Opgaven en oplossingen oefeningensessie internationaal recht

10/29/2019




Publiekrecht II
Internationaal en
Europees recht




Prof.
Prof. Dr.
Dr. Geert De Baere
Jan Wouters (coörd. Kortrijk)
(coörd.)
Prof. Dr. Koen Lenaerts
Prof. Dr. Elise Muir
Prof. Dr. Piet Van Nuffel
Prof. Dr.
Prof. Dr. Jan
Koen Lenaerts
Wouters (coörd. Leuven)




Oefeningensessie II

29 oktober 2019




2




Vraag 1.a. Assange
[…] Dit is echter niet de enige reden waarom Assange een
controversieel figuur is. Twee vrouwen beschuldigden hem in 2010 van
verkrachting en aanranding. De feiten zouden in augustus 2010 in
Zweden hebben plaatsgevonden. Stel dat de twee vrouwen in kwestie
respectievelijk de Noorse en Belgische nationaliteit hebben. […]

Ga na welke Sta(a)t(en) jurisdictie kan/kunnen uitoefenen
met betrekking tot de strafrechtelijke vervolging van Julian
Assange voor de verkrachting en aanranding waarvan hij
beschuldigd wordt. Geef daarbij duidelijk aan op welke
basis de Staat/Staten in kwestie jurisdictie zal/zullen kunnen
vestigen met betrekking tot deze vermeende misdrijven.


3




1

, 10/29/2019




Vraag 1.a. Assange
Situering: strafrechtelijke rechtsmacht = bevoegdheid van
een Staat om personen strafrechtelijk te vervolgen.
! NIET HET INTERNATIONAAL STRAFHOF
 Principe: Territorialiteitsbeginsel
 Uitzondering: Extraterritoriale toepassing van de
strafwet (permissieve rechtsmachtbeginselen)
~ aanknopingspunten voor het vestigen van
extraterritoriale criminele rechtsmacht




4




Vraag 1.a. Assange
Toepassing:
 Zweden: Territorialiteitsbeginsel
~ strafbare feiten gepleegd op Zweeds grondgebied
 Australië (Ecuador?): Actief personaliteitsbeginsel
~ nationaliteit van de dader / Beperkende voorwaarden
(dubbele incriminatie)
 België en Noorwegen: Passief personaliteitsbeginsel
~ nationaliteit van het slachtoffer / Beperkende
voorwaarden (bijvoorbeeld art. 10, 5°V.T.Sv.)
 Verenigd Koninkrijk: Universaliteitsbeginsel?


5




Vraag 1.b. Assange
Assange verblijft in de ambassade van Ecuador in Londen. Het
Verenigd Koninkrijk wilde Assange arresteren. Volgens Ecuador had
Londen er zelfs mee gedreigd om de ambassade te bestormen en
Assange te arresteren, maar de Britse minister van Buitenlandse Zaken
heeft dat steeds ontkend.

Stel dat de Londense politie in 2017 toch de Ecuadoraanse ambassade
was binnengevallen en er bij de inval schade berokkend was aan het
gebouw van de ambassade.

Zou de Ecuadoraanse regering het Verenigd Koninkrijk dan
internationaalrechtelijk aansprakelijk kunnen stellen voor het
binnenvallen van het ambassadegebouw?



6




2

, 10/29/2019




Vraag 1.b. Assange
Situering: Staatsaansprakelijkheid

Toepasselijk recht: ASR (Articles on State Responsibility)
 ASR heeft geen verdragsrechtelijke status;
 MAAR, ASR heeft wel een gewoonterechtelijk karakter
verworven en is dus als zodanig van toepassing.

Principe: Internationaal onrechtmatige daad? Art. 2 ASR:
 (1) wanneer een gedraging volkenrechtelijk
toerekenbaar is aan de Staat; en
 (2) een schending uitmaakt van een volkenrechtelijke
verplichting van deze Staat.



7




Vraag 1.b. Assange
Toepassing
(1) gedraging volkenrechtelijk toerekenbaar aan de Staat:
 Art. 4, § 1, ASR:
 Gedragingen van eender welk staatsorgaan in het
internationaal recht worden geacht een gedraging van de Staat
zelf te zijn, ongeacht de functie die dit orgaan vervult, de
positie die het in het kader van de organisatie van de Staat
inneemt,...
 Art. 4, § 2, ASR:
 Een “orgaan” omvat elke persoon of entiteit die deze status
heeft overeenkomstig het interne recht van de betrokken Staat.
 In casu?
 De Britse politie is een orgaan van de Staat – handeling is
toerekenbaar.

8




Vraag 1.b. Assange
(2) schending van een volkenrechtelijke verplichting:
 Art. 12 ASR:
 Wanneer een Staat handelt in strijd met een verplichting
waartoe hij gehouden is onder internationaal recht.
 Geen onderscheid tussen staatsaansprakelijkheid die voortvloeit
uit schending van een verdrag of uit schending van andere
bronnen.
 In casu?
 Art. 22, § 2 VWDV: VK heeft de verplichting om “de gebouwen
van de zending tegen indringers en tegen het toebrengen van
schade te beschermen en te verhinderen dat de rust van de
zending wordt verstoord …”.
 Binnenvallen in de ambassadegebouwen? = schending van een
volkenrechtelijke verplichting ~ art. 22, §2 VWDV.


9




3

, 10/29/2019




Vraag 1.b. Assange
Uitzondering
 Rechtvaardigingsgronden ex Hoofdstuk V ASR =
omstandigheden die het onrechtmatig karakter van een
gedraging kunnen doen wegvallen, waardoor er geen
sprake is van een onrechtmatige daad.
In casu?
 Indien de Ecuadoraanse ambassadeur bv. toestemming
(art. 20 ASR) had gegeven aan de Britse politie om de
ambassade te betreden, was er geen sprake van een
onrechtmatige daad en zou het VK niet aansprakelijk
kunnen gesteld worden.
 Niet van toepassing.


10




Vraag 1.b. Assange
Ecuador = gelaedeerde Staat?
 Zie art. 42 (a) ASR: verplichting t.a.v. Ecuador en
individuele schade.

Conclusie:
Ja, de Ecuadoraanse regering kan het VK
internationaalrechtelijk aansprakelijk stellen voor het
binnenvallen van de ambassadegebouwen en het
berokkenen van schade. Dit maakt immers een
internationaal onrechtmatige daad uit die toerekenbaar is
aan het VK en een schending uitmaakt van art. 22, § 2,
VWDV. Er is ook geen sprake van omstandigheden die het
onrechtmatig karakter van de gedraging doen wegvallen.


11




Vraag 1.c. Assange
Ecuador verleende Assange diplomatiek asiel.
Het Verenigd Koninkrijk wierp op dat er onder algemeen
internationaal recht geen recht op diplomatiek asiel bestaat.
Ecuador op zijn beurt argumenteerde dat er een regel van
internationaal gewoonterecht bestaat die deze toekenning zou
toestaan. Ecuador verwijst hiervoor naar het feit dat deze praktijk
wijdverspreid is in Latijns Amerika, en dat deze praktijk zelfs
expliciet is onderschreven in de ‘Convention on Diplomatic
Asylum’. De Convention on Diplomatic Asylum dateert van 1954,
en telt momenteel een twintigtal – exclusief Latijns Amerikaanse –
partijen, waaronder Brazilië, Ecuador, Mexico en Peru.


12




4

, 10/29/2019




Vraag 1.c. Assange
Stel dat het Verenigd Koninkrijk de toekenning van
‘diplomatiek asiel’ aanvecht. Wat zal Ecuador concreet
moeten aantonen indien het wil bewijzen dat er onder
internationaal gewoonterecht wel degelijk een regel bestaat
die het toekennen van ‘diplomatiek asiel’ toelaat?
Situering
Vorming van regel van internationaal gewoonterecht.
Vereist twee elementen (in hoofde van VK):

 Objectief element (usus); en
 Subjectief element (opinio iuris).


13




Vraag 1.c. Assange
A. Statenpraktijk

 Eenvormig en standvastig (Asylum case) / ‘extensive and
virtually uniform’ (North Sea Continental Shelf case)

 Maar niet noodzakelijk perfect (Nicaragua case) – algemeen
consistent is voldoende.

In casu?
 Statenpraktijk is beperkt: enkel Latijns Amerikaanse
Staten.
 Regionaal gewoonterecht? Zie Asylum case!



14




Vraag 1.c. Assange
B. Opinio Iuris
De praktijk moet zodanig zijn dat hieruit een rechtsovertuiging
blijkt, d.w.z. een overtuiging dat men handelt overeenkomstig
een juridische verplichting (North Sea Continental Shelf
Cases).
In casu?


Noot: Zelfs indien Ecuador het bestaan van een regel van
internationaal gewoonterecht zou aantonen, zou het VK zich
nog steeds aan de werking van deze regel kunnen onttrekken
indien het zich heeft opgesteld als ‘persistent objector’.



15




5