Inhoudsopgave
Voorwoord................................................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 Probleemanalyse...................................................................................................................................... 3
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................................3
1.2 Inleiding...........................................................................................................................................................................3
1.3 Probleemstelling.............................................................................................................................................................5
1.4 Doelstelling.....................................................................................................................................................................5
1.5 Onderzoeksvraag............................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2 Onderzoeksmethode................................................................................................................................. 6
2.1 Dataverzameling.............................................................................................................................................................6
2.2 Data-analyse...................................................................................................................................................................8
2.2.1 Selectieproces..............................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 3 Resultaten................................................................................................................................................ 9
Hoofdstuk 4 Conclusie................................................................................................................................................ 13
Hoofdstuk 5 Discussie................................................................................................................................................. 14
5.1 STARR-reflectie op zoekstrategie..................................................................................................................................15
Hoofstuk 6 Aanbevelingen.......................................................................................................................................... 17
Literatuurlijst.............................................................................................................................................................. 18
,Voorwoord
In het kader van de opleiding tot hbo-verpleegkundige werd dit verslag geschreven voor de eenheid
van leeruitkomst Verpleegkundig advies niveau A. Als obstetrie verpleegkundige ben ik op dagelijkse
basis bezig met de begeleiding van pijn en angst tijdens de bevalling. Ik ben altijd op zoek naar de
beste individuele zorg. Door mijn huidige opleiding word ik uitgedaagd om overstijgend te denken en
nieuwe ontwikkelingen te onderzoeken buiten de gebaande paden van de afdeling. Dit biedt
mogelijkheden om mijn passie voor persoonlijke begeleiding te koppelen aan vernieuwde initiatieven.
Tevens versterkt het de rol van verpleegkundigen binnen het zorgproces indien ontwikkelingen
geopperd en doorgevoerd worden vanuit onze beroepsgroep. Door met elkaar in gesprek te gaan over
beschikbare kwaliteiten en interesses ontstaan enerverende ideeën. Via deze weg stuitte ik op de inzet
van Virtual Reality binnen *organisatie. Met veel enthousiasme heb ik gewerkt aan dit verslag, met
ondersteuning van mijn vooruitstrevende collegae in *organisatie, dank daarvoor.
Veel leesplezier.
Gizem Meijman
Leeswijzer
In de onderstaande tabel wordt weergegeven in welk hoofdstuk de kernbegrippen aangetoond worden.
Kernbegrip Hoofdstuk
Onderzoekend vermogen 1, 2, 3, 4 & 5
Inzet Evidence Based Practice 5&6
Participeren in kwaliteit van zorg 6
, Hoofdstuk 1
Probleemanalyse
1.1 Aanleiding
In mijn huidige functie als obstetrie verpleegkundige op de afdeling Verloskunde van *organisatie
begeleid ik dagelijks vrouwen tijdens het bevalproces. Een belangrijk onderdeel van deze functie is
ondersteuning bieden bij pijn en/of angst. De psychologische kant van dit proces intrigeert mij sinds
de start van de opleiding tot obstetrie verpleegkundige. De individuele beleving van een universeel
proces als bevallen, maakt de begeleiding een dynamische taak. Het drijft mij om de meest optimale
zorg te kunnen bieden in de pijnbeleving van vrouwen in een ziekenhuissetting. Met name de
ziekenhuissetting is een belangrijk aspect. Vrouwen geven meermaals aan moeilijker te kunnen
ontspannen in een vreemde omgeving met wisselende zorgverleners en onbekende geluiden
(persoonlijke communicatie, juni 2022). Deze omgevingsfactoren tijdens de bevalling kunnen niet
veranderd worden. De beleving daarentegen is beïnvloedbaar. Mijn interesse in het verminderen en/of
optimaliseren van de pijnbeleving bij barende vrouwen uitte zich reeds eerder tijdens mijn opleiding
tot obstetrieverpleegkundige. Hier onderzocht ik het effect van continuïteit van zorg op de
pijnbeleving van de vrouw tijdens de actieve fase van de bevalling. Het resultaat omschreef een
verminderde pijnbeleving en lagere pijnstillingswens bij continue aanwezigheid van de zorgverleners
(Bohren et al., 2017). Helaas staat het huidige personeelstekort binnen de afdeling deze continue
aanwezigheid niet toe en zal er gezocht moeten worden naar alternatieven.
Zowel de zorg als zorgtechnologieën veranderen in een rap tempo. Dit creëert nieuwe mogelijkheden
voor zorgverleners en patiënten. ‘‘Virtual Reality, afgekort VR, is een kunstmatige, 3-dimensionale
werkelijkheid die wordt gecreëerd door de computer. De virtuele realiteit reageert interactief op de
gebruiker en is erop gericht dat de gebruiker de virtuele omgeving ervaart als de werkelijkheid en er
zelf aan deelneemt’’ (RIVM, 2018). Tevens is VR één van de nieuwste zorgtechnologieën met een
veelbelovend karakter. Mij kwam ter ore dat VR reeds wordt ingezet bij kinderen met procedurele
pijn, stress en angst binnen *organisatie. De resultaten laten zien dat VR net zo goed werkt in het
geven van hypnose, dat bewezen effectief is om pijn, angst en stress te verminderen, als dat hypnose
wordt gegeven door een getrainde zorgverlener. Dit maakt dat VR als hulpmiddel kan worden ingezet
voor pijn, angst en stressreductie zonder continue aanwezigheid van de verpleegkundige (Birnie et al.,
2014). De VR-bril wordt dagelijks in *organisatie, zowel klinisch als poliklinisch, ingezet bij kinderen
(*organisatie, 2019). Naar mijn mening hebben de pijn en angst die kinderen tijdens stresserende
procedures ervaren overeenkomsten met de pijn en angst van barende vrouwen. Logischerwijs stelde
ik mezelf daaropvolgend deze vraag ‘Wat is het effect van Virtual Reality (VR) op pijn en/of angst bij
barende vrouwen in een ziekenhuissetting?’ Middels deze literatuurstudie ga ik op zoek naar het
antwoord op deze vraag.
1.2 Inleiding
Jaarlijks bevallen ongeveer 170.000 vrouwen in Nederland (Nederlands Jeugdinstituut, 2022),
waarvan 5211 vrouwen in *organisatie (*organisatie, 2020). In Nederland wordt 23% van de barende
vrouwen ingestuurd met een pijnstillingsverzoek, omvattend epidurale anesthesie of intraveneuze
Remifentanil (Perined, 2020), gemiddeld betekent dit dat 1200 vrouwen per jaar opgenomen worden
voor pijnstilling tijdens de bevalling in *organisatie. Bevallen is een pijnlijke ervaring. Uit onderzoek
Voorwoord................................................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 Probleemanalyse...................................................................................................................................... 3
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................................3
1.2 Inleiding...........................................................................................................................................................................3
1.3 Probleemstelling.............................................................................................................................................................5
1.4 Doelstelling.....................................................................................................................................................................5
1.5 Onderzoeksvraag............................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2 Onderzoeksmethode................................................................................................................................. 6
2.1 Dataverzameling.............................................................................................................................................................6
2.2 Data-analyse...................................................................................................................................................................8
2.2.1 Selectieproces..............................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 3 Resultaten................................................................................................................................................ 9
Hoofdstuk 4 Conclusie................................................................................................................................................ 13
Hoofdstuk 5 Discussie................................................................................................................................................. 14
5.1 STARR-reflectie op zoekstrategie..................................................................................................................................15
Hoofstuk 6 Aanbevelingen.......................................................................................................................................... 17
Literatuurlijst.............................................................................................................................................................. 18
,Voorwoord
In het kader van de opleiding tot hbo-verpleegkundige werd dit verslag geschreven voor de eenheid
van leeruitkomst Verpleegkundig advies niveau A. Als obstetrie verpleegkundige ben ik op dagelijkse
basis bezig met de begeleiding van pijn en angst tijdens de bevalling. Ik ben altijd op zoek naar de
beste individuele zorg. Door mijn huidige opleiding word ik uitgedaagd om overstijgend te denken en
nieuwe ontwikkelingen te onderzoeken buiten de gebaande paden van de afdeling. Dit biedt
mogelijkheden om mijn passie voor persoonlijke begeleiding te koppelen aan vernieuwde initiatieven.
Tevens versterkt het de rol van verpleegkundigen binnen het zorgproces indien ontwikkelingen
geopperd en doorgevoerd worden vanuit onze beroepsgroep. Door met elkaar in gesprek te gaan over
beschikbare kwaliteiten en interesses ontstaan enerverende ideeën. Via deze weg stuitte ik op de inzet
van Virtual Reality binnen *organisatie. Met veel enthousiasme heb ik gewerkt aan dit verslag, met
ondersteuning van mijn vooruitstrevende collegae in *organisatie, dank daarvoor.
Veel leesplezier.
Gizem Meijman
Leeswijzer
In de onderstaande tabel wordt weergegeven in welk hoofdstuk de kernbegrippen aangetoond worden.
Kernbegrip Hoofdstuk
Onderzoekend vermogen 1, 2, 3, 4 & 5
Inzet Evidence Based Practice 5&6
Participeren in kwaliteit van zorg 6
, Hoofdstuk 1
Probleemanalyse
1.1 Aanleiding
In mijn huidige functie als obstetrie verpleegkundige op de afdeling Verloskunde van *organisatie
begeleid ik dagelijks vrouwen tijdens het bevalproces. Een belangrijk onderdeel van deze functie is
ondersteuning bieden bij pijn en/of angst. De psychologische kant van dit proces intrigeert mij sinds
de start van de opleiding tot obstetrie verpleegkundige. De individuele beleving van een universeel
proces als bevallen, maakt de begeleiding een dynamische taak. Het drijft mij om de meest optimale
zorg te kunnen bieden in de pijnbeleving van vrouwen in een ziekenhuissetting. Met name de
ziekenhuissetting is een belangrijk aspect. Vrouwen geven meermaals aan moeilijker te kunnen
ontspannen in een vreemde omgeving met wisselende zorgverleners en onbekende geluiden
(persoonlijke communicatie, juni 2022). Deze omgevingsfactoren tijdens de bevalling kunnen niet
veranderd worden. De beleving daarentegen is beïnvloedbaar. Mijn interesse in het verminderen en/of
optimaliseren van de pijnbeleving bij barende vrouwen uitte zich reeds eerder tijdens mijn opleiding
tot obstetrieverpleegkundige. Hier onderzocht ik het effect van continuïteit van zorg op de
pijnbeleving van de vrouw tijdens de actieve fase van de bevalling. Het resultaat omschreef een
verminderde pijnbeleving en lagere pijnstillingswens bij continue aanwezigheid van de zorgverleners
(Bohren et al., 2017). Helaas staat het huidige personeelstekort binnen de afdeling deze continue
aanwezigheid niet toe en zal er gezocht moeten worden naar alternatieven.
Zowel de zorg als zorgtechnologieën veranderen in een rap tempo. Dit creëert nieuwe mogelijkheden
voor zorgverleners en patiënten. ‘‘Virtual Reality, afgekort VR, is een kunstmatige, 3-dimensionale
werkelijkheid die wordt gecreëerd door de computer. De virtuele realiteit reageert interactief op de
gebruiker en is erop gericht dat de gebruiker de virtuele omgeving ervaart als de werkelijkheid en er
zelf aan deelneemt’’ (RIVM, 2018). Tevens is VR één van de nieuwste zorgtechnologieën met een
veelbelovend karakter. Mij kwam ter ore dat VR reeds wordt ingezet bij kinderen met procedurele
pijn, stress en angst binnen *organisatie. De resultaten laten zien dat VR net zo goed werkt in het
geven van hypnose, dat bewezen effectief is om pijn, angst en stress te verminderen, als dat hypnose
wordt gegeven door een getrainde zorgverlener. Dit maakt dat VR als hulpmiddel kan worden ingezet
voor pijn, angst en stressreductie zonder continue aanwezigheid van de verpleegkundige (Birnie et al.,
2014). De VR-bril wordt dagelijks in *organisatie, zowel klinisch als poliklinisch, ingezet bij kinderen
(*organisatie, 2019). Naar mijn mening hebben de pijn en angst die kinderen tijdens stresserende
procedures ervaren overeenkomsten met de pijn en angst van barende vrouwen. Logischerwijs stelde
ik mezelf daaropvolgend deze vraag ‘Wat is het effect van Virtual Reality (VR) op pijn en/of angst bij
barende vrouwen in een ziekenhuissetting?’ Middels deze literatuurstudie ga ik op zoek naar het
antwoord op deze vraag.
1.2 Inleiding
Jaarlijks bevallen ongeveer 170.000 vrouwen in Nederland (Nederlands Jeugdinstituut, 2022),
waarvan 5211 vrouwen in *organisatie (*organisatie, 2020). In Nederland wordt 23% van de barende
vrouwen ingestuurd met een pijnstillingsverzoek, omvattend epidurale anesthesie of intraveneuze
Remifentanil (Perined, 2020), gemiddeld betekent dit dat 1200 vrouwen per jaar opgenomen worden
voor pijnstilling tijdens de bevalling in *organisatie. Bevallen is een pijnlijke ervaring. Uit onderzoek
