Beroepsprodukt Nederlands
Anne
PABO VDT
Verklaring vormvereisten
Naam student Anne
Studentnummer xxxxx
Onderwijseenheid Nederlands
Datum maart 2022
Criteria Omschrijving Vink aan indien je
bewijsdossier voldoet
aan de eis
, Volledigheid Het bewijsdossier bevat bewijzen die de reflectie (claim) X
ondersteunen ten aanzien van de leeruitkomst(en).
In het bewijsdossier wordt op passende plekken naar
bewijsmaterialen verwezen en het bewijsmateriaal is geordend.
(Alle onderdelen zijn aanwezig)
Omvang De omvang van de kerntekst (onderbouwing en verantwoording) 4500
bestaat uit maximaal 2500 woorden. Vermeld hiernaast het aantal
woorden.
Transparantie Bewijzen zijn als bijlagen opgenomen en via de navigatiebalk te X
(bronnen) bereiken (koppenstructuur).
APA Naar gebruikte bronnen is volgens de APA-richtlijnen verwezen (in X
de tekst en in de bronnenlijst).
Structuur Het bewijsdossier is toegankelijk (opbouw en indeling). X
Verwijswijzer
Leeruitkomst Indicatoren Bewijslast Bladzijde
LU 1 Indicator 1 LVF Taalbeschouwing Bijlage 4, blz. 19
LU 1 Indicator 1 LVF Woordenschat Bijlage 6, blz. 32
LU 1 Indicator 1 Feedback Praktijkbegeleider Bijlage 5, blz. 26
LU 1 Indicator 1 Methode beschrijving Bijlage 1, blz. 14
Methodecheck Bijlage 2, Blz. 15
Interview Taalexpert Bijlage 3, Blz. 17
LU 1 Indicator 1 Feedback op les Taalbeschouwing Bijlage 4, blz 22
LU 1 Indicator 1 HST 1 tm 3 Blz. 4 – 7
LU 1 Indicator 1 Reflectie LVF Taalbeschouwing Bijlage 4, blz. 22
LU 1 Indicator 1 Reflectie LVF Woordenschat Bijlage 6, blz. 34
LU 1 Indicator 2 LVF Woordenschat Bijlage 6, blz 32
LU 1 Indicator 2 Reflectie LVF Woordenschat Bijlage 6, blz 24
LU 1 Indicator 2 HST 3, les woordenschat Blz. 7 – 8
LU 1 Indicator 3 HST 4 Blz. 10 - 14
LU 1 Indicator 3 Combilist Bijlage 10, blz. 34
LU 1 Indicator 3 Checklist Bijlage 11, blz. 35
LU 1 Indicator 3 Stappenplan interactief voorlezen Bijlage 12, blz. 37
LU 1 Indicator 3 Leesbewijzen Bijlage 13, blz. 41
LU 1 Indicator 4 Taalontwikkeling door interactie Blz. 11 - 12
LU 1 Indicator 4 Interactief voorlezen Blz. 13 - 14
LU 1 Indicator 5 Taalonderwijs op praktijkschool Blz. 4
LU 1 Indicator 5 Rijke leesomgeving Blz. 13 - 15
LU 1 Indicator 5 Interactief voorlezen Blz. 13 - 14
Inhoudsopgave
1. Taalonderwijs.............................................................................................................................................4
Taalonderwijs op de praktijkschool........................................................................................................4
De drie pijlers van interactief taalonderwijs...........................................................................................5
2. Les Taalbeschouwing: Siepie en de libelle..................................................................................................6
3. Les woordenschat: Max Verstappen..........................................................................................................7
2
,4. Taalontwikkeling en een rijke leesomgeving..............................................................................................8
Taalontwikkeling door interactie................................................................................................................9
Rijke Leesomgeving..................................................................................................................................11
Interactief voorlezen................................................................................................................................11
5. Literatuurlijst............................................................................................................................................13
Bijlage 1 Methode beschrijving Taal Actief 4............................................................................................14
Bijlage 2 Checklist taalmethodekeuze......................................................................................................15
Bijlage 3 Interview Taalexpert praktijkschool...........................................................................................17
Bijlage 4 LVF Les Taalbeschouwing: Siepie en de libelle...........................................................................19
Bijlage 5 Feedback praktijkbegeleider op les Siepie en de Libelle............................................................24
Bijlage 6 LVF les Woordenschat bovenbouw: Max Verstappen...............................................................25
Bijlage 7 Tekst Woordenschat bovenbouw Max Verstappen...................................................................30
Bijlage 8 Uitwerking kenmerkenmatrix bij les woordenschat..................................................................31
Bijlage 9 Les woordenschat voorbereidingsformulier..............................................................................32
Bijlage 10 Observatie praktijkbegeleider groep 1-2, met combilist..........................................................34
Bijlage 11 Checklist Nederlandse leesomgeving.......................................................................................35
Bijlage 12 Uitgewerkt stappenplan prentenboek Joris en de draak.........................................................37
Bijlage 13 Leesbewijzen (Prenten)boeken................................................................................................41
3
, 1. Taalonderwijs
Visies op taalonderwijs
Traditioneel taalonderwijs ziet taal als een belangrijke cultuurdrager, waarbinnen grammatica en
ontleden als belangrijkste onderdelen worden beschouwd. Bij schrijven ligt het accent op spelling, bij
lezen op techniek. Alhoewel het onderwijs overzichtelijk is omdat de deelaspecten los van elkaar kunnen
worden geanalyseerd, is in deze visie echter te weinig aandacht voor spreek- en luistervaardigheden (Paus
en Van den Brand, 2018). Kinderen ervaren deze vorm van taalonderwijs bovendien als niet betekenisvol.
De sociaal-culturele omgeving waarin een kind opgroeit is van grote invloed op het denken en handelen
(Brouwers, 2020). Interactief taalonderwijs gaat uit van een emancipatorisch en sociaal, actief proces.
Onderwijs wat bij deze vorm past is flexibel, maakt gebruik van coöperatieve werkvormen en de instructie
is adaptief wanneer nodig (Paus en Van den Brand, 2018). Volgens Vygotky spelen bij de ontwikkeling van
hogere mentale functies het aanreiken van denkhulpmiddelen een cruciale rol. De mate waarin een kind
vervolgens zelf sturing en betekenis kan verlenen is van invloed op het succes ervan. Het creëren van
levensechte situaties ten opzichte van oefensituaties, die betekenisvol zijn voor het individu, is cruciaal.
De functioneel-communicatieve visie van taalonderwijs stelt het functionele aspect van taal voorop. De
leerling krijgt taalonderwijs dat zinvol en direct toepasbaar is, waardoor ook de motivatie omhoog gaat.
Het zorgt voor oplettendheid en betrokkenheid. In een studie van Van der Meer (2018) werd
taalleermotivatie gemeten op twee verschillende basisscholen na inzetten van taalonderwijs volgens de
functioneel-communicatieve visie, waarna op beide scholen een hogere leerwinst werd gemeten.
Taalonderwijs op de praktijkschool
De gebruikte taalonderwijs methode op de praktijkschool is Taal Actief 4, dat aansluit op de kerndoelen
Nederlands en het Referentiekader (TULE/SLO, 2021). Zie bijlage 1 voor een algemene beschrijving van de
methode, en bijlage 2 voor de keuzes die zijn gemaakt in de taalmethode.
Het domein spreken en luisteren wordt op school afgevangen binnen de methode 4xWijzer. Het plusboek,
dat beschikbaar is voor extra verrijking, wordt niet gebruikt in groep 7. De lessen worden op het digibord
gepresenteerd en 2x per week wordt 45 minuten geoefend met de spellingsoftware. De leerlingen werken
hier graag op. Bij navraag geven leerlingen aan dat ze het fijn vinden dat ze op eigen tempo kunnen
werken.
Bij het domein taal verkennen worden de lessen grotendeels gevolgd zoals in de handleiding wordt
beschreven, echter wordt de opdracht op drempelniveau gebruikt om klassikaal te oefenen, waarna alle
leerlingen de oefeningen op basisniveau en verrijkingsniveau maken. Dit in tegenstelling tot de
handleiding, die stelt dat hier direct gedifferentieerd kan worden door alleen de minder talige leerlingen
de drempeloefening te laten maken, en de vaardige leerlingen ook de verrijkingsoefening. De
reflectievraag wordt meestal niet gemaakt. Bij deze lessen valt het op dat de leerlingen altijd vragen of de
stof ‘snel’ klassikaal behandeld kan worden. Bij het ontleden vallen veel slordigheidsfoutjes op, wat
suggereert dat de leerlingen niet het proces volgen, alhoewel dit duidelijk uiteen wordt gezet door de
leraar. Leerlingen zeggen dit onderdeel saai te vinden. Ze begrijpen niet waarom ze moeten weten wat
het onderwerp is in een zin. Ook zijn de verhaaltjes gedateerd; bij het thema ‘Mode’ staat een afbeelding
van een paar instappers die 30 jaar geleden wellicht hip waren.
Het domein woordenschat start elk thema met een ankerverhaal. Dit wordt uitgebreid besproken met de
leerlingen, waarbij ze zelf ook informatie mogen inbrengen. Het valt op dat leerlingen veel ruimte krijgen
voor eigen inbreng. Dit zorgt voor een hoge leerling betrokkenheid, wat zich afspeelt in de zone van
naaste ontwikkeling. Die zelfgekozen onderwerpen hebben echter niet per se iets met het thema te
maken: zo hebben we het laatst bij het thema ‘Eten’ gehad over bevallingen, een heel ander onderwerp.
De leerlingen bleken een gesprek over ‘geboorte’ veel interessanter te vinden dan het bespreken van de
paella uit Spanje, en mijn praktijkbegeleider vertelde dat ze dit soort gesprekken erg belangrijk vindt voor
4
Anne
PABO VDT
Verklaring vormvereisten
Naam student Anne
Studentnummer xxxxx
Onderwijseenheid Nederlands
Datum maart 2022
Criteria Omschrijving Vink aan indien je
bewijsdossier voldoet
aan de eis
, Volledigheid Het bewijsdossier bevat bewijzen die de reflectie (claim) X
ondersteunen ten aanzien van de leeruitkomst(en).
In het bewijsdossier wordt op passende plekken naar
bewijsmaterialen verwezen en het bewijsmateriaal is geordend.
(Alle onderdelen zijn aanwezig)
Omvang De omvang van de kerntekst (onderbouwing en verantwoording) 4500
bestaat uit maximaal 2500 woorden. Vermeld hiernaast het aantal
woorden.
Transparantie Bewijzen zijn als bijlagen opgenomen en via de navigatiebalk te X
(bronnen) bereiken (koppenstructuur).
APA Naar gebruikte bronnen is volgens de APA-richtlijnen verwezen (in X
de tekst en in de bronnenlijst).
Structuur Het bewijsdossier is toegankelijk (opbouw en indeling). X
Verwijswijzer
Leeruitkomst Indicatoren Bewijslast Bladzijde
LU 1 Indicator 1 LVF Taalbeschouwing Bijlage 4, blz. 19
LU 1 Indicator 1 LVF Woordenschat Bijlage 6, blz. 32
LU 1 Indicator 1 Feedback Praktijkbegeleider Bijlage 5, blz. 26
LU 1 Indicator 1 Methode beschrijving Bijlage 1, blz. 14
Methodecheck Bijlage 2, Blz. 15
Interview Taalexpert Bijlage 3, Blz. 17
LU 1 Indicator 1 Feedback op les Taalbeschouwing Bijlage 4, blz 22
LU 1 Indicator 1 HST 1 tm 3 Blz. 4 – 7
LU 1 Indicator 1 Reflectie LVF Taalbeschouwing Bijlage 4, blz. 22
LU 1 Indicator 1 Reflectie LVF Woordenschat Bijlage 6, blz. 34
LU 1 Indicator 2 LVF Woordenschat Bijlage 6, blz 32
LU 1 Indicator 2 Reflectie LVF Woordenschat Bijlage 6, blz 24
LU 1 Indicator 2 HST 3, les woordenschat Blz. 7 – 8
LU 1 Indicator 3 HST 4 Blz. 10 - 14
LU 1 Indicator 3 Combilist Bijlage 10, blz. 34
LU 1 Indicator 3 Checklist Bijlage 11, blz. 35
LU 1 Indicator 3 Stappenplan interactief voorlezen Bijlage 12, blz. 37
LU 1 Indicator 3 Leesbewijzen Bijlage 13, blz. 41
LU 1 Indicator 4 Taalontwikkeling door interactie Blz. 11 - 12
LU 1 Indicator 4 Interactief voorlezen Blz. 13 - 14
LU 1 Indicator 5 Taalonderwijs op praktijkschool Blz. 4
LU 1 Indicator 5 Rijke leesomgeving Blz. 13 - 15
LU 1 Indicator 5 Interactief voorlezen Blz. 13 - 14
Inhoudsopgave
1. Taalonderwijs.............................................................................................................................................4
Taalonderwijs op de praktijkschool........................................................................................................4
De drie pijlers van interactief taalonderwijs...........................................................................................5
2. Les Taalbeschouwing: Siepie en de libelle..................................................................................................6
3. Les woordenschat: Max Verstappen..........................................................................................................7
2
,4. Taalontwikkeling en een rijke leesomgeving..............................................................................................8
Taalontwikkeling door interactie................................................................................................................9
Rijke Leesomgeving..................................................................................................................................11
Interactief voorlezen................................................................................................................................11
5. Literatuurlijst............................................................................................................................................13
Bijlage 1 Methode beschrijving Taal Actief 4............................................................................................14
Bijlage 2 Checklist taalmethodekeuze......................................................................................................15
Bijlage 3 Interview Taalexpert praktijkschool...........................................................................................17
Bijlage 4 LVF Les Taalbeschouwing: Siepie en de libelle...........................................................................19
Bijlage 5 Feedback praktijkbegeleider op les Siepie en de Libelle............................................................24
Bijlage 6 LVF les Woordenschat bovenbouw: Max Verstappen...............................................................25
Bijlage 7 Tekst Woordenschat bovenbouw Max Verstappen...................................................................30
Bijlage 8 Uitwerking kenmerkenmatrix bij les woordenschat..................................................................31
Bijlage 9 Les woordenschat voorbereidingsformulier..............................................................................32
Bijlage 10 Observatie praktijkbegeleider groep 1-2, met combilist..........................................................34
Bijlage 11 Checklist Nederlandse leesomgeving.......................................................................................35
Bijlage 12 Uitgewerkt stappenplan prentenboek Joris en de draak.........................................................37
Bijlage 13 Leesbewijzen (Prenten)boeken................................................................................................41
3
, 1. Taalonderwijs
Visies op taalonderwijs
Traditioneel taalonderwijs ziet taal als een belangrijke cultuurdrager, waarbinnen grammatica en
ontleden als belangrijkste onderdelen worden beschouwd. Bij schrijven ligt het accent op spelling, bij
lezen op techniek. Alhoewel het onderwijs overzichtelijk is omdat de deelaspecten los van elkaar kunnen
worden geanalyseerd, is in deze visie echter te weinig aandacht voor spreek- en luistervaardigheden (Paus
en Van den Brand, 2018). Kinderen ervaren deze vorm van taalonderwijs bovendien als niet betekenisvol.
De sociaal-culturele omgeving waarin een kind opgroeit is van grote invloed op het denken en handelen
(Brouwers, 2020). Interactief taalonderwijs gaat uit van een emancipatorisch en sociaal, actief proces.
Onderwijs wat bij deze vorm past is flexibel, maakt gebruik van coöperatieve werkvormen en de instructie
is adaptief wanneer nodig (Paus en Van den Brand, 2018). Volgens Vygotky spelen bij de ontwikkeling van
hogere mentale functies het aanreiken van denkhulpmiddelen een cruciale rol. De mate waarin een kind
vervolgens zelf sturing en betekenis kan verlenen is van invloed op het succes ervan. Het creëren van
levensechte situaties ten opzichte van oefensituaties, die betekenisvol zijn voor het individu, is cruciaal.
De functioneel-communicatieve visie van taalonderwijs stelt het functionele aspect van taal voorop. De
leerling krijgt taalonderwijs dat zinvol en direct toepasbaar is, waardoor ook de motivatie omhoog gaat.
Het zorgt voor oplettendheid en betrokkenheid. In een studie van Van der Meer (2018) werd
taalleermotivatie gemeten op twee verschillende basisscholen na inzetten van taalonderwijs volgens de
functioneel-communicatieve visie, waarna op beide scholen een hogere leerwinst werd gemeten.
Taalonderwijs op de praktijkschool
De gebruikte taalonderwijs methode op de praktijkschool is Taal Actief 4, dat aansluit op de kerndoelen
Nederlands en het Referentiekader (TULE/SLO, 2021). Zie bijlage 1 voor een algemene beschrijving van de
methode, en bijlage 2 voor de keuzes die zijn gemaakt in de taalmethode.
Het domein spreken en luisteren wordt op school afgevangen binnen de methode 4xWijzer. Het plusboek,
dat beschikbaar is voor extra verrijking, wordt niet gebruikt in groep 7. De lessen worden op het digibord
gepresenteerd en 2x per week wordt 45 minuten geoefend met de spellingsoftware. De leerlingen werken
hier graag op. Bij navraag geven leerlingen aan dat ze het fijn vinden dat ze op eigen tempo kunnen
werken.
Bij het domein taal verkennen worden de lessen grotendeels gevolgd zoals in de handleiding wordt
beschreven, echter wordt de opdracht op drempelniveau gebruikt om klassikaal te oefenen, waarna alle
leerlingen de oefeningen op basisniveau en verrijkingsniveau maken. Dit in tegenstelling tot de
handleiding, die stelt dat hier direct gedifferentieerd kan worden door alleen de minder talige leerlingen
de drempeloefening te laten maken, en de vaardige leerlingen ook de verrijkingsoefening. De
reflectievraag wordt meestal niet gemaakt. Bij deze lessen valt het op dat de leerlingen altijd vragen of de
stof ‘snel’ klassikaal behandeld kan worden. Bij het ontleden vallen veel slordigheidsfoutjes op, wat
suggereert dat de leerlingen niet het proces volgen, alhoewel dit duidelijk uiteen wordt gezet door de
leraar. Leerlingen zeggen dit onderdeel saai te vinden. Ze begrijpen niet waarom ze moeten weten wat
het onderwerp is in een zin. Ook zijn de verhaaltjes gedateerd; bij het thema ‘Mode’ staat een afbeelding
van een paar instappers die 30 jaar geleden wellicht hip waren.
Het domein woordenschat start elk thema met een ankerverhaal. Dit wordt uitgebreid besproken met de
leerlingen, waarbij ze zelf ook informatie mogen inbrengen. Het valt op dat leerlingen veel ruimte krijgen
voor eigen inbreng. Dit zorgt voor een hoge leerling betrokkenheid, wat zich afspeelt in de zone van
naaste ontwikkeling. Die zelfgekozen onderwerpen hebben echter niet per se iets met het thema te
maken: zo hebben we het laatst bij het thema ‘Eten’ gehad over bevallingen, een heel ander onderwerp.
De leerlingen bleken een gesprek over ‘geboorte’ veel interessanter te vinden dan het bespreken van de
paella uit Spanje, en mijn praktijkbegeleider vertelde dat ze dit soort gesprekken erg belangrijk vindt voor
4
