gegeneraliseerd vaatlijden is ook een mogelijke oorzaak
o Ischemie berust op lokale afsluiting van kleine bloedvaatjes
§ Niet op trombo-embolische oorzaak
§ Onderzoek hart of halsslagaderen is niet noodzakelijk
- Ischemie van de retina
o Retina wordt van bloed voorzien door a. centralis retina uit de a. ophtalmica (zijtak van a.
carotis interna)
o Bij voorbijgaande (amaurosis fugax) of blijvende (retina-infarct) ishcemie vd retina
onderzoek zoals bij cerebrale TIA of infarct
- Migraine kan soms tijdelijke uitval van het gezichtsveld van oog veroorzaken
o Geen plotselinge uitval, maar geleidelijk wisselende beperking
§ Vaak van buiten naar binnen
o Herstel treedt na korte tijd weer op
o Retinale migraine
o Vnl jongvolwassene – niet zeker of het vasculair gebeuren is