Budgettering
Samenvatting: Budgettering
2022-2023
2AF
Lector K.
,Inhoudsopgave
1. Inleiding & Budgetteren...................................................................................................................... 5
Plannen ................................................................................................................................................................. 5
Budgetteren .......................................................................................................................................................... 6
Fasen in budgetteringsproces .............................................................................................................................. 7
Benchmarking....................................................................................................................................................... 7
Knelpuntfactoren .................................................................................................................................................. 8
Conclusie............................................................................................................................................................. 11
2. Wettelijke vereisten ......................................................................................................................... 12
Wettelijke vereisten bij oprichting ..................................................................................................................... 12
Wettelijke vereisten bij voortzetting/stopzetting .............................................................................................. 14
Bazelnormen....................................................................................................................................................... 17
Due Diligence...................................................................................................................................................... 19
Notities ............................................................................................................................................................... 21
3. Soorten budgetten ........................................................................................................................... 22
Soorten budgetten.............................................................................................................................................. 22
Handelsonderneming ......................................................................................................................................... 22
Productieonderneming ....................................................................................................................................... 22
Dienstenonderneming ........................................................................................................................................ 23
Functionele indeling van budgetten ................................................................................................................... 26
Statische en flexibele budgetten ........................................................................................................................ 26
Samenhang......................................................................................................................................................... 29
4. Indirecte productiekostenbudget, verkoopkosten- en beheerskostenbudget ...................................... 30
Indirecte productiekostenbudget ....................................................................................................................... 30
Indirecte productiekostenbudget: coördinatie ................................................................................................... 35
Indirecte productiekostenbudget: controle ........................................................................................................ 35
Verkoopkostenbudget ........................................................................................................................................ 35
Verkoopkostenbudget: kosten inherent aan verkoop ........................................................................................ 36
Verkoopkostenbudget: verkoopstimulerende kosten ........................................................................................ 36
Budget beheers- en administratiekosten ........................................................................................................... 37
2
, Notities ............................................................................................................................................................... 38
5. Productie- en voorraadbudget .......................................................................................................... 39
Productie- en voorraadbudget AP ...................................................................................................................... 39
Hoe?.................................................................................................................................................................... 40
Controle .............................................................................................................................................................. 43
6. Investeringsbudget ........................................................................................................................... 46
Investeringswaarde, incl. kasstromen bij behoefte aan WC .............................................................................. 46
Na de investering: effect op kasstromen NA belasting ...................................................................................... 46
Tijdspatroon ....................................................................................................................................................... 47
Minimale rendementseis (cut-off rate) .............................................................................................................. 47
Risico................................................................................................................................................................... 47
Methoden ........................................................................................................................................................... 49
Payback .............................................................................................................................................................. 49
ROI ...................................................................................................................................................................... 51
ARR ..................................................................................................................................................................... 52
NPV ..................................................................................................................................................................... 54
Discounted payback ........................................................................................................................................... 58
IRR ...................................................................................................................................................................... 59
Coördinatie en controle ...................................................................................................................................... 61
R, D&E................................................................................................................................................................. 61
Voorbeelden ....................................................................................................................................................... 62
Werkkapitaal ...................................................................................................................................................... 69
Belastingen ......................................................................................................................................................... 71
Restwaarde......................................................................................................................................................... 76
Notities ............................................................................................................................................................... 98
7. Materiaal- en personeelsbudget ....................................................................................................... 99
Materiaalbudget ................................................................................................................................................ 99
Personeelsbudget ............................................................................................................................................. 105
8. Liquiditeitsbudget .......................................................................................................................... 109
Liquiditeitsbudget............................................................................................................................................. 109
3
, Kasplanning ...................................................................................................................................................... 109
Evenwichtsoefening.......................................................................................................................................... 116
Budget en controle jaarrekening...................................................................................................................... 116
Notities ............................................................................................................................................................. 122
9. De gebudgetteerde JR en het financieel plan ................................................................................... 123
Algemeen.......................................................................................................................................................... 123
Financieel plan handelsonderneming .............................................................................................................. 123
Financieel plan: enkele opmerkingen ............................................................................................................... 128
Financieel plan opstellen .................................................................................................................................. 129
10. Financieel plan dienstenonderneming Compuserv ....................................................................... 133
Budget dienstenonderneming .......................................................................................................................... 133
11. Budget en controle jaarrekening ................................................................................................. 146
Plannen vs budgetteren.................................................................................................................................... 146
12. Extra .......................................................................................................................................... 154
Excel.................................................................................................................................................................. 154
Ga naar p. 154 voor de kortere versie
4
,1. Inleiding & Budgetteren
Plannen
Plannen = opstellen van doelstellingen. Dit kan zowel LT of KT. Redenen om te plannen:
• Geeft richting: anders zouden bedrijfsverantwoordelijken niet met elkaar samenwerken
• Meer zekerheid: verplicht de managers om na te denken over de toekomst
• Coördinerende activiteiten: acties moeten op elkaar afstemmen
• Controle: men weet waar men naartoe wilt met het bedrijf
• Positieve invloed op de prestaties van de onderneming: plannen = leerproces
Strategische planning Onderneming definieert haar doelstelling en bepaalt LT-strategieën (3 tot
of lange termijn 5 jaar) om deze te bereiken
planning
LT-doelstellingen bv.:
• Verbetering imago
• Winstoptimalisatie
• Optimalisatie van relaties bv. overheid, personeel, …
• Ik ga een bedrijf oprichten en ik wil fietsen als een hobby maken
voor iedereen:
o LT-doelstelling: winkel openen voor fietsartikelen of
software bureau waar ik fietsroutes voor een specifiek
doelpubliek ga uitwerken, dus apps ontwikkelen:
▪ Ook gaan we kijken naar bv. welke fietsen
beschikbaar zijn of aan welke prijs, welke
klanten, …
▪ Eens vastgelegd naar operationele planning
Heel veel data nodig: benchmarking, historische data, …
Tactische planning Onderneming definieert haar doelstelling en bepaalt KT-strategieën (1
tot 3 jaar) om deze te bereiken
Operationele planning Vertrekken van LT-doelstellingen en vertalen deze naar KT (< 1 jaar)
of korte termijn
planning KT-doelstellingen bevatten bv.:
• Op welke manier financieren
• Evolutie personeelsbestand
• Evolutie van de omzet van de verschillende producten/diensten
• We willen voor onze fietsbedrijf een 20% marktaandeel in
Antwerpen → Hoeveel omzet is dat? Hoeveel fietsen moet ik
aankopen?, …
→ Te maken met diverse knelpuntfactoren
Heel veel data nodig: benchmarking, historische data, …
5
,Budgetteren
Budgetteren • Opstellen van LT- en KT-doelen. We gaan ook LT- en KT-doelstellingen met
elkaar afstemmen en we gaan budgetteren wie verantwoordelijk is voor
welke doelstelling
• Proces waarbij men zijn of haar uitgavenpatroon aanpast aan zijn of haar
inkomsten → d.m.w. planning + coördinatie + controle
• Taakstellend karakter = concrete actieplannen uitwerkt + op KT
(coördinatie):
o Verkoper kan geen 100 stuks verkopen als er maar 80 stuks zijn
• Bv. omzet voor fietsenwinkels:
o Minimale omzet moet gehaald worden
o Per verkoper krijgt de verantwoordelijkheid om een bepaalde
omzet te behalen
o Aankoper krijgen informatie hoeveel fietsen ze moeten kopen
o Achteraf kijken hoeverre de planning gehaald is en welke acties
ondernemen om planning haalbaar te maken = controle (verleden
terugkoppelen met de werkelijkheid en hoeverre de planning
afwijkt van die werkelijkheid = evaluatie → ook naar de toekomst
proactief bijsturen):
▪ Bv. bepaalde omzet niet gehaald → oplossing: bijsturen,
om die te behalen
→ Budgetteren is ruimer dan planning
Opmerkingen
• KT en LT plannen hangen samen
• Het heeft geen zin om bv. 100.000 EUR te plannen, terwijl we weten dat dit bedrag te weinig
is om het LT-doelstelling van 20% marktaandeel te behalen
• Belangrijk om te werken met voortdurende feedback en feedforward
6
, Fasen in budgetteringsproces
Benchmarking
Benchmarking = “continu proces van meten en evalueren van producten, diensten en processen die
bij de concurrent erkend worden als de beste presteerder op dat vlak”:
• 3 fases:
o Vergelijken van de eigen processen en prestaties met die van de andere deelnemers
o Analyseren van de verschillen naar de oorzaak ervan
o Re-engineering/radicale verbetering = het verbeteren van de eigen processen en
prestaties. Starten vanaf 0 of volledig opnieuw bv.:
▪ Als je een examen aflegt dan kan je dat examen achteraf verbeteren en kan
je op basis van die verbeteringen zorgen dat je meer bijleert. Maar de docent
kan bv. ook zeggen: ja, dat examen gaan we volledig opnieuw maken. Ik
maak een nieuw examen en jullie gaan opnieuw dat examen afleggen
• Kan gaan over de vergelijking van kosten, concurrenten, kan ook gaan over de key
succesfactoren:
o Bv. denk weer terug aan die ontwikkeling van een app om fietsroutes voor een
specifieke doelgroep te maken. Wel dan zijn belangrijke succesfactoren dat de routes
zeer goed aangepast zijn aan dat doelpubliek aan mindervaliden. Dat is een
belangrijke key succesfactor
• Extern kan ook → externe data door klantentevredenheid van ons bedrijf vergelijken met die
van een ander bedrijf
• Verder breien op het marktaandeel dat je vroeger bereikt hebt = gevaarlijk bv.:
o Als marktaandeel ↓ → je stelt een marktaandeel 5% ↑
o Je bereikt alleen 15% marktaandeel = je LT-doelstelling 20% niet bereikt
o Historische data is nog steeds belangrijk = goede basis, maar mag niet enige basis zijn
Opmerking
• Plannen en budgetteren = meer dan financiële cijfers
• Vergeet niet rekening te houden met financiële zaken bv. klantentevredenheid:
• Zowel op LT als KT-termijn volgen
o Het heeft bv. geen zin om de cijfers te volgens en dan te zeggen dat de omzet niet
behaald is zonder te weten waarom die cijfers laag zijn
o Ook focussen we op interne zaken, bv. interne medewerkers tevredenheid, interne
organisatie, …
7
Samenvatting: Budgettering
2022-2023
2AF
Lector K.
,Inhoudsopgave
1. Inleiding & Budgetteren...................................................................................................................... 5
Plannen ................................................................................................................................................................. 5
Budgetteren .......................................................................................................................................................... 6
Fasen in budgetteringsproces .............................................................................................................................. 7
Benchmarking....................................................................................................................................................... 7
Knelpuntfactoren .................................................................................................................................................. 8
Conclusie............................................................................................................................................................. 11
2. Wettelijke vereisten ......................................................................................................................... 12
Wettelijke vereisten bij oprichting ..................................................................................................................... 12
Wettelijke vereisten bij voortzetting/stopzetting .............................................................................................. 14
Bazelnormen....................................................................................................................................................... 17
Due Diligence...................................................................................................................................................... 19
Notities ............................................................................................................................................................... 21
3. Soorten budgetten ........................................................................................................................... 22
Soorten budgetten.............................................................................................................................................. 22
Handelsonderneming ......................................................................................................................................... 22
Productieonderneming ....................................................................................................................................... 22
Dienstenonderneming ........................................................................................................................................ 23
Functionele indeling van budgetten ................................................................................................................... 26
Statische en flexibele budgetten ........................................................................................................................ 26
Samenhang......................................................................................................................................................... 29
4. Indirecte productiekostenbudget, verkoopkosten- en beheerskostenbudget ...................................... 30
Indirecte productiekostenbudget ....................................................................................................................... 30
Indirecte productiekostenbudget: coördinatie ................................................................................................... 35
Indirecte productiekostenbudget: controle ........................................................................................................ 35
Verkoopkostenbudget ........................................................................................................................................ 35
Verkoopkostenbudget: kosten inherent aan verkoop ........................................................................................ 36
Verkoopkostenbudget: verkoopstimulerende kosten ........................................................................................ 36
Budget beheers- en administratiekosten ........................................................................................................... 37
2
, Notities ............................................................................................................................................................... 38
5. Productie- en voorraadbudget .......................................................................................................... 39
Productie- en voorraadbudget AP ...................................................................................................................... 39
Hoe?.................................................................................................................................................................... 40
Controle .............................................................................................................................................................. 43
6. Investeringsbudget ........................................................................................................................... 46
Investeringswaarde, incl. kasstromen bij behoefte aan WC .............................................................................. 46
Na de investering: effect op kasstromen NA belasting ...................................................................................... 46
Tijdspatroon ....................................................................................................................................................... 47
Minimale rendementseis (cut-off rate) .............................................................................................................. 47
Risico................................................................................................................................................................... 47
Methoden ........................................................................................................................................................... 49
Payback .............................................................................................................................................................. 49
ROI ...................................................................................................................................................................... 51
ARR ..................................................................................................................................................................... 52
NPV ..................................................................................................................................................................... 54
Discounted payback ........................................................................................................................................... 58
IRR ...................................................................................................................................................................... 59
Coördinatie en controle ...................................................................................................................................... 61
R, D&E................................................................................................................................................................. 61
Voorbeelden ....................................................................................................................................................... 62
Werkkapitaal ...................................................................................................................................................... 69
Belastingen ......................................................................................................................................................... 71
Restwaarde......................................................................................................................................................... 76
Notities ............................................................................................................................................................... 98
7. Materiaal- en personeelsbudget ....................................................................................................... 99
Materiaalbudget ................................................................................................................................................ 99
Personeelsbudget ............................................................................................................................................. 105
8. Liquiditeitsbudget .......................................................................................................................... 109
Liquiditeitsbudget............................................................................................................................................. 109
3
, Kasplanning ...................................................................................................................................................... 109
Evenwichtsoefening.......................................................................................................................................... 116
Budget en controle jaarrekening...................................................................................................................... 116
Notities ............................................................................................................................................................. 122
9. De gebudgetteerde JR en het financieel plan ................................................................................... 123
Algemeen.......................................................................................................................................................... 123
Financieel plan handelsonderneming .............................................................................................................. 123
Financieel plan: enkele opmerkingen ............................................................................................................... 128
Financieel plan opstellen .................................................................................................................................. 129
10. Financieel plan dienstenonderneming Compuserv ....................................................................... 133
Budget dienstenonderneming .......................................................................................................................... 133
11. Budget en controle jaarrekening ................................................................................................. 146
Plannen vs budgetteren.................................................................................................................................... 146
12. Extra .......................................................................................................................................... 154
Excel.................................................................................................................................................................. 154
Ga naar p. 154 voor de kortere versie
4
,1. Inleiding & Budgetteren
Plannen
Plannen = opstellen van doelstellingen. Dit kan zowel LT of KT. Redenen om te plannen:
• Geeft richting: anders zouden bedrijfsverantwoordelijken niet met elkaar samenwerken
• Meer zekerheid: verplicht de managers om na te denken over de toekomst
• Coördinerende activiteiten: acties moeten op elkaar afstemmen
• Controle: men weet waar men naartoe wilt met het bedrijf
• Positieve invloed op de prestaties van de onderneming: plannen = leerproces
Strategische planning Onderneming definieert haar doelstelling en bepaalt LT-strategieën (3 tot
of lange termijn 5 jaar) om deze te bereiken
planning
LT-doelstellingen bv.:
• Verbetering imago
• Winstoptimalisatie
• Optimalisatie van relaties bv. overheid, personeel, …
• Ik ga een bedrijf oprichten en ik wil fietsen als een hobby maken
voor iedereen:
o LT-doelstelling: winkel openen voor fietsartikelen of
software bureau waar ik fietsroutes voor een specifiek
doelpubliek ga uitwerken, dus apps ontwikkelen:
▪ Ook gaan we kijken naar bv. welke fietsen
beschikbaar zijn of aan welke prijs, welke
klanten, …
▪ Eens vastgelegd naar operationele planning
Heel veel data nodig: benchmarking, historische data, …
Tactische planning Onderneming definieert haar doelstelling en bepaalt KT-strategieën (1
tot 3 jaar) om deze te bereiken
Operationele planning Vertrekken van LT-doelstellingen en vertalen deze naar KT (< 1 jaar)
of korte termijn
planning KT-doelstellingen bevatten bv.:
• Op welke manier financieren
• Evolutie personeelsbestand
• Evolutie van de omzet van de verschillende producten/diensten
• We willen voor onze fietsbedrijf een 20% marktaandeel in
Antwerpen → Hoeveel omzet is dat? Hoeveel fietsen moet ik
aankopen?, …
→ Te maken met diverse knelpuntfactoren
Heel veel data nodig: benchmarking, historische data, …
5
,Budgetteren
Budgetteren • Opstellen van LT- en KT-doelen. We gaan ook LT- en KT-doelstellingen met
elkaar afstemmen en we gaan budgetteren wie verantwoordelijk is voor
welke doelstelling
• Proces waarbij men zijn of haar uitgavenpatroon aanpast aan zijn of haar
inkomsten → d.m.w. planning + coördinatie + controle
• Taakstellend karakter = concrete actieplannen uitwerkt + op KT
(coördinatie):
o Verkoper kan geen 100 stuks verkopen als er maar 80 stuks zijn
• Bv. omzet voor fietsenwinkels:
o Minimale omzet moet gehaald worden
o Per verkoper krijgt de verantwoordelijkheid om een bepaalde
omzet te behalen
o Aankoper krijgen informatie hoeveel fietsen ze moeten kopen
o Achteraf kijken hoeverre de planning gehaald is en welke acties
ondernemen om planning haalbaar te maken = controle (verleden
terugkoppelen met de werkelijkheid en hoeverre de planning
afwijkt van die werkelijkheid = evaluatie → ook naar de toekomst
proactief bijsturen):
▪ Bv. bepaalde omzet niet gehaald → oplossing: bijsturen,
om die te behalen
→ Budgetteren is ruimer dan planning
Opmerkingen
• KT en LT plannen hangen samen
• Het heeft geen zin om bv. 100.000 EUR te plannen, terwijl we weten dat dit bedrag te weinig
is om het LT-doelstelling van 20% marktaandeel te behalen
• Belangrijk om te werken met voortdurende feedback en feedforward
6
, Fasen in budgetteringsproces
Benchmarking
Benchmarking = “continu proces van meten en evalueren van producten, diensten en processen die
bij de concurrent erkend worden als de beste presteerder op dat vlak”:
• 3 fases:
o Vergelijken van de eigen processen en prestaties met die van de andere deelnemers
o Analyseren van de verschillen naar de oorzaak ervan
o Re-engineering/radicale verbetering = het verbeteren van de eigen processen en
prestaties. Starten vanaf 0 of volledig opnieuw bv.:
▪ Als je een examen aflegt dan kan je dat examen achteraf verbeteren en kan
je op basis van die verbeteringen zorgen dat je meer bijleert. Maar de docent
kan bv. ook zeggen: ja, dat examen gaan we volledig opnieuw maken. Ik
maak een nieuw examen en jullie gaan opnieuw dat examen afleggen
• Kan gaan over de vergelijking van kosten, concurrenten, kan ook gaan over de key
succesfactoren:
o Bv. denk weer terug aan die ontwikkeling van een app om fietsroutes voor een
specifieke doelgroep te maken. Wel dan zijn belangrijke succesfactoren dat de routes
zeer goed aangepast zijn aan dat doelpubliek aan mindervaliden. Dat is een
belangrijke key succesfactor
• Extern kan ook → externe data door klantentevredenheid van ons bedrijf vergelijken met die
van een ander bedrijf
• Verder breien op het marktaandeel dat je vroeger bereikt hebt = gevaarlijk bv.:
o Als marktaandeel ↓ → je stelt een marktaandeel 5% ↑
o Je bereikt alleen 15% marktaandeel = je LT-doelstelling 20% niet bereikt
o Historische data is nog steeds belangrijk = goede basis, maar mag niet enige basis zijn
Opmerking
• Plannen en budgetteren = meer dan financiële cijfers
• Vergeet niet rekening te houden met financiële zaken bv. klantentevredenheid:
• Zowel op LT als KT-termijn volgen
o Het heeft bv. geen zin om de cijfers te volgens en dan te zeggen dat de omzet niet
behaald is zonder te weten waarom die cijfers laag zijn
o Ook focussen we op interne zaken, bv. interne medewerkers tevredenheid, interne
organisatie, …
7
