Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Sectie 1 _ Plato’s Ideeënleer
Plato & Chora
Socrates: “ inzicht nodig voor juist leven & goede samenleving” -> was de leermeester van
Plato
onderscheid echte & onechte kennis:
echte kennis = universeel, altijd en voor iedereen geldig, veronderstelt dus stabiliteit,
toegang tot echte kennis via rationeel inzicht
onechte kennis = persoonlijke meningen, deze zijn gebonden aan je perspectief op de
wereld, maar de wereld is veranderlijk, dus ook onze meningen, onechte kennis
(meningsverschillen) = ook reden voor de onenigheid tussen mensen
Plato: breidt later dit principe uit tot een totaalvisie op de werkelijkheid -> oefent een enorme
invloed uit op westerse geschiedenis:
- Eerste systematische denker van wie het oeuvre bewaard bleef
- Eerste die een poging doet om ruimtelijkheid te vatten
- Enorme invloed op de cultuur
Plato’s ideeënleer
Dualistisch wereldbeeld
onderscheid tussen 2 werelden:
de materiële wereld (sensibilia)
het materiële is zichtbaar via zintuigen, heeft een tijdelijk karakter en is dus
veranderlijk
materie = tijdelijk, een ‘afbeelding’, een kopie dus nooit perfect, via zintuigen,
meningen (doxa), ruimtelijk
de Ideeënwereld (intelligibilia)
het “begrijpbare” = het wezen (de essentie) van alle soorten dingen die je
aantreft in de materiële wereld, toegang via het verstand = niet een idee uit je
eigen gedachten, maar je vermogen om die idee te aanschouwen
idee = tijdloos, onveranderbaar, hoge werkelijkheid, unieke voorbeeld/ model,
echte waarheid, transcendent
1
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Allegorie van de Grot
Groep mensen vanaf geboorte vastgeketend in een grot, kunnen niet naar buiten
kijken
Zien enkel rotswand met schaduwen = de werkelijkheid voor hen
1 raakt los en komt in de materiële wereld en ontdekt de dingen die de schaduwen
wierpen
Wij zijn net als de mensen in de grot! Uit gewoonte neem je hetgeen je zintuigen
manifesteren gewoon aan als de werkelijkheid, maar wie nadenkt kan inzien dat dit
slecht een afschaduwing is van de ware realiteit -> bevrijding via 6loso6e
Is die Ideeënwereld niet gewoon een verzinsel? Moeten we daar vandaag 9berhaupt nog bij
stilstaan?
Stelling van de Idee gaat in tegen evolutietheorie
Maar Plato’s theorie is geen verzinsel !
Bijvoorbeeld je leert over de stelling van pythagoras -> gaat niet enkel over de
rechthoekige driehoek die op het bord staat, maar voor alle rechthoekige
driehoeken ! Je leert iets over de essentie van een driehoek (de driehoek zélf)
Een tekening mist door haar materialiteit de zuiverheid van hetgeen de driehoek is, het
is slecht een benadering en is nooit exact
Versus: “het bier is op” -> hangt af van een toestand
Pythagoras
Filosoof en wiskundige (griek)
Ondekking muziekintervallen -> harmonische toon
-> Idee dat een soort wiskundige orde in de wereld besloten ligt / een
intelligibele harmonie verborgen ligt achter de ervaringswereld
2
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Vandaag
Geen ‘platonisten’ meer m.b.t. De wiskunde
Gelijkaardige neiging in ons denken over de wereld: wetenschappers spreken alsof de
natuur bepaalde ‘natuurwetten’ volgt = suggereert ideële regels die voorafgaan aan
wat ten grondslag ligt aan onze materiële wereld
Einstein, Hawking… vergelijken deze wetten met de gedachten van god = andere
manier om te erkennen dat sommige zaken van een andere aard lijken te zijn dan de
veranderlijke materiële dingen
Epistemologische kwestie
Niet vergeten dat Plato’s ontologische visie voortkomt uit een epistemologische
kwestie:
Ontologie = zijnsleer
Epistemologie = kennisleer
Kwestie:
“Kippen zijn tweepotige, gevleugelde oviparen” = eigenlijk “ Alle kippen zijn… ”
Maar hoe kan je zeker zijn dat alle kippen (ooit) dat zijn ?
Pretendeert universeel te zijn
Impliceert een noodzakelijkheid (als iets een kip is, dan … )
Discrepantie: tussen de waarheid van zo’n algemene uitspraak & hetgeen
waarover de uitspraak gaat
Objecten & degene die erover spreekt = contingent (hadden net zo goed niet
kunnen bestaan)
Niettemin zijn mensen in staat tot zulke uitspraken !
3
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Hoe kan het dat wij universeel geldige uitspraken kunnen doen over contingente zaken?
En: Hoe kan het dat ik – zelf contingent! – in staat ben tot universeel geldige uitspraken?
Is de facto mogelijk! Daarvoor moet er een tijdloze essentie bestaan
-> Ideëen moéten wel bestaan! Zijn theorie vloeit dus voort uit deze epistemologische
kwestie
Ideëen moeten bestaan om te verklaren dat wij als contingente wezens in staat zijn tot
echte, universele kennis (episteme)
Dualistisch mensbeeld
Materieel lichaam
Vergankelijk deel van de veranderlijke materiële wereld
Reden waarom je toch ‘verkeerde’ overtuigingen kan hebben
Inzicht , redelijk inzicht (de ziel)
Uit de ideële dimensie
Kan niet vergaan
Het lichaam beperkt de ziel
Lichaam = “sHma sIma” (het lichaam als graf (voor de ziel))
Verlangen naar wijsheid (letterlijk 6loso6a) = verlangen van de ziel om
zich los te maken van het lichaam (wordt bevrijd wanneer het lichaam
sterft)
Anamnese: wanneer je als mens iets leert, is dat eigenlijk de ziel die zich iets
herinnert dat het altijd al wist = inzicht verwerven (letterlijk: wederherinnering)
4
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
Sectie 1 _ Plato’s Ideeënleer
Plato & Chora
Socrates: “ inzicht nodig voor juist leven & goede samenleving” -> was de leermeester van
Plato
onderscheid echte & onechte kennis:
echte kennis = universeel, altijd en voor iedereen geldig, veronderstelt dus stabiliteit,
toegang tot echte kennis via rationeel inzicht
onechte kennis = persoonlijke meningen, deze zijn gebonden aan je perspectief op de
wereld, maar de wereld is veranderlijk, dus ook onze meningen, onechte kennis
(meningsverschillen) = ook reden voor de onenigheid tussen mensen
Plato: breidt later dit principe uit tot een totaalvisie op de werkelijkheid -> oefent een enorme
invloed uit op westerse geschiedenis:
- Eerste systematische denker van wie het oeuvre bewaard bleef
- Eerste die een poging doet om ruimtelijkheid te vatten
- Enorme invloed op de cultuur
Plato’s ideeënleer
Dualistisch wereldbeeld
onderscheid tussen 2 werelden:
de materiële wereld (sensibilia)
het materiële is zichtbaar via zintuigen, heeft een tijdelijk karakter en is dus
veranderlijk
materie = tijdelijk, een ‘afbeelding’, een kopie dus nooit perfect, via zintuigen,
meningen (doxa), ruimtelijk
de Ideeënwereld (intelligibilia)
het “begrijpbare” = het wezen (de essentie) van alle soorten dingen die je
aantreft in de materiële wereld, toegang via het verstand = niet een idee uit je
eigen gedachten, maar je vermogen om die idee te aanschouwen
idee = tijdloos, onveranderbaar, hoge werkelijkheid, unieke voorbeeld/ model,
echte waarheid, transcendent
1
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Allegorie van de Grot
Groep mensen vanaf geboorte vastgeketend in een grot, kunnen niet naar buiten
kijken
Zien enkel rotswand met schaduwen = de werkelijkheid voor hen
1 raakt los en komt in de materiële wereld en ontdekt de dingen die de schaduwen
wierpen
Wij zijn net als de mensen in de grot! Uit gewoonte neem je hetgeen je zintuigen
manifesteren gewoon aan als de werkelijkheid, maar wie nadenkt kan inzien dat dit
slecht een afschaduwing is van de ware realiteit -> bevrijding via 6loso6e
Is die Ideeënwereld niet gewoon een verzinsel? Moeten we daar vandaag 9berhaupt nog bij
stilstaan?
Stelling van de Idee gaat in tegen evolutietheorie
Maar Plato’s theorie is geen verzinsel !
Bijvoorbeeld je leert over de stelling van pythagoras -> gaat niet enkel over de
rechthoekige driehoek die op het bord staat, maar voor alle rechthoekige
driehoeken ! Je leert iets over de essentie van een driehoek (de driehoek zélf)
Een tekening mist door haar materialiteit de zuiverheid van hetgeen de driehoek is, het
is slecht een benadering en is nooit exact
Versus: “het bier is op” -> hangt af van een toestand
Pythagoras
Filosoof en wiskundige (griek)
Ondekking muziekintervallen -> harmonische toon
-> Idee dat een soort wiskundige orde in de wereld besloten ligt / een
intelligibele harmonie verborgen ligt achter de ervaringswereld
2
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Vandaag
Geen ‘platonisten’ meer m.b.t. De wiskunde
Gelijkaardige neiging in ons denken over de wereld: wetenschappers spreken alsof de
natuur bepaalde ‘natuurwetten’ volgt = suggereert ideële regels die voorafgaan aan
wat ten grondslag ligt aan onze materiële wereld
Einstein, Hawking… vergelijken deze wetten met de gedachten van god = andere
manier om te erkennen dat sommige zaken van een andere aard lijken te zijn dan de
veranderlijke materiële dingen
Epistemologische kwestie
Niet vergeten dat Plato’s ontologische visie voortkomt uit een epistemologische
kwestie:
Ontologie = zijnsleer
Epistemologie = kennisleer
Kwestie:
“Kippen zijn tweepotige, gevleugelde oviparen” = eigenlijk “ Alle kippen zijn… ”
Maar hoe kan je zeker zijn dat alle kippen (ooit) dat zijn ?
Pretendeert universeel te zijn
Impliceert een noodzakelijkheid (als iets een kip is, dan … )
Discrepantie: tussen de waarheid van zo’n algemene uitspraak & hetgeen
waarover de uitspraak gaat
Objecten & degene die erover spreekt = contingent (hadden net zo goed niet
kunnen bestaan)
Niettemin zijn mensen in staat tot zulke uitspraken !
3
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Hoe kan het dat wij universeel geldige uitspraken kunnen doen over contingente zaken?
En: Hoe kan het dat ik – zelf contingent! – in staat ben tot universeel geldige uitspraken?
Is de facto mogelijk! Daarvoor moet er een tijdloze essentie bestaan
-> Ideëen moéten wel bestaan! Zijn theorie vloeit dus voort uit deze epistemologische
kwestie
Ideëen moeten bestaan om te verklaren dat wij als contingente wezens in staat zijn tot
echte, universele kennis (episteme)
Dualistisch mensbeeld
Materieel lichaam
Vergankelijk deel van de veranderlijke materiële wereld
Reden waarom je toch ‘verkeerde’ overtuigingen kan hebben
Inzicht , redelijk inzicht (de ziel)
Uit de ideële dimensie
Kan niet vergaan
Het lichaam beperkt de ziel
Lichaam = “sHma sIma” (het lichaam als graf (voor de ziel))
Verlangen naar wijsheid (letterlijk 6loso6a) = verlangen van de ziel om
zich los te maken van het lichaam (wordt bevrijd wanneer het lichaam
sterft)
Anamnese: wanneer je als mens iets leert, is dat eigenlijk de ziel die zich iets
herinnert dat het altijd al wist = inzicht verwerven (letterlijk: wederherinnering)
4
Gedownload door: fleurcatteeuw21 | Wil jij ¤76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
