Leeftijd
Zwangerschap
Preconceptie
Een gezond dieet voorafgaand aan de conceptie is belangrijk:
- Helpt stoornissen die extreem vroeg in de zwangerschap ontstaan door tekorten aan
voedingsstoffen te voorkomen foliumzuurdeficiëntie kan resulteren in
neuralebuisdefecten
- Zorgt ervoor dat de inname van stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de foetus kunnen
worden vermeden of beperkt alcohol, cafeïne, tabak, drugs, medicijnen, supplementen
- Kan helpen om de vrouw een optimaal BMI te laten bereiken BMI van 19,8-26,0
- Kan helpen voedingsgerelateerde stoornissen van de zwangerschap te voorkomen
zwangerschapsdiabetes, zwangerschapshypertensie
Optimaal BMI:
- Verlaagt het risico op complicaties bij de geboorte lange bevalling, keizersnede
- Obesitas verhoogt het risico op het polycysteus ovariumsyndroom dat kan resulteren in
onvruchtbaarheid
De voeding en leefstijl van de man voorafgaand aan de conceptie is ook belangrijk:
- Calcium, vitamine D, foliumzuur en anti-oxidanten (vitamine C) verbeteren de
spermakwaliteit en vruchtbaarheid
- Ondervoeding (zinkdeficiëntie), obesitas, diabetes, een dieet hoog in verzadigd vet, roken en
drugs verlagen de vruchtbaarheid
Foetale ontwikkeling
Kritieke periode: in het eerste trimester is het embryo of de foetus gevoeliger voor schadelijke
stoffen waardoor geboorteafwijkingen of een miskraam kunnen ontstaan
Aanbevolen gewichtstoename tijdens de zwangerschap:
Gewichtsstatus voor de Aanbevolen gewichtstoename
zwangerschap
Normaal 11,5 -16 kg
Ondergewicht 12-18 kg
Overgewicht 7-11,5 kg
Obesitas 5-9 kg
Normaal (tweeling) 17-24 kg
Patroon van gewichtstoename bij normaal gewicht:
- Eerste trimester: gewichtstoename van 1 tot 2 kilo
- Tweede en derde trimester: gewichtstoename van 0,5 kg
Overtollig gewicht kwijtraken na de zwangerschap:
, - Fysieke activiteit
- Borstvoeding productie kost energie
- Snel gewichtsverlies is af te raden omdat de melkproductie vermindert en de
samenstelling van de borstvoeding verandert
- Gewichtsverlies van 0,5-2,0 kg per maand
Ondergewicht tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op:
- Vroeggeboorte voor 38 weken
- Laag geboortegewicht minder dan 2500 g
- Laag gewicht voor zwangerschapsduur onder 10e percentiel
- Risico op het uitputten van de eigen voedingsreserves
Overgewicht of te veel gewichtstoename verhoogt het risico op:
- Hoog geboortegewicht meer dan 4000 g
- Hoog gewicht voor zwangerschapsduur boven 90e percentiel
- Groter risico op obesitas en metabole abnormaalheden (bloedglucose) gedurende de
kindertijd en adolescentie
- Moeilijker terug te keren naar het gewicht voor de zwangerschap
Risico’s laag geboortegewicht voor zwangerschapsduur:
- Infecties
- Verslechterde fysieke ontwikkeling
- Dood in het eerste levensjaar
- Gezondheidscomplicaties later in het leven
- Leermoeilijkheden
Risico’s hoog geboortegewicht voor zwangerschapsduur:
- Trauma tijdens de bevalling
- Keizersnede
- Perinatale dood
Voedingsbehoefte zwangere vrouwen
Toegenomen behoefte aan macronutriënten:
- Leveren energie
- Zorgen voor het opbouwen van weefsels bij de foetus en zwangerschapsweefsels bij de
moeder
Energie:
- Eerste trimester: verhogen van de voedingsstofdichtheid
- Tweede en derde trimester: 350-450 kcal per dag extra
Eiwit:
- 1,1 g per kg
Koolhydraten:
- Minimaal 175 g om ketose te voorkomen
Vet:
, - DHA is in het derde trimester belangrijk vanwege de sterke groei van de hersenen
Toegenomen behoefte aan micronutriënten:
- Ondersteunen de verhoogde energiebehoefte
- Ondersteunen de weefselgroei
Verhoogde behoefte:
- Foliumzuur (eerste 28 dagen na conceptie): celdeling, sluiten neurale buis 400 mcg
- Vitamine C: afname concentratie in moederlijk bloed vanwege toename bloedvolume
foetus 85 mg
- Vitamine A 750 mcg
- IJzer (vooral in het laatste trimester vanwege foetale opslag omdat borstvoeding laag is
in ijzer): toegenomen moederlijk bloedvolume, groeiende baarmoeder/placenta/foetus
16 mg
- Zink: synthese van RNA, DNA en eiwit, groei van weefsels van de moeder en foetus 9,1
mg
- Jodium 200 mcg
Nauwelijks/geen verhoogde behoefte:
- Vitamine B12: efficiëntere absorptie regenereert de actieve vorm van foliumzuur
3,3 mcg
- Calcium: efficiëntere absorptie vorming foetaal skelet (vooral in het laatste trimester)
1000 mg
- Vitamine D: relatief kleine hoeveelheid gaat naar de foetus 10 mcg
- Natrium vochtbalans
Verhoogde vochtbehoefte:
- Toename moederlijk bloedvolume
- Gedraagt zich als glijmiddel
- Helpt bij het reguleren van de lichaamstemperatuur
- Nodig voor veel metabole reacties
- Beschermt de foetus in de baarmoeder
Voldoende vocht drinken voorkomt:
- Vochtretentie
- Constipatie
- Blaasontsteking
- Dehydratie
Aan voeding gerelateerde stoornissen in de zwangerschap
- Ochtendmisselijkheid
- Zwangerschapsdiabetes = onvoldoende insulineproductie of insulineresistentie tijdens de
zwangerschap waardoor de glucoselevels in het bloed te hoog worden
- Zwangerschapshypertensie = hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap
- Zwangerschapsvergiftiging = hoge bloeddruk in combinatie met snelle en excessieve
gewichtstoename en zwelling
- HELLP-syndroom = ernstige vorm zwangerschapsvergiftiging verhoogde afbraak van
rode bloedcellen, tekort aan bloedplaatjes, gestoorde leverfunctie
, - Craving = verlangen naar een bepaald type voedsel / pica
- Aversie sociaal, cultureel, religieus
- Gastro-oesofageale reflux ontspannen van de onderste slokdarmkringspier door
zwangerschapshormonen / druk van de vergrote baarmoeder op de maag tijdens het
tweede en derde trimester
- Constipatie zwangerschapshormonen ontspannen de spieren in de dikke darm
waardoor de peristaltiek vermindert / verminderde motiliteit door druk van de
baarmoeder op de dikke darm
- Door voedsel overgedragen ziekte (listeriose) kwetsbaar immuunsysteem tijdens de
zwangerschap
Tips ochtendmisselijkheid:
- Kleine frequente maaltijden en snacks
- De meeste vocht tussen de maaltijden consumeren
- Snacks meenemen naar bed voor nachtelijke misselijkheid tegen te gaan en wat te eten
voor het opstaan
- Beelden, geuren en geluiden die misselijkheid veroorzaken vermijden
- Koude maaltijden in plaats van warme maaltijden
- Alternatieve therapie
- Prenatale supplementen op de tijd van de dag nemen dat braken het minst waarschijnlijk
is
- Gember, gemberthee, kamillethee
Tips gastro-oesofageale reflux:
- Excessieve gewichtstoename voorkomen
- Kleine frequente maaltijden
- Langzaam kauwen
- Geen strakke kleding dragen
- Tot minstens een uur na het eten niet liggen
- Slapen met het hoofd opgehoogd
- Maagzuurremmers die veilig zijn gedurende de zwangerschap
Tips constipatie:
- Verhogen van de vezelinname (30-40 g)
- Verhogen van de vochtinname
- Fysieke activiteit
Niet eten tijdens de zwangerschap:
- Ongepasteuriseerde of gesteriliseerde zuivel
- Ongepasteuriseerd sap
- Rauw vlees (tartaar / biefstuk) / rauwe vleeswaren (carpaccio) / voorverpakte vis
(gerookte zalm/forel), rauwe vis (sushi), rauwe eieren
- Lever en leverproducten (orgaanschade door vitamine A)
- Roofvissen (makreel / paling / tonijn / snoekbaars / zwaardvis / haai / marlijn / tegelvis /
koningsmakreel) zware metalen (kwik) veroorzaken geboortedefecten
- Alcohol (foetaal alcoholsyndroom)
- Kruidenpreparaten (vervuilingen)
Zwangerschap
Preconceptie
Een gezond dieet voorafgaand aan de conceptie is belangrijk:
- Helpt stoornissen die extreem vroeg in de zwangerschap ontstaan door tekorten aan
voedingsstoffen te voorkomen foliumzuurdeficiëntie kan resulteren in
neuralebuisdefecten
- Zorgt ervoor dat de inname van stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de foetus kunnen
worden vermeden of beperkt alcohol, cafeïne, tabak, drugs, medicijnen, supplementen
- Kan helpen om de vrouw een optimaal BMI te laten bereiken BMI van 19,8-26,0
- Kan helpen voedingsgerelateerde stoornissen van de zwangerschap te voorkomen
zwangerschapsdiabetes, zwangerschapshypertensie
Optimaal BMI:
- Verlaagt het risico op complicaties bij de geboorte lange bevalling, keizersnede
- Obesitas verhoogt het risico op het polycysteus ovariumsyndroom dat kan resulteren in
onvruchtbaarheid
De voeding en leefstijl van de man voorafgaand aan de conceptie is ook belangrijk:
- Calcium, vitamine D, foliumzuur en anti-oxidanten (vitamine C) verbeteren de
spermakwaliteit en vruchtbaarheid
- Ondervoeding (zinkdeficiëntie), obesitas, diabetes, een dieet hoog in verzadigd vet, roken en
drugs verlagen de vruchtbaarheid
Foetale ontwikkeling
Kritieke periode: in het eerste trimester is het embryo of de foetus gevoeliger voor schadelijke
stoffen waardoor geboorteafwijkingen of een miskraam kunnen ontstaan
Aanbevolen gewichtstoename tijdens de zwangerschap:
Gewichtsstatus voor de Aanbevolen gewichtstoename
zwangerschap
Normaal 11,5 -16 kg
Ondergewicht 12-18 kg
Overgewicht 7-11,5 kg
Obesitas 5-9 kg
Normaal (tweeling) 17-24 kg
Patroon van gewichtstoename bij normaal gewicht:
- Eerste trimester: gewichtstoename van 1 tot 2 kilo
- Tweede en derde trimester: gewichtstoename van 0,5 kg
Overtollig gewicht kwijtraken na de zwangerschap:
, - Fysieke activiteit
- Borstvoeding productie kost energie
- Snel gewichtsverlies is af te raden omdat de melkproductie vermindert en de
samenstelling van de borstvoeding verandert
- Gewichtsverlies van 0,5-2,0 kg per maand
Ondergewicht tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op:
- Vroeggeboorte voor 38 weken
- Laag geboortegewicht minder dan 2500 g
- Laag gewicht voor zwangerschapsduur onder 10e percentiel
- Risico op het uitputten van de eigen voedingsreserves
Overgewicht of te veel gewichtstoename verhoogt het risico op:
- Hoog geboortegewicht meer dan 4000 g
- Hoog gewicht voor zwangerschapsduur boven 90e percentiel
- Groter risico op obesitas en metabole abnormaalheden (bloedglucose) gedurende de
kindertijd en adolescentie
- Moeilijker terug te keren naar het gewicht voor de zwangerschap
Risico’s laag geboortegewicht voor zwangerschapsduur:
- Infecties
- Verslechterde fysieke ontwikkeling
- Dood in het eerste levensjaar
- Gezondheidscomplicaties later in het leven
- Leermoeilijkheden
Risico’s hoog geboortegewicht voor zwangerschapsduur:
- Trauma tijdens de bevalling
- Keizersnede
- Perinatale dood
Voedingsbehoefte zwangere vrouwen
Toegenomen behoefte aan macronutriënten:
- Leveren energie
- Zorgen voor het opbouwen van weefsels bij de foetus en zwangerschapsweefsels bij de
moeder
Energie:
- Eerste trimester: verhogen van de voedingsstofdichtheid
- Tweede en derde trimester: 350-450 kcal per dag extra
Eiwit:
- 1,1 g per kg
Koolhydraten:
- Minimaal 175 g om ketose te voorkomen
Vet:
, - DHA is in het derde trimester belangrijk vanwege de sterke groei van de hersenen
Toegenomen behoefte aan micronutriënten:
- Ondersteunen de verhoogde energiebehoefte
- Ondersteunen de weefselgroei
Verhoogde behoefte:
- Foliumzuur (eerste 28 dagen na conceptie): celdeling, sluiten neurale buis 400 mcg
- Vitamine C: afname concentratie in moederlijk bloed vanwege toename bloedvolume
foetus 85 mg
- Vitamine A 750 mcg
- IJzer (vooral in het laatste trimester vanwege foetale opslag omdat borstvoeding laag is
in ijzer): toegenomen moederlijk bloedvolume, groeiende baarmoeder/placenta/foetus
16 mg
- Zink: synthese van RNA, DNA en eiwit, groei van weefsels van de moeder en foetus 9,1
mg
- Jodium 200 mcg
Nauwelijks/geen verhoogde behoefte:
- Vitamine B12: efficiëntere absorptie regenereert de actieve vorm van foliumzuur
3,3 mcg
- Calcium: efficiëntere absorptie vorming foetaal skelet (vooral in het laatste trimester)
1000 mg
- Vitamine D: relatief kleine hoeveelheid gaat naar de foetus 10 mcg
- Natrium vochtbalans
Verhoogde vochtbehoefte:
- Toename moederlijk bloedvolume
- Gedraagt zich als glijmiddel
- Helpt bij het reguleren van de lichaamstemperatuur
- Nodig voor veel metabole reacties
- Beschermt de foetus in de baarmoeder
Voldoende vocht drinken voorkomt:
- Vochtretentie
- Constipatie
- Blaasontsteking
- Dehydratie
Aan voeding gerelateerde stoornissen in de zwangerschap
- Ochtendmisselijkheid
- Zwangerschapsdiabetes = onvoldoende insulineproductie of insulineresistentie tijdens de
zwangerschap waardoor de glucoselevels in het bloed te hoog worden
- Zwangerschapshypertensie = hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap
- Zwangerschapsvergiftiging = hoge bloeddruk in combinatie met snelle en excessieve
gewichtstoename en zwelling
- HELLP-syndroom = ernstige vorm zwangerschapsvergiftiging verhoogde afbraak van
rode bloedcellen, tekort aan bloedplaatjes, gestoorde leverfunctie
, - Craving = verlangen naar een bepaald type voedsel / pica
- Aversie sociaal, cultureel, religieus
- Gastro-oesofageale reflux ontspannen van de onderste slokdarmkringspier door
zwangerschapshormonen / druk van de vergrote baarmoeder op de maag tijdens het
tweede en derde trimester
- Constipatie zwangerschapshormonen ontspannen de spieren in de dikke darm
waardoor de peristaltiek vermindert / verminderde motiliteit door druk van de
baarmoeder op de dikke darm
- Door voedsel overgedragen ziekte (listeriose) kwetsbaar immuunsysteem tijdens de
zwangerschap
Tips ochtendmisselijkheid:
- Kleine frequente maaltijden en snacks
- De meeste vocht tussen de maaltijden consumeren
- Snacks meenemen naar bed voor nachtelijke misselijkheid tegen te gaan en wat te eten
voor het opstaan
- Beelden, geuren en geluiden die misselijkheid veroorzaken vermijden
- Koude maaltijden in plaats van warme maaltijden
- Alternatieve therapie
- Prenatale supplementen op de tijd van de dag nemen dat braken het minst waarschijnlijk
is
- Gember, gemberthee, kamillethee
Tips gastro-oesofageale reflux:
- Excessieve gewichtstoename voorkomen
- Kleine frequente maaltijden
- Langzaam kauwen
- Geen strakke kleding dragen
- Tot minstens een uur na het eten niet liggen
- Slapen met het hoofd opgehoogd
- Maagzuurremmers die veilig zijn gedurende de zwangerschap
Tips constipatie:
- Verhogen van de vezelinname (30-40 g)
- Verhogen van de vochtinname
- Fysieke activiteit
Niet eten tijdens de zwangerschap:
- Ongepasteuriseerde of gesteriliseerde zuivel
- Ongepasteuriseerd sap
- Rauw vlees (tartaar / biefstuk) / rauwe vleeswaren (carpaccio) / voorverpakte vis
(gerookte zalm/forel), rauwe vis (sushi), rauwe eieren
- Lever en leverproducten (orgaanschade door vitamine A)
- Roofvissen (makreel / paling / tonijn / snoekbaars / zwaardvis / haai / marlijn / tegelvis /
koningsmakreel) zware metalen (kwik) veroorzaken geboortedefecten
- Alcohol (foetaal alcoholsyndroom)
- Kruidenpreparaten (vervuilingen)
