Methodisch sociaal werk
Inhoudsopgave
...................................................................................................................................................................... 3
Inleiding en introductie.................................................................................................................................. 4
DEEL 1:..................................................................................................................................................................4
Doelstellingen en inhoud.................................................................................................................................4
Definitie sociaal werk.......................................................................................................................................4
Taken en rollen van de Sociaal Werker...........................................................................................................4
Beoogde competenties: vertaald....................................................................................................................5
Hoofdstuk 1 en sociale verandering: eeuwige partners...................................................................................5
Wat is sociaal.......................................................................................................................................................5
..............................................................................................................................................................................6
Soorten sociale verandering.................................................................................................................................6
Uitzichten sociale verandering.............................................................................................................................6
..............................................................................................................................................................................9
Oorzaken en antecedenten..................................................................................................................................9
Belang van eigen werkelijkheid werkelijkheid...................................................................................................10
............................................................................................................................................................................11
Hoe gaan mensen met sociale verandering om?...............................................................................................11
Hoofdstuk 2: sociaal handelen en sociaal werken......................................................................................... 12
Idee 1..................................................................................................................................................................12
Drie basis dimensies van sociaal handelen....................................................................................................12
Idee 2 Sociaal werken als professionele ondersteuning bij sociaal handelen....................................................14
Addendum empowerment............................................................................................................................15
............................................................................................................................................................................15
............................................................................................................................................................................15
Idee 3..................................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 3 : determinanten van het sociaal werk.......................................................................................18
............................................................................................................................................................................18
Jijzelf...................................................................................................................................................................19
Als persoon....................................................................................................................................................19
Als sociaal werker..........................................................................................................................................20
............................................................................................................................................................................20
Je werksetting.....................................................................................................................................................21
Op de werkvloer............................................................................................................................................21
Organisatie intern..........................................................................................................................................21
Organisatie extern.........................................................................................................................................22
Je deelnemerssysteem........................................................................................................................................22
1
, ............................................................................................................................................................................22
Sociaal culturele context....................................................................................................................................22
Biografische strategieën en biografisch leren....................................................................................................23
Copingstrategieën..............................................................................................................................................23
Hoofdstuk 4: Nadenken over sociaal werk.................................................................................................... 24
Op basis van ‘theorie’ & reflectie over ‘praktijken’............................................................................................24
De verankerde vijftrappige piramide.................................................................................................................25
DE DEELCOMPONENTEN....................................................................................................................................26
Praktijktheorieën...........................................................................................................................................26
Methodiek......................................................................................................................................................26
Twee basisdimensies..........................................................................................................................................27
Dimensie 1:....................................................................................................................................................27
Dimensie 2:....................................................................................................................................................27
4 spanningsvelden..............................................................................................................................................27
Empirisch-analytisch versus hermeneutisch-interpretatief werken.............................................................28
Individueel versus collectief werken.............................................................................................................28
Hoofdstuk 5: Het ontwerpen van sociale praktijken......................................................................................29
Wat is een sociaal-agogische interventie...........................................................................................................29
Soorten interventies...........................................................................................................................................29
Andere interventies:......................................................................................................................................32
Professioneel handelen i/d praktijk: 5 fasen......................................................................................................32
Oriëntatiefase (idee)......................................................................................................................................33
Definitiefase (wat).........................................................................................................................................34
Draagkracht of veerkracht:............................................................................................................................35
Ontwerpfase (hoe).........................................................................................................................................36
Uitvoerende fase (doen)................................................................................................................................37
De nazorgfase (en verder?)...........................................................................................................................37
Ontwerpen is een iteratief proces......................................................................................................................38
Ontwerpen als communicatief proces................................................................................................................39
Ontwerpen is een realistisch proces...................................................................................................................39
Ontwerpen is een creatief proces.......................................................................................................................40
.................................................................................................................................................................... 40
.................................................................................................................................................................... 40
Hoofdstuk 6: Het relationele samenspel tussen de sociaal werker en het cliëntsysteem...............................40
Soorten relaties..................................................................................................................................................40
Relaties tussen mensen inkleuren......................................................................................................................42
Waarderings-criteria voor een sociaal werk relatie...........................................................................................43
Sociaal werken als een mix van communicatief en strategisch handelen.........................................................43
Communicatief handelen als A-zijde van sociaal werken (Leefwereld).............................................................43
Strategische handelen als B-zijde van sociaal werken (Systeem)......................................................................44
Sociaal werkers moeten de A- en de B-zijde mixen............................................................................................44
2
, Communicatief handelen...................................................................................................................................45
Strategisch handelen..........................................................................................................................................45
Hoofdstuk 7: De professionaliteit van de sociaal werker: een normatief- reflexieve aangelegenheid.............45
Wie noemen we professioneel?.........................................................................................................................46
Aspecten van professionaliteit...........................................................................................................................46
Ethiek – deontologie - normativiteit..................................................................................................................48
2 professionaliteitsbenaderingen.......................................................................................................................49
Normatieve – reflexieve professionaliteit..........................................................................................................49
3
, Inleiding en introductie
DEEL 1:
Doelstellingen en inhoud
Algemeen doel:
Eerste kennismaking met principes en methodisch referentiekader van sociaal werk
1) begrijpen dat het professioneel handelen van een sociaal werker een complexe
bezigheid is en dat daarbij fundamentele vragen aan de orde zijn die elke praktijk van
sociaal werken kwetsbaar maken.
2) beschikken over een passende taal (begrippenkader) om courante praktijken van
sociaal werk te verwoorden en over een breed theoretisch referentiekader om deze
praktijken daaraan te toetsen.
3) beseffen dat sociaal werken niet altijd vanzelfsprekend is en eigen grenzen kent.
4) bewust zijn van en handelen in de wetenschap dat
Definitie sociaal werk
Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social
change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility, and respect for diversities
are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences,
humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to
address life challenges and enhance wellbeing.
Taken en rollen van de Sociaal Werker
Gebruikt een breed geheel van bronnen om (samen met de belanghebbenden) een
inschatting van de situatie te maken.
§ Kadert een situatie
§ Verzamelt informatie met betrekking tot een situatie
§ Analyseert informatie met betrekking tot een situatie
Ontwerpt sociaal werk processen rekening houdend met de context en in interactie met
de belanghebbenden.
§ Ontwikkelt zelfstandig ideëen voor sociaalagogische processen
§ Streeft naar een verantwoorde mix van probleemoplossend,
competentieverhogend en structureel werken
§ Kan vanuit een persoonsgerichte, systemische en structurele kijk sociaal werk
ontwikkelen
§ Kan methodisch , systematisch en doelgericht, procesmatige een
begeleidingsproces uitbouwen en aangaan.
4
Inhoudsopgave
...................................................................................................................................................................... 3
Inleiding en introductie.................................................................................................................................. 4
DEEL 1:..................................................................................................................................................................4
Doelstellingen en inhoud.................................................................................................................................4
Definitie sociaal werk.......................................................................................................................................4
Taken en rollen van de Sociaal Werker...........................................................................................................4
Beoogde competenties: vertaald....................................................................................................................5
Hoofdstuk 1 en sociale verandering: eeuwige partners...................................................................................5
Wat is sociaal.......................................................................................................................................................5
..............................................................................................................................................................................6
Soorten sociale verandering.................................................................................................................................6
Uitzichten sociale verandering.............................................................................................................................6
..............................................................................................................................................................................9
Oorzaken en antecedenten..................................................................................................................................9
Belang van eigen werkelijkheid werkelijkheid...................................................................................................10
............................................................................................................................................................................11
Hoe gaan mensen met sociale verandering om?...............................................................................................11
Hoofdstuk 2: sociaal handelen en sociaal werken......................................................................................... 12
Idee 1..................................................................................................................................................................12
Drie basis dimensies van sociaal handelen....................................................................................................12
Idee 2 Sociaal werken als professionele ondersteuning bij sociaal handelen....................................................14
Addendum empowerment............................................................................................................................15
............................................................................................................................................................................15
............................................................................................................................................................................15
Idee 3..................................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 3 : determinanten van het sociaal werk.......................................................................................18
............................................................................................................................................................................18
Jijzelf...................................................................................................................................................................19
Als persoon....................................................................................................................................................19
Als sociaal werker..........................................................................................................................................20
............................................................................................................................................................................20
Je werksetting.....................................................................................................................................................21
Op de werkvloer............................................................................................................................................21
Organisatie intern..........................................................................................................................................21
Organisatie extern.........................................................................................................................................22
Je deelnemerssysteem........................................................................................................................................22
1
, ............................................................................................................................................................................22
Sociaal culturele context....................................................................................................................................22
Biografische strategieën en biografisch leren....................................................................................................23
Copingstrategieën..............................................................................................................................................23
Hoofdstuk 4: Nadenken over sociaal werk.................................................................................................... 24
Op basis van ‘theorie’ & reflectie over ‘praktijken’............................................................................................24
De verankerde vijftrappige piramide.................................................................................................................25
DE DEELCOMPONENTEN....................................................................................................................................26
Praktijktheorieën...........................................................................................................................................26
Methodiek......................................................................................................................................................26
Twee basisdimensies..........................................................................................................................................27
Dimensie 1:....................................................................................................................................................27
Dimensie 2:....................................................................................................................................................27
4 spanningsvelden..............................................................................................................................................27
Empirisch-analytisch versus hermeneutisch-interpretatief werken.............................................................28
Individueel versus collectief werken.............................................................................................................28
Hoofdstuk 5: Het ontwerpen van sociale praktijken......................................................................................29
Wat is een sociaal-agogische interventie...........................................................................................................29
Soorten interventies...........................................................................................................................................29
Andere interventies:......................................................................................................................................32
Professioneel handelen i/d praktijk: 5 fasen......................................................................................................32
Oriëntatiefase (idee)......................................................................................................................................33
Definitiefase (wat).........................................................................................................................................34
Draagkracht of veerkracht:............................................................................................................................35
Ontwerpfase (hoe).........................................................................................................................................36
Uitvoerende fase (doen)................................................................................................................................37
De nazorgfase (en verder?)...........................................................................................................................37
Ontwerpen is een iteratief proces......................................................................................................................38
Ontwerpen als communicatief proces................................................................................................................39
Ontwerpen is een realistisch proces...................................................................................................................39
Ontwerpen is een creatief proces.......................................................................................................................40
.................................................................................................................................................................... 40
.................................................................................................................................................................... 40
Hoofdstuk 6: Het relationele samenspel tussen de sociaal werker en het cliëntsysteem...............................40
Soorten relaties..................................................................................................................................................40
Relaties tussen mensen inkleuren......................................................................................................................42
Waarderings-criteria voor een sociaal werk relatie...........................................................................................43
Sociaal werken als een mix van communicatief en strategisch handelen.........................................................43
Communicatief handelen als A-zijde van sociaal werken (Leefwereld).............................................................43
Strategische handelen als B-zijde van sociaal werken (Systeem)......................................................................44
Sociaal werkers moeten de A- en de B-zijde mixen............................................................................................44
2
, Communicatief handelen...................................................................................................................................45
Strategisch handelen..........................................................................................................................................45
Hoofdstuk 7: De professionaliteit van de sociaal werker: een normatief- reflexieve aangelegenheid.............45
Wie noemen we professioneel?.........................................................................................................................46
Aspecten van professionaliteit...........................................................................................................................46
Ethiek – deontologie - normativiteit..................................................................................................................48
2 professionaliteitsbenaderingen.......................................................................................................................49
Normatieve – reflexieve professionaliteit..........................................................................................................49
3
, Inleiding en introductie
DEEL 1:
Doelstellingen en inhoud
Algemeen doel:
Eerste kennismaking met principes en methodisch referentiekader van sociaal werk
1) begrijpen dat het professioneel handelen van een sociaal werker een complexe
bezigheid is en dat daarbij fundamentele vragen aan de orde zijn die elke praktijk van
sociaal werken kwetsbaar maken.
2) beschikken over een passende taal (begrippenkader) om courante praktijken van
sociaal werk te verwoorden en over een breed theoretisch referentiekader om deze
praktijken daaraan te toetsen.
3) beseffen dat sociaal werken niet altijd vanzelfsprekend is en eigen grenzen kent.
4) bewust zijn van en handelen in de wetenschap dat
Definitie sociaal werk
Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social
change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility, and respect for diversities
are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences,
humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to
address life challenges and enhance wellbeing.
Taken en rollen van de Sociaal Werker
Gebruikt een breed geheel van bronnen om (samen met de belanghebbenden) een
inschatting van de situatie te maken.
§ Kadert een situatie
§ Verzamelt informatie met betrekking tot een situatie
§ Analyseert informatie met betrekking tot een situatie
Ontwerpt sociaal werk processen rekening houdend met de context en in interactie met
de belanghebbenden.
§ Ontwikkelt zelfstandig ideëen voor sociaalagogische processen
§ Streeft naar een verantwoorde mix van probleemoplossend,
competentieverhogend en structureel werken
§ Kan vanuit een persoonsgerichte, systemische en structurele kijk sociaal werk
ontwikkelen
§ Kan methodisch , systematisch en doelgericht, procesmatige een
begeleidingsproces uitbouwen en aangaan.
4
