Volledige samenvatting 'Basiskennis Geschiedenis' - Toelatingstoets PABO

TV1 – Jagers en Verzamelaars

- Langste tijd als jager/verzamelaar
- Agrarische Revolutie
- Prehistorie: nog geen geschreven bronnen

1.1.1: Migraties uit Afrika

 Mens trok twee keer van Afrika naar Azië/Europa lang geleden.
 Homo Sapiens: Kon zich goed aanpassen

1.1.2: De nomadische samenleving van jager-verzamelaars

 Jagen en verzamelen
 Nomaden
 Klimaat met seizoenen: voorraden (vinden van potten)

1.1.3: Rendierjagers

 IJstijden
 Nomadisch
 Vondsten: vuur, gereedschappen, tenten

1.1.4: Jagers en vissers

 Temperatuurstijging: meer voedsel, minder rondtrekken

1.2.1: De Agrarische Revolutie (!)

 Agrarische Revolutie in vruchtbare halve maan (9000 v.Chr.)
 Langdurige ontwikkeling met grote gevolgen
 3. Specialisering (pottenbakker)
 4. Sociale verschillen
 Dieren fokken
 Vaste woonplaats
 Bevolkingsgroei!
 Gaat steeds verder de vruchtbare halve maan uit
 Ook negatieve gevolgen: kostte veel meer tijd, bodemerosie, veel ziekten

1.2.2: De eerste boeren in West-Europa


1

,  Bandkeramiekcultuur: boeren in West-Europa (gevonden potten). Zuid-
Limburg
 Trechterbekercultuur: gevonden potten in hunebedden samen met sieraden
 Hunebed als grafkelders

1.2.3: Steen, brons en ijzer

 Gebruik van gereedschappen: Steentijd met mijnbouw! (Specialisering)
 Gebruik van metalen zoals brons

1.3: Religieuze uitingen: grottekeningen, beeldjes en grafgiften

 Je weet niet hoe mensen denken
 Wel religie: beeldjes, tekeningen --> offeren, grafgiften. Geloof in
hiernamaals?

1.4.1: Prehistorie

 Prehistorie: voor de geschiedenis. Verschillende eindtijden

1.4.2: Archeologie

 Archeologische vondsten
 Grond zegt iets over de oudheid (meten van gehalte koolstof) of
jaarringonderzoek

1.4.3: Culturele antropologie

 Idee: mens van nu verschilt niet veel van mens van toen. Zo terug redeneren
hoe zaken zijn gegaan




2

,TV2 - Grieken en Romeinen (3000 v. Chr. – 500 na Chr.)

 Uitgroeien van landbouwsamenlevingen tot stadstaten
 Gebruik van schrift (denkwijzen weten we)
 50 v. Chr. In West-Europa
 Landbouwoverschotten à Specialisatie à Stadstaten

2.1.1: Stadstaten in het Midden-Oosten (ca. 3000-600 v. Chr.)

 Mesopotamië à Eerste stadstaten
 Irrigatie à landbouwoverschot à Specialisatie
 Tempels: gunstig stemmen goden voor landbouw
 Soldaten: bescherming grond
 Ambtenaren en bestuurders, belastingen à Schrift (geen prehistorie)

2.1.2: Griekse stadstaten (ca. 800-300 v. Chr.)

 Griekse stadstaten gebruiken koloniën (bergen op gebied)
 Handelen en scheepvaart
 Democratie: vrije mannelijke burgers besturen
 Filosofen: idee over ideale maatschappij
 Natuurwetenschappen: niet goden maar verklaren

2.2: Het Romeinse Rijk

 Veroveringen: groei rijk
 Overname Griekse elementen à Grieks-Romeinse cultuur
 NL op grens Romeinse Rijk

2.2.1: Rome, het middelpunt van een rijk

 750 v. Chr. Rome à veroveringen
 Legerleider Julius Caesar. Opvolger: eerste keizer Augustus
 Augustus: Pax Romana: natuurlijke grenzen óf muren

2.2.2: De organisatie van het Romeinse Rijk

 Overal dezelfde wetten
 Handel (door rust)
 Wegen (handel, ambtenaren)


3

,  Latijn overal, zelfde munt
 Romanisering: overnemen gebruiken Romeinen
 Slavernij: kwart bevolking! (Veroverde volken)
 Aanleg nieuwe steden volgens model: markt, tempel, muur, triomfbogen,
thermen, theaters, architectuur (!)
 100 na Christus: miljoen inwoners in Rome

2.2.3: De ondergang van het West-Romeine Rijk

 Opvolging keizers
 Grote Volksverhuizingen: nomadische volken verdrijven volken
 Soms toegelaten: helpen verdediging
 Leger was duur!
 395 na Christus: opsplitsing in twee delen: West- en Oost-Romeinse Rijk.
Rome en Constantinopel
 Binnenvallen Germanen
 476: einde West-Romeinse Rijk, Oost-Romeinse tot 1453

2.2.4: Aan de rand van het Romeinse Rijk (50 v. Chr. – 400 n. Chr.)

 Kennismaking Romeinse stedelijk-agrarische samenleving en Germaanse
agrarische samenleving
 Invloed in NL minder groot (helft)
 Na verdwijnen Romeinse Rijk, invloed ook weg à Middeleeuwen
 Rijn als grens
 Noviomagus als Nijmegen. Stad met legerplaats
 Leger: goede uitrusting
 Gebruik hulpsoldaten Germanen

2.3 Religie bij Grieken, Romeinen en Germanen

 Polytheïsme: geloof in meerdere goden
 Aanbidden van keizers als goden (Romeinen)
 Tolerantie t.o.v. Germanen (met eigen meerdere goden)
 Monotheïsme: geloof in 1 god – jodendom, christendom
 1 god = niet keizer als god à vervolgen
 Christendom komt voort uit jodendom


4