Mensenrechten 2016-2017
DEEL I: HISTORIEK VAN DE MENSENRECHTEN
Begrip mensenrechten:
Een geheel van inherente, subjectieve en universele rechten die tot doel hebben de
voorwaarden te creëren en te blijven garanderen opdat personen, ongeacht hun geslacht,
nationaliteit, etnische afkomst en economische achtergrond, op vrije en menswaardige wijze
kunnen functioneren.
Kenmerken/componenten
Inherent: onvoorwaardelijk, eigen aan de mens. Niemand dient ze u toe te kennen. Het
geschreven karakter van de mensenrechten bevestigt enkel wat u al heeft.
Hangt nauw samen met een filosofische stroming, het natuurrechtsdenken, die stelt dat
iedereen inherent een aantal rechten heeft (ook al zouden deze niet neergeschreven zijn).
Subjectieve rechten: rechten die kunnen worden toegekend aan en uitgeoefend door
natuurlijke personen. Nuance: enkele mensenrechten kunnen ook worden toegekend en
uitgeoefend door entiteiten (politieke partij, bedrijf). VB: recht op eigendom, recht op privacy.
Gelijkheid: iedereen kan zich beroepen op mensenrechten, ongeacht zijn/haar hoedanigheid.
Universeel: mensenrechten komen toe aan iedereen, ongeacht waar men zich bevindt.
Iedereen kan deze rechten uitoefenen vloeit voort uit de inherente component.
Verzekeren leven op een vrije en menswaardige wijze: iedereen moet in vrijheid en
waardigheid kunnen functioneren. Waardigheid wordt vaak gelieerd met mensenrechten.
Hoger: mensenrechten staan hoger in de hiërarchie der rechtsnormen dan andere rechten.
Mensenrechten worden o.a. opgenomen in grondwetten van nationale staten.
Absoluut: er kunnen geen beperkingen aan de mensenrechten worden gesteld (VB: verbod
van foltering, verbod van slavernij). De meeste rechten kunnen wel beperkt worden indien dit
proportioneel is en op een wettelijke basis steunt (klassieke beperkingsgrond). VB: recht op
leven abortus, de doodstraf, zelfverdediging.
Onvervreemdbaar: men kan geen afstand doen van de mensenrechten die men bezit (niet-
overdraagbaar).
Ondeelbaar en verweven: alle mensenrechten zijn evenwaardig (geen hiërarchie) en moeten
als één geheel worden beschouwd (niet los van elkaar). Ze zijn met elkaar verweven, van
elkaar afhankelijk.
,In beginsel gericht tegen staten: mensenrechten zijn ontstaan om bescherming te bieden
tegen de almachtige staat. Uiteraard zijn staten niet de enige boosdoeners. Te denken valt
aan privé-personen, bedrijven, etc. Het komt er vaak op neer dat particulieren moeten
aantonen dat de staat of een multinationale onderneming aansprakelijk is voor bepaalde
schendingen.
Je kan naar een bedrijf stappen dat je schade heeft aangericht. Maar je moet ook altijd
proberen om een staat aansprakelijk te stellen, ook al is dit op indirecte wijze. Men kan
proberen aantonen dat de staat te lang heeft stilgezeten om de schending te doen stoppen.
De staat heeft dus ook een positieve verplichting (=mensenrechten actief beschermen).
Democratische meerderheid is gebonden: mensenrechten zijn fundamenteel
ondemocratisch omdat ze de tirannie van de meerderheid proberen af te blokken. Deze
rechten staan hoger dan de democratie en dan de meerderheid die zijn wil kan opleggen.
Wat zijn de factoren die de opkomst van de mensenrechten hebben gestimuleerd?
Religieuze overtuigingen
• Abolition movement (Wilberforce) 18de – 19de eeuw: beweging die over de continenten
heen streefde voor de afschaffing van slavenhandel en slavernij. Wilberforce, een
diepgelovig man en lid van het Britse Parlement, heeft samen met andere mensen uit
het VK een beweging (“abolition movement”) tot stand gebracht. In dit kader werd ook
de eerste mensenrechten-ngo opgericht: “British And Foreign Anti-Slavery Society”.
Vandaag: Anti-Slavery International (zetel in Genève).
• Standaarden oorlog: Florence Nightingale heeft als verpleegster een veldhospitaal
geleid en deed pogingen om gewonden te helpen gedurende de oorlog op de Krim. Haar
verpleegwerk inspireerde Henri Dunant tot het stichten van het ICRC (vroegere Rode
Kruis). Het ICRC was een ngo die streefde naar een meer mensenlijke vorm van
oorlogvoering. Nightingale en Dunant streefden voor internationale akkoorden om de
normen gedurende oorlogen tot op zekere hoogte menswaardig te maken (grondslag
van het humanitair recht/oorlogsrecht). Humanitair recht hangt nauw samen met de
mensenrechten. ICRC behoort tot de familie van het Rode Kruis, maar is geen typische
organisatie zoals we ze vandaag kennen. ICRC streeft in essentie naar het handhaven en
verbeteren van internationale standaarden inzake oorlogvoering, vooruitgestuurd door
religieuze motieven.
,Filosofische overtuigingen
Idee van de objectieve “natuurwet”.
• Grieken: universele wet kwam van de natuur of God: regels om te “handelen als goede
mensen”
o Plato: voorstander van een aantal rechten (vrouwen evenwaardig in het bestuur,
vrouwen evenwaardige opvoeding) maar wou geen absolute gelijkheid
o Aristoteles: er bestaat een natuurwet die moet worden nageleefd
o Stoïcijnen: gaven een boost aan de mensenrechten omdat zij een principiëlere
stelling aanhielden over gelijkheid (nog steeds geen absolute gelijkheid)
VB: ze vonden niet dat slaven moeten worden vrijgelaten, maar wel dat ze op een
menswaardige manier moeten worden behandeld
John Locke = geestelijke vader van de mensenrechten
Natuurrechtsfilosoof + contractdenker
• Universele natuurwet, iedereen is oorspronkelijk vrij. De natuurwet staat boven
iedereen (ook heersers). Iedereen moet de natuurwet handhaven
• Natuurwet: iedereen bezit bepaalde natuurlijke rechten. Drie belangrijke rechten: recht
op leven, recht op eigendom en recht op vrijheid. Maar iedereen heeft hierdoor ook een
aantal plichten: men mag de rechten van derden niet schenden. Iedereen heeft de plicht
ten aanzien van de universele natuurwet om die rechten te respecteren
• Deze rechten worden gehandhaafd door een bepaalde overheid die gecreeërd wordt
door het volk zelf. De verhouding tussen de burgers en de overheid wordt geregeld door
een contract. Mensen die oorspronkelijk vrij waren zijn via een contract met het volk tot
de oprichting van een overheid gekomen. De overheid is gebonden tot het handhaven
en beschermen van de natuurlijke rechten van individuen
• Als een regering toch probeerde natuurlijke rechten in te palmen of deze te beperken,
kon men zich tegen deze regering verzetten (ius resistendi). Dit betekent dat de regering
kan worden afgezet
Conclusie: Locke is de intellectele grondlegger van de huidige “parlementaire constitutionele
democratie”. In zo’n rechtssysteem is er veel aandacht voor rechten en vrijheden. Men sprak
daar van natuurlijke rechten, en dus nog niet van mensenrechten. Toch is hij de geestelijke
vader of oprichter van de mensenrechten. Heeft vele mensen geïnspireerd, waaronder ook
Thomas Paine (VS).
,Thomas Hobbes
Natuurrechtsdenker + contractdenker
• Universele natuurwet: de mens is vrij en er is een objectieve natuurwet
• Eerder pessimistische kijk op de medemens “de mens is dom”
• Ook hij vond dat er een overheid moest komen via een contract met het volk, maar hij
zag die overheid niet zoals Locke. Hij wou een absolute monarch, geen regering die voor
en door het volk wordt opgericht om de natuurlijke rechten te beschermen. De absolute
monarch moet in essentie de natuurwet garanderen, maar kan met de natuurwet doen
wat hij wilt. Het gebeurde dat deze de rechten teniet werden gedaan en dat er geen
rekening mee werd houden (niet-handhaving mogelijk)
• Bovendien kan deze absolute monarch niet ter verantwoording worden geroepen
(onverantwoordelijk) en is er dus geen afzetting mogelijk
Conclusie: Hobbes gaf een intellectuele rechtvaardiging aan het ”vorstelijk absolutisme”. Hij
zag de absolute machthebber als een wereldlijke, sterfelijke God (Leviathan). Vrede van
Westfalen (1648): vrede NL en SP. Dit vormde het einde van een volledig tijdperk (feodale).
Hieruit zijn elke zeer sterke nationale soevereine staten voortgekomen. Hobbes heeft dus ook
intellectueel bijgedragen tot de ontwikkeling van de staatssoevereiniteit.
Rousseau: natuurrechtsdenker en contractdenker. Persoonlijke rechten moeten opgegeven
worden (afstaan aan de staat) voor de volonté général opdat iedereen weer vrij kan zijn.
Wanneer mensen samenkomen leidt dit tot anarchie. Hij had een enorm vertrouwen in de
machthebber en vond mensenrechten overbodig.
Kant: geen natuurrechtsdenker. Hij was voorstander van de mensenrechten, maar niet
gebaseerd op een abstracte natuurwet. Mensenrechten vloeien voort uit de rede en de idee
van waardigheid van de mens. Drie belangrijke vrijheden: recht op vrijheid, recht op gelijkheid
en recht op autonomie.
Marx: liberale mensenrechten vond hij maar niks, het is een uiting van de kapitalistische
maatschappij (egoïstische mens).
Burke: tegenstander van de idee dat rechten en vrijheden zouden voortspruiten uit een
abstracte, objectieve natuurwet. Hij verwees daartoe naar wat gebeurd was tijdens de Franse
Revolutie (verlichtingsdenken leidt tot een totalitaire politiek). Geloofde wel dat er iets
bestond als rechten en vrijheden, maar deze komen volgens hem voort uit tradities van elke
natie (VB: rechten en vrijheden van de Fransen, rechten en vrijheden van de Engelsen).
Bentham: tegenstander van het natuurrecht (utilitarist). Hij vond natuurlijke rechten en een
objectieve natuurwet “nonsens op stelten”. Hij was juridisch positivist en aanvaardde dat er
rechten en vrijheden kunnen zijn, maar enkel gebaseerd op de wet, de grondwet of op
internationale verdragen.
Brexit (side note): Britten willen afstand doen van het EVRM.
- Conservatieve Britten: streven voor een eigen UK Bill of Rights
- Progressieve Britten: streven voor het behoud van de Human Rights Act
,Technologie
• Massavernietigingswapens: hebben tijdens veldslagen geleid tot een enorme aantal
doden. Dit zorgde voor een impact op de macht, men kon de steun van het volk op het
thuisfront verliezen. Zo is men tot de conclusie komen dat er bepaalde beperkingen op
het voeren van oorlog moesten komen zoals de afschaffing van bepaalde wapens,
burgers ontzien, etc. (VB: Dunant en Nightingale met humanitair recht)
• Nieuwe communicatiemiddelen: schendingen van mensenrechten die lange tijd
geheim gehouden konden worden zijn vandaag de dag niet meer aan de orde. Via
verschillende kanalen kan druk worden uitgeoefend op regeringen en zelfs op de EU.
Conflicten, oorlogen en revoluties + humanitaire catastrofes
• Afzetting dictators: Val van Bastille (verzet tegen absolutisme) heeft tijdens de Franse
Revolutie geleid tot de aanname van belangrijke instrumenten zoals de “Declaration des
Droits de l’Homme et du Citoyen“ (voorbeeld voor latere MR-verdragen)
• Horror: nieuwe wapens (WOI) en concentratiekampen (WOII) hebben geleid tot verzet
en tegenreactie door de oprichting van belangrijke organisaties: de Volkenbond (WOI)
en Verenigde Naties (WOII). Ook in het kader van WOI: afschaffing chemische wapens.
Wanneer en hoe zijn de mensenrechten de (inter)nationale arena binnengekomen?
Nationaal niveau: 17de – 18de eeuw
• Codex Hammoerabi (1780 V.C.): rechten als eigendomsrecht, gelijkheid voor de wet,
rechten van kinderen en rechten van vrouwen. Dit is het eerste voorbeeld van een
juridisch concept waarbij sommige wetten zo fundamenteel zijn dat zelfs de koning niet
de macht heeft om ze aan te passen. Door de wetten in steen vast te leggen werden ze
onveranderbaar.
• Cirus, Egyptenaren (5 V.C.): recht op eigendom
• Magna Carta (1215): een aantal rechten werden toegekend (VB: niet zomaar iemand
arresteren) aan een beperkt aantal personen: vrij mensen, in essentie rijke mensen.
Begin mensenrechten? Relatief: niet iedereen was gelijk, rechten van vrouwen werden
niet echt hoog geacht, met “man” bedoelt men hier ook echt enkel de man.
• Engelse Bill of Rights: recht op onafhankelijke rechters wordt gegarandeerd.
• Declaration of Independence: Amerikanen hebben hun onafhankelijkheid uitgeroepen
in deze Declaration. Kwam vooral toe aan Thomas Jefferson (één van de grondleggers
van de Amerikaanse Grondwet en dus in eerste instantie van de “Declaration of
Independence”, geïnspireerd door John Locke).
, Declaration of Independence (1776): “We hold these truths to be self-evident, that all men
are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights,
that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness*. That to secure these
rights, Governments are instituted among Men, deriving their just powers from the consent
of the governed, … That whenever any Form of Government becomes destructive of these
ends, it is the Right of the People to alter or to abolish it, and to institute new Government.”
= John Locke (natuurrechtsdenken). *Recht op leven, recht op vrijheid en recht op
eigendom. Voor Amerikanen: eigendomsrecht = “pursuit of happiness” + de regering kan
afgezet worden.
• US Constitution: eigenlijke Amerikaanse grondwet
• Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789): vooral de man en de burger
die de rechten bezaten (iemand die rijk was). Eigendomsrecht was vooral belangrijk voor
de “citoyen”.
• US Bill of Rights: enkel bepaalde rechten die worden toegekend en dan slechts selectief
aan bepaalde personen of groepen.
Conclusie: pas op het einde van de 18de eeuw kon men beginnen spreken over mensen-
rechten (nog steeds zeer beperkt).
Internationaal niveau: 19de eeuw
Afschaffing slavernij en slavenhandel
• Britse druk:
o British and Foreign Anti-Slavery Society
o Congres van Wenen: einde Napoleontische periode + beloften in een verklaring
dat men werk zou maken van de afschaffing van slavenhandel
o Bilaterale verdragen: clausules waarbij de tegenpartij zich engageert om een einde
te maken aan de slavenhandel
• Verdrag van Gent: einde conflict tussen de Britten en de VS + een clausule
waarbij de belofte werd gemaakt dat de VS werk zou maken van de
afschaffing van slavenhandel
o Conferentie van Berlijn: einde maken aan slavenhandel
Niet enkel omwille van humanitaire overwegingen, ook economisch gezien was dit
belangrijk.
, • Conferentie van Brussel (1890)
o General Act for Repression of African Slave Trade
o Overeenkomst (bindend verdrag) waarbij quasi alle grote mogendheden die een
impact konden hebben op de afschaffing, een dwingende belofte maakten
o De landen (VS, VK, FR, RSL, PERZ.R, CONGO) deden belofte om werkelijk actief
tegen de slavenhandel op te treden
o Hoe?
• Te land + op zee (slavenschepen tegenhouden en controleren)
• Slaven vrijlaten
• Slavenhandelaars strafrechtelijk vervolgen
o Eerste rudimentair toezichtmechanisme ooit – internationaal “slave trade
bureau” – gecreëerd op Zanzibar om alle activiteiten die gericht waren op de
afschaffing van slavenhandel in Afrika te coördineren (coördinerende functie). Een
aantal ambtenaren van de verschillende lidstaten hielden zich hier mee bezig =
eerste rudimentaire intergouvernementele organisatie die hoofdzakelijk tot doel
had de mensenrechten te beschermen.
Negatieve punten van dit akkoord: enkel de Afrikaanse slavenhandel werd aangepakt + geen
grote impact (beperkt aantal ambtenaren) + enkel slavenhandel (geen slavernij algemeen) +
slechts poging tot toezichtmechanisme
Opkomst humanitair recht
• Medische behandeling van soldaten: alle soldaten hebben recht op medische
verzorging bij verwonding.
• Behandeling van krijgsgevangenen: krijgsgevangenen hebben recht op menswaardige
behandeling.
• Verbod bepaalde soorten wapens: veldhospitalen mogen niet worden aangevallen,
maar de tegenpartij mag ook geen misbruik maken van dit verbod door een
hoofdkwartier te installeren onder een veldhospitaal + er mag geen misbruik worden
gemaakt van een embleem (VB: vliegen met het Rode Kruis embleem om te vermijden
dat een vliegtuig wordt aangevallen). Men geen misbruik maken van humanitair recht.
Toezicht humanitair recht? Neen. Er bestaat geen intergouvernementeel toezichtsorgaan. Dit
is een grote tekortkoming van het humanitair recht. Staten wilden wel toegeven aan enkele
humanitaire rechten, maar een toezichtsorgaan was een stap te ver. Niemand? Ngo opgericht
door het ICRC in Genève die op een nogal diplomatieke manier opereren. Ze geven enkel
commentaar op bepaalde situaties. Het ICRC is zeer behoedzaam in zijn communicatie en
houden een zeker toezicht. Zwakte is dat het nog steeds een ngo blijft (opgericht door burgers
en niet door staten), staten voelen zich hierdoor niet echt gebonden.
,Aandacht voor minderheden en interventies
• Balkan
Opstanden door minderheden werden hardhandig neergeslagen. Op een bepaald ogenblik
gaven Westerse mogendheden aan dat ze bereid zijn opstanden te ondersteunen (zelfs door
interventies te plegen). Men wou de (Christelijke) minderheden in de landen bescherming
bieden. Zeer selectief: enkel de Christelijke minderheden. Hierdoor moest de Sultan de
Ottomaanse godsdienstvrijheid toekennen.
Internationaal niveau: 20ste eeuw
Volkenbond (1919)
• Covenant van de Volkenbond
In de nasleep van WOI opgericht onder invloed van de toenmalige Amerikaanse president,
Woodrow Wilson. Ondanks dat de VS wou dat er een grote organisatie werd opgericht die tot
doel had de vrede en veiligheid van eenieder te handhaven, is de VS zelf nooit toegetreden.
De Volkenbond als dusdanig had niet als één van zijn hoofddoelen de ‘bescherming van de
mensenrechten’. In de Covenant waren weinig referenties naar de mensenrechten terug te
vinden. Zijn opvolger, de VN, hechtte meer belang aan de mensenrechten. Het doel hier was
vooral vrede en veiligheid.
Na WOI zijn slechts een beperkt aantal landen toegetreden. De verliezers van WOI zijn
aanvankelijk niet toegetreden. Duitsland en de Sovjet-Unie traden later wel toe, maar ook
weer uit. Italië en Japan waren aanvankelijk aangesloten, maar traden later uit. Het was vooral
een Europees clubje, met voornamelijk Frankrijk en Engeland. De VS zat er nooit in. Dit is een
inherente zwakte voor een wereldorganisatie die naar vrede en veiligheid streeft op mondiaal
vlak.
Toezicht dat georganiseerd werd in het kader van de Volkenbond, om toe te kijken of de
mensenrechten werden gehandhaafd, werd beperkt door een grote impact van Frankrijk en
Engeland. Ook dit is een inherente zwakte.
Samenstelling (Raad, AV, Secretariaat) en functioneren zijn zwak
• Slavernijverdrag
Inzake bescherming van mensenrechten heeft de Volkenbond een voortzetting van oudere
initiatieven, zoals slavernij, opgeleverd (afschaffing van slavenhandel). In het Slavernijverdrag
wordt bij definities nog vaak verwezen naar internationale mensenrechtenorganen.
, • Oprichting Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)
De internationale gemeenschap heeft deze organisatie op internationaal vlak tot stand
gebracht omdat er, naar aanleiding van de industriële revolutie, een soort arbeidsproletariaat
tot stand was gekomen waaruit een aantal marxistische/socialistische bewegingen zijn
voortgekomen die aandacht wensten voor de rechten van werknemers en arbeiders. Als
reactie van de staten werd dan een Internationale Arbeidsorganisatie opgericht.
Hierin werden rechten van arbeiders en werknemers uitgewerkt en gesuperviseerd opdat
staten internationale verplichtingen zouden handhaven. Over de jaren heen werden
verdragen (bindend) en aanbevelingen (niet-bindend) gericht tot verschillende lidstaten.
Toezicht is vrij zwak. In het kader van verdragen werden soms specifieke toezichtsorganen
opgericht, samengesteld uit vertegenwoordigers van WN- en WG-organisaties (experten). De
toezichtsorganen kunnen, n.a.v. individuele klachten, enkel niet-bindende aanbevelingen
doen aan staten.
De Internationale Arbeidsorganistie is blijven functioneren en is later zelfs als onderdeel van
de VN blijven functioneren ( Volkenbond).
• Vrijheden in mandaatgebieden
Op het einde van WOI verloren de verliezers grondgebied (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, de
Balkan, het Ottomaanse Rijk) en hun kolonies. De overwinnaars hebben toen besloten om hier
mandaatgebieden van te maken. De verschillende kolonies werden toegewezen aan de
overwinnaars die de mandaatgebieden zouden managen tot het moment dat ze hun
onafhankelijkheid bekomen.
Mandaatgebieden België: Burundi en Rwanda.
De idee was dat deze gebieden op een correcte wijze zouden worden gemanaged. De
Volkenbond heeft opgelegd dat bepaalde rechten en vrijheden moeten worden nageleefd en
gehandhaafd door de mandaathouders.
Positief: rechten en vrijheden zoals het verbod van slavenhandel, vrijheid van godsdienst en
gedachte, menswaardige arbeidsomstandigheden, etc.
Negatief: beperkt aantal rechten en vrijheden + selectieve toekenning*
*In kolonies van de winnaars moesten deze rechten en vrijheden niet worden gerespecteerd.
(VB: Congo van België)
Er werd een toezichtsysteem opgericht, maar het systeem was eerder zwak. De
internationale mandaatcommissie (experten) kon proberen maatregelen te nemen als er
individuele klachten zijn over de niet-naleving van het kleine gamma mensenrechten. Finaal
is het de Raad van de Volkenbond* (politiek orgaan) die het laatste woord heeft mochten er
problemen zijn met mensenrechten. De Raad van de Volkenbond kan enkel niet-bindende
aanbevelingen doen aan de verschillende mandaathouders.
, • Minderhedenverdragen
De Volkenbond beoogde te bewerkstelligen dat minderheden een zekere bescherming
konden krijgen door bepaalde rechten en vrijheden toe te kennen. Dit werd opgelegd door
allerlei minderhedenverdragen die gesloten werden tussen winnaars van WOI (Engeland en
Frankrijk) en verschillende kleine landen (Albanië, Hongarije, Joegoslavië).
VB: taalrechten, recht op leven, recht op vrijheid, recht op eigen scholen/culturele
instellingen, recht op gelijkheid, non-discriminatie, etc.
Opnieuw negatief: beperkt aantal rechten en vrijheden + selectieve toekenning*
*Dezelfde rechten hoefden niet gewaarborgd te worden t.a.v. de meerderheid in het land.
Landen in de Balkan en Oost-Europa waren niet gediend met minderhedenverdragen. Ze
zagen dat de toezichthoudende landen in de Volkenbond (Engeland & Frankrijk) bepaalde
rechten en vrijheden niet garanderen in hun eigen staat en al zeker niet in hun kolonies.
Toezicht was eerder zwak. Vooral statenklachten konden worden ingediend (staten t. staten).
Hiervoor moest ad hoc een commissie worden opgericht om de klachten te behandelen. Deze
moest proberen staten tot minnelijke schikking te brengen. Als dit niet lukte, kon de klacht
worden doorgestuurd naar het Permanent Hof van Internationale Justitie (juridictioneel
orgaan) dat zich op bindende wijze kon uitspreken over klachten. Helaas werden slechts 3
zaken ooit naar het Permanent Hof gestuurd (waarvan 2 onontvankelijk verklaard).
Later konden ook individuen klachten indienen bij het Comité van de Raad*, die
aanbevelingen kon richten tot staten om een klacht te remediëren. Individuele klachten
werden dus niet zo ernstig behandeld als statenklachten.
Positief: toezichtsysteem tot stand gekomen
Negatief: het heeft nooit echt goed gewerkt omdat staten die onderworpen waren aan de
verdragen om hun minderheden te beschermen, niet echt te spreken waren over het feit dat
de toezichthoudende staten (Engeland en Frankrijk) zelf deze rechten niet hoefden te
garanderen in hun eigen land of in hun kolonies. Vaak werd geen gevolg meer gegeven aan
aanbevelingen die tot hen werden gericht.
Geen absoluut succes, maar het is een precedent dat werd geschapen op internationaal
vlak en dat tot volle uitwerking kwam na de oprichting van de VN.
• Hoge Commissaris Vluchtelingen
De vluchtelingenproblematiek werd in goede banen geleid door de Hoge Commissaris. Zijn
taak is het beschermen van de mensenrechten en basisrechten van vluchtelingen.
• Beslissingsprocedure
Zwak: unaniem. Ten tijde van de VN werd deze procedure geremedieerd.
DEEL I: HISTORIEK VAN DE MENSENRECHTEN
Begrip mensenrechten:
Een geheel van inherente, subjectieve en universele rechten die tot doel hebben de
voorwaarden te creëren en te blijven garanderen opdat personen, ongeacht hun geslacht,
nationaliteit, etnische afkomst en economische achtergrond, op vrije en menswaardige wijze
kunnen functioneren.
Kenmerken/componenten
Inherent: onvoorwaardelijk, eigen aan de mens. Niemand dient ze u toe te kennen. Het
geschreven karakter van de mensenrechten bevestigt enkel wat u al heeft.
Hangt nauw samen met een filosofische stroming, het natuurrechtsdenken, die stelt dat
iedereen inherent een aantal rechten heeft (ook al zouden deze niet neergeschreven zijn).
Subjectieve rechten: rechten die kunnen worden toegekend aan en uitgeoefend door
natuurlijke personen. Nuance: enkele mensenrechten kunnen ook worden toegekend en
uitgeoefend door entiteiten (politieke partij, bedrijf). VB: recht op eigendom, recht op privacy.
Gelijkheid: iedereen kan zich beroepen op mensenrechten, ongeacht zijn/haar hoedanigheid.
Universeel: mensenrechten komen toe aan iedereen, ongeacht waar men zich bevindt.
Iedereen kan deze rechten uitoefenen vloeit voort uit de inherente component.
Verzekeren leven op een vrije en menswaardige wijze: iedereen moet in vrijheid en
waardigheid kunnen functioneren. Waardigheid wordt vaak gelieerd met mensenrechten.
Hoger: mensenrechten staan hoger in de hiërarchie der rechtsnormen dan andere rechten.
Mensenrechten worden o.a. opgenomen in grondwetten van nationale staten.
Absoluut: er kunnen geen beperkingen aan de mensenrechten worden gesteld (VB: verbod
van foltering, verbod van slavernij). De meeste rechten kunnen wel beperkt worden indien dit
proportioneel is en op een wettelijke basis steunt (klassieke beperkingsgrond). VB: recht op
leven abortus, de doodstraf, zelfverdediging.
Onvervreemdbaar: men kan geen afstand doen van de mensenrechten die men bezit (niet-
overdraagbaar).
Ondeelbaar en verweven: alle mensenrechten zijn evenwaardig (geen hiërarchie) en moeten
als één geheel worden beschouwd (niet los van elkaar). Ze zijn met elkaar verweven, van
elkaar afhankelijk.
,In beginsel gericht tegen staten: mensenrechten zijn ontstaan om bescherming te bieden
tegen de almachtige staat. Uiteraard zijn staten niet de enige boosdoeners. Te denken valt
aan privé-personen, bedrijven, etc. Het komt er vaak op neer dat particulieren moeten
aantonen dat de staat of een multinationale onderneming aansprakelijk is voor bepaalde
schendingen.
Je kan naar een bedrijf stappen dat je schade heeft aangericht. Maar je moet ook altijd
proberen om een staat aansprakelijk te stellen, ook al is dit op indirecte wijze. Men kan
proberen aantonen dat de staat te lang heeft stilgezeten om de schending te doen stoppen.
De staat heeft dus ook een positieve verplichting (=mensenrechten actief beschermen).
Democratische meerderheid is gebonden: mensenrechten zijn fundamenteel
ondemocratisch omdat ze de tirannie van de meerderheid proberen af te blokken. Deze
rechten staan hoger dan de democratie en dan de meerderheid die zijn wil kan opleggen.
Wat zijn de factoren die de opkomst van de mensenrechten hebben gestimuleerd?
Religieuze overtuigingen
• Abolition movement (Wilberforce) 18de – 19de eeuw: beweging die over de continenten
heen streefde voor de afschaffing van slavenhandel en slavernij. Wilberforce, een
diepgelovig man en lid van het Britse Parlement, heeft samen met andere mensen uit
het VK een beweging (“abolition movement”) tot stand gebracht. In dit kader werd ook
de eerste mensenrechten-ngo opgericht: “British And Foreign Anti-Slavery Society”.
Vandaag: Anti-Slavery International (zetel in Genève).
• Standaarden oorlog: Florence Nightingale heeft als verpleegster een veldhospitaal
geleid en deed pogingen om gewonden te helpen gedurende de oorlog op de Krim. Haar
verpleegwerk inspireerde Henri Dunant tot het stichten van het ICRC (vroegere Rode
Kruis). Het ICRC was een ngo die streefde naar een meer mensenlijke vorm van
oorlogvoering. Nightingale en Dunant streefden voor internationale akkoorden om de
normen gedurende oorlogen tot op zekere hoogte menswaardig te maken (grondslag
van het humanitair recht/oorlogsrecht). Humanitair recht hangt nauw samen met de
mensenrechten. ICRC behoort tot de familie van het Rode Kruis, maar is geen typische
organisatie zoals we ze vandaag kennen. ICRC streeft in essentie naar het handhaven en
verbeteren van internationale standaarden inzake oorlogvoering, vooruitgestuurd door
religieuze motieven.
,Filosofische overtuigingen
Idee van de objectieve “natuurwet”.
• Grieken: universele wet kwam van de natuur of God: regels om te “handelen als goede
mensen”
o Plato: voorstander van een aantal rechten (vrouwen evenwaardig in het bestuur,
vrouwen evenwaardige opvoeding) maar wou geen absolute gelijkheid
o Aristoteles: er bestaat een natuurwet die moet worden nageleefd
o Stoïcijnen: gaven een boost aan de mensenrechten omdat zij een principiëlere
stelling aanhielden over gelijkheid (nog steeds geen absolute gelijkheid)
VB: ze vonden niet dat slaven moeten worden vrijgelaten, maar wel dat ze op een
menswaardige manier moeten worden behandeld
John Locke = geestelijke vader van de mensenrechten
Natuurrechtsfilosoof + contractdenker
• Universele natuurwet, iedereen is oorspronkelijk vrij. De natuurwet staat boven
iedereen (ook heersers). Iedereen moet de natuurwet handhaven
• Natuurwet: iedereen bezit bepaalde natuurlijke rechten. Drie belangrijke rechten: recht
op leven, recht op eigendom en recht op vrijheid. Maar iedereen heeft hierdoor ook een
aantal plichten: men mag de rechten van derden niet schenden. Iedereen heeft de plicht
ten aanzien van de universele natuurwet om die rechten te respecteren
• Deze rechten worden gehandhaafd door een bepaalde overheid die gecreeërd wordt
door het volk zelf. De verhouding tussen de burgers en de overheid wordt geregeld door
een contract. Mensen die oorspronkelijk vrij waren zijn via een contract met het volk tot
de oprichting van een overheid gekomen. De overheid is gebonden tot het handhaven
en beschermen van de natuurlijke rechten van individuen
• Als een regering toch probeerde natuurlijke rechten in te palmen of deze te beperken,
kon men zich tegen deze regering verzetten (ius resistendi). Dit betekent dat de regering
kan worden afgezet
Conclusie: Locke is de intellectele grondlegger van de huidige “parlementaire constitutionele
democratie”. In zo’n rechtssysteem is er veel aandacht voor rechten en vrijheden. Men sprak
daar van natuurlijke rechten, en dus nog niet van mensenrechten. Toch is hij de geestelijke
vader of oprichter van de mensenrechten. Heeft vele mensen geïnspireerd, waaronder ook
Thomas Paine (VS).
,Thomas Hobbes
Natuurrechtsdenker + contractdenker
• Universele natuurwet: de mens is vrij en er is een objectieve natuurwet
• Eerder pessimistische kijk op de medemens “de mens is dom”
• Ook hij vond dat er een overheid moest komen via een contract met het volk, maar hij
zag die overheid niet zoals Locke. Hij wou een absolute monarch, geen regering die voor
en door het volk wordt opgericht om de natuurlijke rechten te beschermen. De absolute
monarch moet in essentie de natuurwet garanderen, maar kan met de natuurwet doen
wat hij wilt. Het gebeurde dat deze de rechten teniet werden gedaan en dat er geen
rekening mee werd houden (niet-handhaving mogelijk)
• Bovendien kan deze absolute monarch niet ter verantwoording worden geroepen
(onverantwoordelijk) en is er dus geen afzetting mogelijk
Conclusie: Hobbes gaf een intellectuele rechtvaardiging aan het ”vorstelijk absolutisme”. Hij
zag de absolute machthebber als een wereldlijke, sterfelijke God (Leviathan). Vrede van
Westfalen (1648): vrede NL en SP. Dit vormde het einde van een volledig tijdperk (feodale).
Hieruit zijn elke zeer sterke nationale soevereine staten voortgekomen. Hobbes heeft dus ook
intellectueel bijgedragen tot de ontwikkeling van de staatssoevereiniteit.
Rousseau: natuurrechtsdenker en contractdenker. Persoonlijke rechten moeten opgegeven
worden (afstaan aan de staat) voor de volonté général opdat iedereen weer vrij kan zijn.
Wanneer mensen samenkomen leidt dit tot anarchie. Hij had een enorm vertrouwen in de
machthebber en vond mensenrechten overbodig.
Kant: geen natuurrechtsdenker. Hij was voorstander van de mensenrechten, maar niet
gebaseerd op een abstracte natuurwet. Mensenrechten vloeien voort uit de rede en de idee
van waardigheid van de mens. Drie belangrijke vrijheden: recht op vrijheid, recht op gelijkheid
en recht op autonomie.
Marx: liberale mensenrechten vond hij maar niks, het is een uiting van de kapitalistische
maatschappij (egoïstische mens).
Burke: tegenstander van de idee dat rechten en vrijheden zouden voortspruiten uit een
abstracte, objectieve natuurwet. Hij verwees daartoe naar wat gebeurd was tijdens de Franse
Revolutie (verlichtingsdenken leidt tot een totalitaire politiek). Geloofde wel dat er iets
bestond als rechten en vrijheden, maar deze komen volgens hem voort uit tradities van elke
natie (VB: rechten en vrijheden van de Fransen, rechten en vrijheden van de Engelsen).
Bentham: tegenstander van het natuurrecht (utilitarist). Hij vond natuurlijke rechten en een
objectieve natuurwet “nonsens op stelten”. Hij was juridisch positivist en aanvaardde dat er
rechten en vrijheden kunnen zijn, maar enkel gebaseerd op de wet, de grondwet of op
internationale verdragen.
Brexit (side note): Britten willen afstand doen van het EVRM.
- Conservatieve Britten: streven voor een eigen UK Bill of Rights
- Progressieve Britten: streven voor het behoud van de Human Rights Act
,Technologie
• Massavernietigingswapens: hebben tijdens veldslagen geleid tot een enorme aantal
doden. Dit zorgde voor een impact op de macht, men kon de steun van het volk op het
thuisfront verliezen. Zo is men tot de conclusie komen dat er bepaalde beperkingen op
het voeren van oorlog moesten komen zoals de afschaffing van bepaalde wapens,
burgers ontzien, etc. (VB: Dunant en Nightingale met humanitair recht)
• Nieuwe communicatiemiddelen: schendingen van mensenrechten die lange tijd
geheim gehouden konden worden zijn vandaag de dag niet meer aan de orde. Via
verschillende kanalen kan druk worden uitgeoefend op regeringen en zelfs op de EU.
Conflicten, oorlogen en revoluties + humanitaire catastrofes
• Afzetting dictators: Val van Bastille (verzet tegen absolutisme) heeft tijdens de Franse
Revolutie geleid tot de aanname van belangrijke instrumenten zoals de “Declaration des
Droits de l’Homme et du Citoyen“ (voorbeeld voor latere MR-verdragen)
• Horror: nieuwe wapens (WOI) en concentratiekampen (WOII) hebben geleid tot verzet
en tegenreactie door de oprichting van belangrijke organisaties: de Volkenbond (WOI)
en Verenigde Naties (WOII). Ook in het kader van WOI: afschaffing chemische wapens.
Wanneer en hoe zijn de mensenrechten de (inter)nationale arena binnengekomen?
Nationaal niveau: 17de – 18de eeuw
• Codex Hammoerabi (1780 V.C.): rechten als eigendomsrecht, gelijkheid voor de wet,
rechten van kinderen en rechten van vrouwen. Dit is het eerste voorbeeld van een
juridisch concept waarbij sommige wetten zo fundamenteel zijn dat zelfs de koning niet
de macht heeft om ze aan te passen. Door de wetten in steen vast te leggen werden ze
onveranderbaar.
• Cirus, Egyptenaren (5 V.C.): recht op eigendom
• Magna Carta (1215): een aantal rechten werden toegekend (VB: niet zomaar iemand
arresteren) aan een beperkt aantal personen: vrij mensen, in essentie rijke mensen.
Begin mensenrechten? Relatief: niet iedereen was gelijk, rechten van vrouwen werden
niet echt hoog geacht, met “man” bedoelt men hier ook echt enkel de man.
• Engelse Bill of Rights: recht op onafhankelijke rechters wordt gegarandeerd.
• Declaration of Independence: Amerikanen hebben hun onafhankelijkheid uitgeroepen
in deze Declaration. Kwam vooral toe aan Thomas Jefferson (één van de grondleggers
van de Amerikaanse Grondwet en dus in eerste instantie van de “Declaration of
Independence”, geïnspireerd door John Locke).
, Declaration of Independence (1776): “We hold these truths to be self-evident, that all men
are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights,
that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness*. That to secure these
rights, Governments are instituted among Men, deriving their just powers from the consent
of the governed, … That whenever any Form of Government becomes destructive of these
ends, it is the Right of the People to alter or to abolish it, and to institute new Government.”
= John Locke (natuurrechtsdenken). *Recht op leven, recht op vrijheid en recht op
eigendom. Voor Amerikanen: eigendomsrecht = “pursuit of happiness” + de regering kan
afgezet worden.
• US Constitution: eigenlijke Amerikaanse grondwet
• Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789): vooral de man en de burger
die de rechten bezaten (iemand die rijk was). Eigendomsrecht was vooral belangrijk voor
de “citoyen”.
• US Bill of Rights: enkel bepaalde rechten die worden toegekend en dan slechts selectief
aan bepaalde personen of groepen.
Conclusie: pas op het einde van de 18de eeuw kon men beginnen spreken over mensen-
rechten (nog steeds zeer beperkt).
Internationaal niveau: 19de eeuw
Afschaffing slavernij en slavenhandel
• Britse druk:
o British and Foreign Anti-Slavery Society
o Congres van Wenen: einde Napoleontische periode + beloften in een verklaring
dat men werk zou maken van de afschaffing van slavenhandel
o Bilaterale verdragen: clausules waarbij de tegenpartij zich engageert om een einde
te maken aan de slavenhandel
• Verdrag van Gent: einde conflict tussen de Britten en de VS + een clausule
waarbij de belofte werd gemaakt dat de VS werk zou maken van de
afschaffing van slavenhandel
o Conferentie van Berlijn: einde maken aan slavenhandel
Niet enkel omwille van humanitaire overwegingen, ook economisch gezien was dit
belangrijk.
, • Conferentie van Brussel (1890)
o General Act for Repression of African Slave Trade
o Overeenkomst (bindend verdrag) waarbij quasi alle grote mogendheden die een
impact konden hebben op de afschaffing, een dwingende belofte maakten
o De landen (VS, VK, FR, RSL, PERZ.R, CONGO) deden belofte om werkelijk actief
tegen de slavenhandel op te treden
o Hoe?
• Te land + op zee (slavenschepen tegenhouden en controleren)
• Slaven vrijlaten
• Slavenhandelaars strafrechtelijk vervolgen
o Eerste rudimentair toezichtmechanisme ooit – internationaal “slave trade
bureau” – gecreëerd op Zanzibar om alle activiteiten die gericht waren op de
afschaffing van slavenhandel in Afrika te coördineren (coördinerende functie). Een
aantal ambtenaren van de verschillende lidstaten hielden zich hier mee bezig =
eerste rudimentaire intergouvernementele organisatie die hoofdzakelijk tot doel
had de mensenrechten te beschermen.
Negatieve punten van dit akkoord: enkel de Afrikaanse slavenhandel werd aangepakt + geen
grote impact (beperkt aantal ambtenaren) + enkel slavenhandel (geen slavernij algemeen) +
slechts poging tot toezichtmechanisme
Opkomst humanitair recht
• Medische behandeling van soldaten: alle soldaten hebben recht op medische
verzorging bij verwonding.
• Behandeling van krijgsgevangenen: krijgsgevangenen hebben recht op menswaardige
behandeling.
• Verbod bepaalde soorten wapens: veldhospitalen mogen niet worden aangevallen,
maar de tegenpartij mag ook geen misbruik maken van dit verbod door een
hoofdkwartier te installeren onder een veldhospitaal + er mag geen misbruik worden
gemaakt van een embleem (VB: vliegen met het Rode Kruis embleem om te vermijden
dat een vliegtuig wordt aangevallen). Men geen misbruik maken van humanitair recht.
Toezicht humanitair recht? Neen. Er bestaat geen intergouvernementeel toezichtsorgaan. Dit
is een grote tekortkoming van het humanitair recht. Staten wilden wel toegeven aan enkele
humanitaire rechten, maar een toezichtsorgaan was een stap te ver. Niemand? Ngo opgericht
door het ICRC in Genève die op een nogal diplomatieke manier opereren. Ze geven enkel
commentaar op bepaalde situaties. Het ICRC is zeer behoedzaam in zijn communicatie en
houden een zeker toezicht. Zwakte is dat het nog steeds een ngo blijft (opgericht door burgers
en niet door staten), staten voelen zich hierdoor niet echt gebonden.
,Aandacht voor minderheden en interventies
• Balkan
Opstanden door minderheden werden hardhandig neergeslagen. Op een bepaald ogenblik
gaven Westerse mogendheden aan dat ze bereid zijn opstanden te ondersteunen (zelfs door
interventies te plegen). Men wou de (Christelijke) minderheden in de landen bescherming
bieden. Zeer selectief: enkel de Christelijke minderheden. Hierdoor moest de Sultan de
Ottomaanse godsdienstvrijheid toekennen.
Internationaal niveau: 20ste eeuw
Volkenbond (1919)
• Covenant van de Volkenbond
In de nasleep van WOI opgericht onder invloed van de toenmalige Amerikaanse president,
Woodrow Wilson. Ondanks dat de VS wou dat er een grote organisatie werd opgericht die tot
doel had de vrede en veiligheid van eenieder te handhaven, is de VS zelf nooit toegetreden.
De Volkenbond als dusdanig had niet als één van zijn hoofddoelen de ‘bescherming van de
mensenrechten’. In de Covenant waren weinig referenties naar de mensenrechten terug te
vinden. Zijn opvolger, de VN, hechtte meer belang aan de mensenrechten. Het doel hier was
vooral vrede en veiligheid.
Na WOI zijn slechts een beperkt aantal landen toegetreden. De verliezers van WOI zijn
aanvankelijk niet toegetreden. Duitsland en de Sovjet-Unie traden later wel toe, maar ook
weer uit. Italië en Japan waren aanvankelijk aangesloten, maar traden later uit. Het was vooral
een Europees clubje, met voornamelijk Frankrijk en Engeland. De VS zat er nooit in. Dit is een
inherente zwakte voor een wereldorganisatie die naar vrede en veiligheid streeft op mondiaal
vlak.
Toezicht dat georganiseerd werd in het kader van de Volkenbond, om toe te kijken of de
mensenrechten werden gehandhaafd, werd beperkt door een grote impact van Frankrijk en
Engeland. Ook dit is een inherente zwakte.
Samenstelling (Raad, AV, Secretariaat) en functioneren zijn zwak
• Slavernijverdrag
Inzake bescherming van mensenrechten heeft de Volkenbond een voortzetting van oudere
initiatieven, zoals slavernij, opgeleverd (afschaffing van slavenhandel). In het Slavernijverdrag
wordt bij definities nog vaak verwezen naar internationale mensenrechtenorganen.
, • Oprichting Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)
De internationale gemeenschap heeft deze organisatie op internationaal vlak tot stand
gebracht omdat er, naar aanleiding van de industriële revolutie, een soort arbeidsproletariaat
tot stand was gekomen waaruit een aantal marxistische/socialistische bewegingen zijn
voortgekomen die aandacht wensten voor de rechten van werknemers en arbeiders. Als
reactie van de staten werd dan een Internationale Arbeidsorganisatie opgericht.
Hierin werden rechten van arbeiders en werknemers uitgewerkt en gesuperviseerd opdat
staten internationale verplichtingen zouden handhaven. Over de jaren heen werden
verdragen (bindend) en aanbevelingen (niet-bindend) gericht tot verschillende lidstaten.
Toezicht is vrij zwak. In het kader van verdragen werden soms specifieke toezichtsorganen
opgericht, samengesteld uit vertegenwoordigers van WN- en WG-organisaties (experten). De
toezichtsorganen kunnen, n.a.v. individuele klachten, enkel niet-bindende aanbevelingen
doen aan staten.
De Internationale Arbeidsorganistie is blijven functioneren en is later zelfs als onderdeel van
de VN blijven functioneren ( Volkenbond).
• Vrijheden in mandaatgebieden
Op het einde van WOI verloren de verliezers grondgebied (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, de
Balkan, het Ottomaanse Rijk) en hun kolonies. De overwinnaars hebben toen besloten om hier
mandaatgebieden van te maken. De verschillende kolonies werden toegewezen aan de
overwinnaars die de mandaatgebieden zouden managen tot het moment dat ze hun
onafhankelijkheid bekomen.
Mandaatgebieden België: Burundi en Rwanda.
De idee was dat deze gebieden op een correcte wijze zouden worden gemanaged. De
Volkenbond heeft opgelegd dat bepaalde rechten en vrijheden moeten worden nageleefd en
gehandhaafd door de mandaathouders.
Positief: rechten en vrijheden zoals het verbod van slavenhandel, vrijheid van godsdienst en
gedachte, menswaardige arbeidsomstandigheden, etc.
Negatief: beperkt aantal rechten en vrijheden + selectieve toekenning*
*In kolonies van de winnaars moesten deze rechten en vrijheden niet worden gerespecteerd.
(VB: Congo van België)
Er werd een toezichtsysteem opgericht, maar het systeem was eerder zwak. De
internationale mandaatcommissie (experten) kon proberen maatregelen te nemen als er
individuele klachten zijn over de niet-naleving van het kleine gamma mensenrechten. Finaal
is het de Raad van de Volkenbond* (politiek orgaan) die het laatste woord heeft mochten er
problemen zijn met mensenrechten. De Raad van de Volkenbond kan enkel niet-bindende
aanbevelingen doen aan de verschillende mandaathouders.
, • Minderhedenverdragen
De Volkenbond beoogde te bewerkstelligen dat minderheden een zekere bescherming
konden krijgen door bepaalde rechten en vrijheden toe te kennen. Dit werd opgelegd door
allerlei minderhedenverdragen die gesloten werden tussen winnaars van WOI (Engeland en
Frankrijk) en verschillende kleine landen (Albanië, Hongarije, Joegoslavië).
VB: taalrechten, recht op leven, recht op vrijheid, recht op eigen scholen/culturele
instellingen, recht op gelijkheid, non-discriminatie, etc.
Opnieuw negatief: beperkt aantal rechten en vrijheden + selectieve toekenning*
*Dezelfde rechten hoefden niet gewaarborgd te worden t.a.v. de meerderheid in het land.
Landen in de Balkan en Oost-Europa waren niet gediend met minderhedenverdragen. Ze
zagen dat de toezichthoudende landen in de Volkenbond (Engeland & Frankrijk) bepaalde
rechten en vrijheden niet garanderen in hun eigen staat en al zeker niet in hun kolonies.
Toezicht was eerder zwak. Vooral statenklachten konden worden ingediend (staten t. staten).
Hiervoor moest ad hoc een commissie worden opgericht om de klachten te behandelen. Deze
moest proberen staten tot minnelijke schikking te brengen. Als dit niet lukte, kon de klacht
worden doorgestuurd naar het Permanent Hof van Internationale Justitie (juridictioneel
orgaan) dat zich op bindende wijze kon uitspreken over klachten. Helaas werden slechts 3
zaken ooit naar het Permanent Hof gestuurd (waarvan 2 onontvankelijk verklaard).
Later konden ook individuen klachten indienen bij het Comité van de Raad*, die
aanbevelingen kon richten tot staten om een klacht te remediëren. Individuele klachten
werden dus niet zo ernstig behandeld als statenklachten.
Positief: toezichtsysteem tot stand gekomen
Negatief: het heeft nooit echt goed gewerkt omdat staten die onderworpen waren aan de
verdragen om hun minderheden te beschermen, niet echt te spreken waren over het feit dat
de toezichthoudende staten (Engeland en Frankrijk) zelf deze rechten niet hoefden te
garanderen in hun eigen land of in hun kolonies. Vaak werd geen gevolg meer gegeven aan
aanbevelingen die tot hen werden gericht.
Geen absoluut succes, maar het is een precedent dat werd geschapen op internationaal
vlak en dat tot volle uitwerking kwam na de oprichting van de VN.
• Hoge Commissaris Vluchtelingen
De vluchtelingenproblematiek werd in goede banen geleid door de Hoge Commissaris. Zijn
taak is het beschermen van de mensenrechten en basisrechten van vluchtelingen.
• Beslissingsprocedure
Zwak: unaniem. Ten tijde van de VN werd deze procedure geremedieerd.
