2022
Samenvatting
MEDISCHE AANSPRAKELIJKHEID
GRUISEN, L – MASTER RECHT & ARBEID, ARBEID EN GEZONDHEID
,Hoofdstuk II De rechtsverhouding tussen de patiënt en de hulpverlener
§1 Inleiding
Onder welke omstandigheden is arts of ziekenhuis aansprakelijk?
à Eerst vaststellen in welke rechtsverhouding de arts, het ziekenhuis en de patiënt tot elkaar staan en welke
verplichtingen uit die verhouding voortvloeien.
Patiënt en arts tot wie patiënt met hulpverzoek wendt à contractuele rechtsverhouding à BW 7 7.5 >>>
bijzondere overeenkomst van opdracht = overeenkomst inzake geneeskundige behandeling.
Omstandigheden waarbij de relatie tussen arts en patiënt of ziekenhuis en patiënt niet aangeduid kan worden
als geneeskundige behandelingsovereenkomst à uitzonderingssituaties terug te voeren op onvrijwillige kader
van geneeskundige behandeling.
§2 De rechtsverhouding tussen hulpverlener en patiënt: doorgaans een
behandelingsovereenkomst
2.1. Het onderwerp van de behandelingsovereenkomst
Art. 7:446 lid 1 BW à geneeskundige behandelingsovereenkomst = overeenkomst waarbij een natuurlijke
persoon of een rechtspersoon, de hulpverlener, zich in uitoefening van een geneeskundig beroep of bedrijf
tegenover een ander, de opdrachtgever, verbindt tot het verrichten van handelingen op het gebied van de
geneeskunst, rechtstreeks betrekking hebbende op de persoon van de opdrachtgever, of van een bepaalde
derde. = DEFINITIE GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVK à onderwerp geneeskundige behandelingsovk = het
verrichten van handelingen op het gebied van de geneeskunst.
Art. 7:446 lid 2 BW à handelingen op het gebied van de geneeskunst:
a. alle verrichtingen die van oudsher tot de geneeskunst worden gerekend, namelijk alle verrichten
rechtstreeks betrekking hebbende op een persoon en ertoe strekkende hem van een ziekte te genezen, hem
voor het ontstaan van een ziekte te behoeden of zijn gezondheidstoestand te beoordelen, dan wel deze
verloskundige bijstand te verlenen;
b. andere handelingen die rechtstreeks betrekking hebben op een persoon en die worden verricht door een arts
of tandarts in die hoedanigheid. à Verruiming voornamelijk betrekking op handelingen die een arts of tandarts
verricht ten behoeve van een gezond persoon; cosmetisch oogmerk of voorlichting van preventie.
c. artsenijbereidkunst; bereiden van geneesmiddelen
Art. 7:446 lid 3 BW à in het kader van geneeskundige behandeling, verplegen en verzorgen van de patiënt en
het overigens rechtstreeks ten behoeve van de patiënt voorzien in de materiele omstandigheden waaronder die
handelingen kunnen worden verricht. = aanpalende handelingen.
Geneeskundige behandelingsovereenkomst à individuele gerichtheid = ‘handelingen op het gebied van de
geneeskunst moeten rechtstreeks betrekking hebben op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde
derde’ >>> kenbare patiënt.
è NIET; rechtstreeks contact met patiënt niet verplicht; verrichten van onderzoek naar stoffen
afkomstig van patiënt en beoordelen van resultaten van zodanig onderzoek door klinisch chemicus
behoren tot handelingen op het gebied van de geneeskunst.
2.2. De opdrachtgever
2.2.1 De patiënt
Ingevolge art. 7:446 lid 1 BW verbindt hulpverlener zicht tegenover zijn opdrachtgever tot het verrichten van
handelingen op het gebied van de geneeskunst. Handelingen op het gebied van de geneeskunst dienen
rechtstreeks betrekking te hebben op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde derde. = PATIENT
>>> art. 7:446 lid 1 tweede volzin BW
à Degene die opdracht geeft tot het verrichten van een geneeskundige handeling is degene op wiens persoon
de geneeskundige handeling betrekking heeft = opdrachtgever is de patiënt.
Patiënt wilsonbekwaam en/of handelingsonbekwaam = handelingsonbevoegd à niet zelfstandig bevoegd tot
het aangaan van een behandelingsovereenkomst of niet in staat hun wil daaromtrent te uiten (art. 3:32 jo. art.
1:234 BW en art. 1:381 BW en 1:453 BW. à Hebben een wettelijk vertegenwoordiger die feitelijk als
opdrachtgever optreedt.
, 2.3. De opdrachtnemer
2.3.1 De hulpverlener
Ingevolge art. 7:446 lid 1 BW verbindt hulpverlener zicht tegenover zijn opdrachtgever tot het verrichten van
handelingen op het gebied van de geneeskunst.
è Hulpverlener à contractuele wederpartij van patiënt en als opdrachtnemer te kwalificeren.
è Hulpverlener à alleen een natuurlijk persoon of een rechtspersoon die een geneeskundig beroep of
bedrijf uitoefent.
è Natuurlijk persoon: arts, tandarts, verloskundige, psychotherapeut, paramedicus of alternatieve
genezer
è Rechtspersoon die een geneeskundig bedrijf uitoefent: ziekenhuis, verpleeghuis of andere
zorginstelling.
>>> Ziekenhuizen à rechtsvorm stichting of vereniging
Hulpverleners verrichten handeling op het gebied van de geneeskunst in verscheidene rechtsvormen en/of
samenwerkingsverbanden.
Wie contractpartij is tegenover patiënt:
è Omstandigheden van het geval
è Hetgeen hulpverlener tegenover patiënt heeft verklaard; en
è Hetgeen hulpverlener en patiënt over en weer uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen
afleiden.
2.3.2 De zelfstandig arts als contractspartij
Arts wordt als hulpverlener beschouwd indien hij zelfstandig de praktijk uitoefent.
Voorbeeld: huisarts met eigen praktijk.
Oefent de arts als zelfstandige zijn beroep uit in een ziekenhuis, dan is de arts hulpverlener zoals bedoeld in
art. 7:446 lid 1 BW en partij bij de behandelingsovereenkomst.
è Arts-out situatie: medisch specialist o.b.v. individuele toelatingsovereenkomst
(samenwerkingsovereenkomst) in het ziekenhuis werkzaam.
Medisch specialisten waren gezamenlijk georganiseerd en vertegenwoordigd in Vereniging Medische
Staf en tevens maat in maatschap. Maatschap wordt niet aangeduid als zorgverlener, want het is geen
rechtspersoon, maar een overeenkomst à art. 7A:1655 BW.
• Aangenomen wordt dat bij openbare maatschap tot gezamenlijke beroepsuitoefening de gezamenlijke
maten de opdracht aannemen (art. 7:407 lid 2 BW), tenzij er aanwijzingen zijn dat de overeenkomst
met een bepaalde persoon is gesloten. Ook kijken naar art. 7:404 BW.
à Hulpverlener in beginsel gehouden de geneeskundige behandeling zelf te verrichten en daarvoor
persoonlijk aansprakelijk.
• Maar het is denkbaar dat onder omstandigheden wel met de gezamenlijke medisch specialisten een
overeenkomst wordt gesloten. De verantwoordelijkheid wordt dan in feite collectief gedragen.
2.3.3 Het ziekenhuis als contractspartij
In het geval een arts in loondienst is van een rechtspersoon, een ziekenhuis, niet de arts, maar het ziekenhuis
als hulpverlener o.g.v. titel 7.7.5 BW aangemerkt.
De geneeskundige behandelingsovereenkomst wordt gesloten tussen de patiënt en de rechtspersoon, het
ziekenhuis. De arts à op zijn beurt als hulppersoon van het ziekenhuis aangemerkt. = arts-in situatie.
è In dienst op basis van ambtelijke aanstelling = academische ziekenhuizen m.u.v. Radboud Nijmegen en
VU Amsterdam; of
è Op basis van een arbeidsovereenkomst.
Feit dat rechtspersoon contractpersoon is neemt niet weg dat de natuurlijke persoon feitelijk de verplichtingen
uit de geneeskundige behandelingsovereenkomst ten opzichte van de patiënt vervult. De organen van
rechtspersoon zullen echter aan het personeel de nodige instructies moeten geven en moeten toezien op
naleving van verplichtingen.
2.3.4 De komst van Medisch Specialistische Bedrijven (MSB)
Met ingang van 1 januari 2015 systeem van integrale bekostiging in werking getreden:
è Zelfstandig declaratierecht van vrijgevestigde medisch specialisten aan zorgverzekeraar vervallen
è Sinds dien: ziekenhuis declareert op zijn beurt aan de zorgverzekeraar of de patiënt (vergoeding
verkregen voor het zorgproduct en uit die opbrengst worden de kosten van ziekenhuis betaald). Doel =
Samenvatting
MEDISCHE AANSPRAKELIJKHEID
GRUISEN, L – MASTER RECHT & ARBEID, ARBEID EN GEZONDHEID
,Hoofdstuk II De rechtsverhouding tussen de patiënt en de hulpverlener
§1 Inleiding
Onder welke omstandigheden is arts of ziekenhuis aansprakelijk?
à Eerst vaststellen in welke rechtsverhouding de arts, het ziekenhuis en de patiënt tot elkaar staan en welke
verplichtingen uit die verhouding voortvloeien.
Patiënt en arts tot wie patiënt met hulpverzoek wendt à contractuele rechtsverhouding à BW 7 7.5 >>>
bijzondere overeenkomst van opdracht = overeenkomst inzake geneeskundige behandeling.
Omstandigheden waarbij de relatie tussen arts en patiënt of ziekenhuis en patiënt niet aangeduid kan worden
als geneeskundige behandelingsovereenkomst à uitzonderingssituaties terug te voeren op onvrijwillige kader
van geneeskundige behandeling.
§2 De rechtsverhouding tussen hulpverlener en patiënt: doorgaans een
behandelingsovereenkomst
2.1. Het onderwerp van de behandelingsovereenkomst
Art. 7:446 lid 1 BW à geneeskundige behandelingsovereenkomst = overeenkomst waarbij een natuurlijke
persoon of een rechtspersoon, de hulpverlener, zich in uitoefening van een geneeskundig beroep of bedrijf
tegenover een ander, de opdrachtgever, verbindt tot het verrichten van handelingen op het gebied van de
geneeskunst, rechtstreeks betrekking hebbende op de persoon van de opdrachtgever, of van een bepaalde
derde. = DEFINITIE GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVK à onderwerp geneeskundige behandelingsovk = het
verrichten van handelingen op het gebied van de geneeskunst.
Art. 7:446 lid 2 BW à handelingen op het gebied van de geneeskunst:
a. alle verrichtingen die van oudsher tot de geneeskunst worden gerekend, namelijk alle verrichten
rechtstreeks betrekking hebbende op een persoon en ertoe strekkende hem van een ziekte te genezen, hem
voor het ontstaan van een ziekte te behoeden of zijn gezondheidstoestand te beoordelen, dan wel deze
verloskundige bijstand te verlenen;
b. andere handelingen die rechtstreeks betrekking hebben op een persoon en die worden verricht door een arts
of tandarts in die hoedanigheid. à Verruiming voornamelijk betrekking op handelingen die een arts of tandarts
verricht ten behoeve van een gezond persoon; cosmetisch oogmerk of voorlichting van preventie.
c. artsenijbereidkunst; bereiden van geneesmiddelen
Art. 7:446 lid 3 BW à in het kader van geneeskundige behandeling, verplegen en verzorgen van de patiënt en
het overigens rechtstreeks ten behoeve van de patiënt voorzien in de materiele omstandigheden waaronder die
handelingen kunnen worden verricht. = aanpalende handelingen.
Geneeskundige behandelingsovereenkomst à individuele gerichtheid = ‘handelingen op het gebied van de
geneeskunst moeten rechtstreeks betrekking hebben op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde
derde’ >>> kenbare patiënt.
è NIET; rechtstreeks contact met patiënt niet verplicht; verrichten van onderzoek naar stoffen
afkomstig van patiënt en beoordelen van resultaten van zodanig onderzoek door klinisch chemicus
behoren tot handelingen op het gebied van de geneeskunst.
2.2. De opdrachtgever
2.2.1 De patiënt
Ingevolge art. 7:446 lid 1 BW verbindt hulpverlener zicht tegenover zijn opdrachtgever tot het verrichten van
handelingen op het gebied van de geneeskunst. Handelingen op het gebied van de geneeskunst dienen
rechtstreeks betrekking te hebben op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde derde. = PATIENT
>>> art. 7:446 lid 1 tweede volzin BW
à Degene die opdracht geeft tot het verrichten van een geneeskundige handeling is degene op wiens persoon
de geneeskundige handeling betrekking heeft = opdrachtgever is de patiënt.
Patiënt wilsonbekwaam en/of handelingsonbekwaam = handelingsonbevoegd à niet zelfstandig bevoegd tot
het aangaan van een behandelingsovereenkomst of niet in staat hun wil daaromtrent te uiten (art. 3:32 jo. art.
1:234 BW en art. 1:381 BW en 1:453 BW. à Hebben een wettelijk vertegenwoordiger die feitelijk als
opdrachtgever optreedt.
, 2.3. De opdrachtnemer
2.3.1 De hulpverlener
Ingevolge art. 7:446 lid 1 BW verbindt hulpverlener zicht tegenover zijn opdrachtgever tot het verrichten van
handelingen op het gebied van de geneeskunst.
è Hulpverlener à contractuele wederpartij van patiënt en als opdrachtnemer te kwalificeren.
è Hulpverlener à alleen een natuurlijk persoon of een rechtspersoon die een geneeskundig beroep of
bedrijf uitoefent.
è Natuurlijk persoon: arts, tandarts, verloskundige, psychotherapeut, paramedicus of alternatieve
genezer
è Rechtspersoon die een geneeskundig bedrijf uitoefent: ziekenhuis, verpleeghuis of andere
zorginstelling.
>>> Ziekenhuizen à rechtsvorm stichting of vereniging
Hulpverleners verrichten handeling op het gebied van de geneeskunst in verscheidene rechtsvormen en/of
samenwerkingsverbanden.
Wie contractpartij is tegenover patiënt:
è Omstandigheden van het geval
è Hetgeen hulpverlener tegenover patiënt heeft verklaard; en
è Hetgeen hulpverlener en patiënt over en weer uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen
afleiden.
2.3.2 De zelfstandig arts als contractspartij
Arts wordt als hulpverlener beschouwd indien hij zelfstandig de praktijk uitoefent.
Voorbeeld: huisarts met eigen praktijk.
Oefent de arts als zelfstandige zijn beroep uit in een ziekenhuis, dan is de arts hulpverlener zoals bedoeld in
art. 7:446 lid 1 BW en partij bij de behandelingsovereenkomst.
è Arts-out situatie: medisch specialist o.b.v. individuele toelatingsovereenkomst
(samenwerkingsovereenkomst) in het ziekenhuis werkzaam.
Medisch specialisten waren gezamenlijk georganiseerd en vertegenwoordigd in Vereniging Medische
Staf en tevens maat in maatschap. Maatschap wordt niet aangeduid als zorgverlener, want het is geen
rechtspersoon, maar een overeenkomst à art. 7A:1655 BW.
• Aangenomen wordt dat bij openbare maatschap tot gezamenlijke beroepsuitoefening de gezamenlijke
maten de opdracht aannemen (art. 7:407 lid 2 BW), tenzij er aanwijzingen zijn dat de overeenkomst
met een bepaalde persoon is gesloten. Ook kijken naar art. 7:404 BW.
à Hulpverlener in beginsel gehouden de geneeskundige behandeling zelf te verrichten en daarvoor
persoonlijk aansprakelijk.
• Maar het is denkbaar dat onder omstandigheden wel met de gezamenlijke medisch specialisten een
overeenkomst wordt gesloten. De verantwoordelijkheid wordt dan in feite collectief gedragen.
2.3.3 Het ziekenhuis als contractspartij
In het geval een arts in loondienst is van een rechtspersoon, een ziekenhuis, niet de arts, maar het ziekenhuis
als hulpverlener o.g.v. titel 7.7.5 BW aangemerkt.
De geneeskundige behandelingsovereenkomst wordt gesloten tussen de patiënt en de rechtspersoon, het
ziekenhuis. De arts à op zijn beurt als hulppersoon van het ziekenhuis aangemerkt. = arts-in situatie.
è In dienst op basis van ambtelijke aanstelling = academische ziekenhuizen m.u.v. Radboud Nijmegen en
VU Amsterdam; of
è Op basis van een arbeidsovereenkomst.
Feit dat rechtspersoon contractpersoon is neemt niet weg dat de natuurlijke persoon feitelijk de verplichtingen
uit de geneeskundige behandelingsovereenkomst ten opzichte van de patiënt vervult. De organen van
rechtspersoon zullen echter aan het personeel de nodige instructies moeten geven en moeten toezien op
naleving van verplichtingen.
2.3.4 De komst van Medisch Specialistische Bedrijven (MSB)
Met ingang van 1 januari 2015 systeem van integrale bekostiging in werking getreden:
è Zelfstandig declaratierecht van vrijgevestigde medisch specialisten aan zorgverzekeraar vervallen
è Sinds dien: ziekenhuis declareert op zijn beurt aan de zorgverzekeraar of de patiënt (vergoeding
verkregen voor het zorgproduct en uit die opbrengst worden de kosten van ziekenhuis betaald). Doel =
