Renske van Lonkhuijzen
Openingscollege - 04-01-2016
Gedrag niet de enige determinant van gezondheid, maar wel één van de belangrijkste!
Psychologie
Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als de
gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden
waarin dat plaatsvindt ( cognities).
• Doel: de mens en zijn gedrag te verklaren en van daaruit te voorspellen en beïnvloeden
• Psychologie richt zich op het individu
• Verschilt van sociologie dat zich op (structuren en interacties in) de samenleving richt
Disciplines binnen psychologie
• Klinische psychologie • Sociale psychologie
• Ontwikkelingspsychologie • Arbeids- en organisatiepsychologie
• Cognitieve psychologie • Gezondheidspsychologie
• Neuropsychologie
• Gezondheidspsychologie is m.n. voortgekomen uit:
– Sociale psychologie
– Klinische psychologie
Geschiedenis van de gezondheidspsychologie
• ~ 1850 Grote epidemieën: aanpak verbetering hygiëne, woonomstandigheden etc.
• ~ 1900 Biomedische ontwikkelingen: o.a. vaccinatieprogramma’s
• ~ 1970 Chronische ziekten: behoefte aan primaire en tertiaire preventie
• ~ nu Global health issues; inequalities, HIV: health promotion, public health psychology
Gezondheidspsychologie
“The contribution of psychology to the promotion and maintenance of health, the prevention
and treatment of illness, the identification of the etiologic and diagnostic correlates of health, illness,
and related dysfunction” (Matarazzo, 1980)
Biopsychosociaal model: naast biologische factoren ook psychologische en sociale factoren
van invloed op gezondheid
Ontstaan eind jaren ’70
Twee hoofdstromingen:
1. Behavioural health psychology: gericht op leefstijl/gezondheidsgedrag
2. Clinical health psychology: gericht op omgaan met ziekte
Bijdrage gezondheidspsychologie aan kennisontwikkeling
• Modellen en theorieën met name ontwikkelt in de jaren ’80
• Inclusief (kwantitatieve) meetinstrumenten (vragenlijsten)
• Tot voor kort weinig kritiek...
Theorieën en modellen
• SCT Social Cognitive Theory
• HBM Health Believe model
• TRA Theory of Reasoned Action
HSO-20806 2015/2016
Openingscollege - 04-01-2016
Gedrag niet de enige determinant van gezondheid, maar wel één van de belangrijkste!
Psychologie
Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als de
gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden
waarin dat plaatsvindt ( cognities).
• Doel: de mens en zijn gedrag te verklaren en van daaruit te voorspellen en beïnvloeden
• Psychologie richt zich op het individu
• Verschilt van sociologie dat zich op (structuren en interacties in) de samenleving richt
Disciplines binnen psychologie
• Klinische psychologie • Sociale psychologie
• Ontwikkelingspsychologie • Arbeids- en organisatiepsychologie
• Cognitieve psychologie • Gezondheidspsychologie
• Neuropsychologie
• Gezondheidspsychologie is m.n. voortgekomen uit:
– Sociale psychologie
– Klinische psychologie
Geschiedenis van de gezondheidspsychologie
• ~ 1850 Grote epidemieën: aanpak verbetering hygiëne, woonomstandigheden etc.
• ~ 1900 Biomedische ontwikkelingen: o.a. vaccinatieprogramma’s
• ~ 1970 Chronische ziekten: behoefte aan primaire en tertiaire preventie
• ~ nu Global health issues; inequalities, HIV: health promotion, public health psychology
Gezondheidspsychologie
“The contribution of psychology to the promotion and maintenance of health, the prevention
and treatment of illness, the identification of the etiologic and diagnostic correlates of health, illness,
and related dysfunction” (Matarazzo, 1980)
Biopsychosociaal model: naast biologische factoren ook psychologische en sociale factoren
van invloed op gezondheid
Ontstaan eind jaren ’70
Twee hoofdstromingen:
1. Behavioural health psychology: gericht op leefstijl/gezondheidsgedrag
2. Clinical health psychology: gericht op omgaan met ziekte
Bijdrage gezondheidspsychologie aan kennisontwikkeling
• Modellen en theorieën met name ontwikkelt in de jaren ’80
• Inclusief (kwantitatieve) meetinstrumenten (vragenlijsten)
• Tot voor kort weinig kritiek...
Theorieën en modellen
• SCT Social Cognitive Theory
• HBM Health Believe model
• TRA Theory of Reasoned Action
HSO-20806 2015/2016
