Ongebaande paden: sociale inclusie van kwetsbare burgers via arbeid als beroepsopgave voor
professionals in het sociale domein. (H2-H4)
P. van der Aa
Hoofdstuk 2 Sociale inclusie van kwetsbare burgers via arbeid
2.1 het begrip sociale inclusie
Definitie van sociale uitsluiting van Levitas:
Relevant aan deze definitie is dat deze in- en uitsluiting omschrijft als een proces dat in meerdere
dimensies kan plaatsvinden: het gaat om toegang tot materiële hulpbronnen, om verwezenlijking van
(sociale) grondrechten en om participatie in verschillende soorten betekenisvolle netwerken en
maatschappelijke activiteiten.
Sociale in- of uitsluiting kan plaatsvinden via werk en via andere sociale activiteiten en netwerken.
Bovendien benoemt deze definitie mogelijke negatieve gevolgen van uitsluiting op zowel individueel
als maatschappelijk niveau.
Inclusie en exclusieprocessen kunnen op zowel macro, meso als micro niveau onderzocht worden:
- Macroniveau
Via instituties, herverdelingsmechanismen, sociale structuren en dominante culturele
normen en waarden;
- Mesoniveau
Door het functioneren van sociale netwerken en organisaties en selectiemechanismen die
bepalen wie er wel en niet ‘bijhoort’;
- Microniveau
Door de relaties tussen burgers binnen hun persoonlijke en professionele netwerken.
Processen van inclusie en exclusie zijn uitgaande van deze definitie verbonden met de manier
waarop de (lokale) samenleving is georganiseerd en gereguleerd, met de manier waarop
hulpbronnen worden verdeeld en met de maatschappelijke waardering voor verschillende typen
bijdragen aan die samenleving.
Het lectoraat beschouwt sociale inclusie samengevat als een wederkerig proces, dat op meerdere
niveaus en dimensies plaatsvindt, en dat bestaat uit het verlenen en het verkrijgen van toegang van
(sociaal kwetsbare) burgers tot relevante sociale netwerken, sociale grondrechten en (materiële)
hulpbronnen die bijdragen aan kwaliteit van leven en sociale samenhang. In onderzoek kijkt het
lectoraat vooral naar het handelen van de ‘ingeslotenen’, de ‘uitgeslotenen’ en professionals in een
gegeven sociale en institutionele context.
Sociale inclusie is een normatief en subjectief begrip, in de zin dat verschillende opvattingen bestaan
over de vraag wanneer burgers ‘voldoende’ sociaal zijn ingesloten en wanneer sociale uitsluiting
aandacht vraagt.
4 mogelijk botsende perspectieven op gewenste vormen van sociale inclusie zijn te onderscheiden:
1. Het perspectief van (kwetsbare) burgers op hun eigen sociale inclusie in relatie tot gewenste
kwaliteit van leven;
2. Het perspectief van (voor kwetsbare burgers relevante) sociale netwerken zoals organisaties,
peergroups, buurten, gezinnen, scholen, enz.;
3. Het perspectief op inclusie van de (lokale) overheid, dat zich uit in sociaal beleid;
4. Het perspectief van de professionals die aan inclusievraagstukken werken.
professionals in het sociale domein. (H2-H4)
P. van der Aa
Hoofdstuk 2 Sociale inclusie van kwetsbare burgers via arbeid
2.1 het begrip sociale inclusie
Definitie van sociale uitsluiting van Levitas:
Relevant aan deze definitie is dat deze in- en uitsluiting omschrijft als een proces dat in meerdere
dimensies kan plaatsvinden: het gaat om toegang tot materiële hulpbronnen, om verwezenlijking van
(sociale) grondrechten en om participatie in verschillende soorten betekenisvolle netwerken en
maatschappelijke activiteiten.
Sociale in- of uitsluiting kan plaatsvinden via werk en via andere sociale activiteiten en netwerken.
Bovendien benoemt deze definitie mogelijke negatieve gevolgen van uitsluiting op zowel individueel
als maatschappelijk niveau.
Inclusie en exclusieprocessen kunnen op zowel macro, meso als micro niveau onderzocht worden:
- Macroniveau
Via instituties, herverdelingsmechanismen, sociale structuren en dominante culturele
normen en waarden;
- Mesoniveau
Door het functioneren van sociale netwerken en organisaties en selectiemechanismen die
bepalen wie er wel en niet ‘bijhoort’;
- Microniveau
Door de relaties tussen burgers binnen hun persoonlijke en professionele netwerken.
Processen van inclusie en exclusie zijn uitgaande van deze definitie verbonden met de manier
waarop de (lokale) samenleving is georganiseerd en gereguleerd, met de manier waarop
hulpbronnen worden verdeeld en met de maatschappelijke waardering voor verschillende typen
bijdragen aan die samenleving.
Het lectoraat beschouwt sociale inclusie samengevat als een wederkerig proces, dat op meerdere
niveaus en dimensies plaatsvindt, en dat bestaat uit het verlenen en het verkrijgen van toegang van
(sociaal kwetsbare) burgers tot relevante sociale netwerken, sociale grondrechten en (materiële)
hulpbronnen die bijdragen aan kwaliteit van leven en sociale samenhang. In onderzoek kijkt het
lectoraat vooral naar het handelen van de ‘ingeslotenen’, de ‘uitgeslotenen’ en professionals in een
gegeven sociale en institutionele context.
Sociale inclusie is een normatief en subjectief begrip, in de zin dat verschillende opvattingen bestaan
over de vraag wanneer burgers ‘voldoende’ sociaal zijn ingesloten en wanneer sociale uitsluiting
aandacht vraagt.
4 mogelijk botsende perspectieven op gewenste vormen van sociale inclusie zijn te onderscheiden:
1. Het perspectief van (kwetsbare) burgers op hun eigen sociale inclusie in relatie tot gewenste
kwaliteit van leven;
2. Het perspectief van (voor kwetsbare burgers relevante) sociale netwerken zoals organisaties,
peergroups, buurten, gezinnen, scholen, enz.;
3. Het perspectief op inclusie van de (lokale) overheid, dat zich uit in sociaal beleid;
4. Het perspectief van de professionals die aan inclusievraagstukken werken.
