Inleiding in de neurochirurgie
Perifere zenuwstelsel
Het perifeer zenuwstelsel bestaat uit zenuwvezels die het
centrale zenuwstelsel verbinden met somatische motore en
sensibele structuren alsook met de inwendige organen.
- Craniale zenuwen III – XII
- Spinale zenuwen
- Plexus brachialis, lumbalis en lumbosacralis
- Zenuwen in armen en benen
Het endoneurium zit rondom het individuele axon. Het
perineurium zit rondom de individuele zenuwbundel. Het
epineurium zit rondom de zenuw.
De belangrijkste zenuwen in de arm zijn de nervus
ulnaris, nervus medianus en nervus radialis.
- Nervus ulnaris: loopt naar de pink
- Nervus medianus: loopt naar handpalm en
middelste vingers
o Nervus interosseus anterior
- Nervus radialis: loopt naar duim, wijsvinger en
middelvinger
o Nervus interosseus posterior
De belangrijkste zenuwen in het been zijn de nervus
ischiadicus, nervus femoralis en nervus cutaneus femoralis
laterale.
- Nervus ischiadicus
o Nervus peroneus
o Nervus tibialis
- Nervus femoralis
o Nervus sapheneus
- Nervus cutaneus femoralis lateralis
,Centraal zenuwstelsel Perifeer zenuwstelsel
Hersenen, hersenstam, myelum1 Voorhoorncel, perifere zenuw,
neuromusculaire overgang, spier
Parese2 Parese
Hypertone tonus3 Hypotone tonus
Hyperreflexie, pathologische reflexen Hyporeflexie, areflexie
Geen fasciculaties4 Wel fasciculaties
1myelum = ruggenmerg
2parese = gedeeltelijke verlamming
3tonus = spanningstoestand van een spier
4fasciculaties = kleine spiertrillingen onder de huid
Wanneer er een letsel van het perifere zenuwstelsel vermoed wordt, kun je dit
bevestigen door:
- EMG
- SSEP = onderzoek waarbij je kijkt naar de reactie van zenuwbanen en hersenen
wanneer een gevoelszenuw met elektrische schokjes wordt geprikkeld.
- Echografie
- MRI
Compressie van de nervus medianus kan leiden tot carpaal tunnel syndroom (CTS)
of anterior interosseus syndroom.
Compressie van de nervus ulnaris kan leiden tot compressie ter hoogte van de
elleboog of compressie ter hoogte van het kanaal van Guyon.
Compressie van de nervus radialis kan leiden tot compressie ter hoogte van arcade
van Frohse of tot Saturday’s night palsy.
Compressiesyndromen van het been zijn meralgia parestethica (beknelde zenuw in
bovenbeen, compressie van de nervus saphenus, compressie van de nervus peroneus
of tarsaal tunnel syndroom.
Compressiesyndromen kunnen zowel conservatief, door middel van een
corticosteroïd injectie (CTS), als chirurgisch behandeld worden.
In het perifere zenuwstelsel kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen.
Schwannomen, neurofibromen en maligne perifere zenuwschede tumoren komen
het meest voor. Je behandelt de tumoren door middel van resectie. Schwannomen
zijn beter te verwijderen dan neurofibromen.
,Trauma kan ontstaan door compressie, stretch of doorsnijding van de zenuw. De
Seddon’s classificatie geeft de ernst van het trauma aan.
Neuropraxie = intacte zenuw
Axonotomesis = axon en
endoneurium zijn aangedaan,
maar de axon heeft wel nog de
juiste geleiding
Neurotmesis = complete
doorsnijding van de zenuw
Bij een doorsnijding kan er een neurofibroom ontstaan. Om dit te voorkomen, kun je
de zenuw na het letsel hechten. Je kunt het epineurium hechten of elke fascikel
(zenuwbundel) individueel te hechten. De zenuw groeit van ruggenmerg →
voorhoorn → axon → eindbestemming.
, Neuro-oncologie
Glioblastoom = graad IV tumor die ontstaat uit de astrocyten (astrocytoom).
- Epidemiologie: Een glioblastoom is het meest voorkomende glioom. De
gemiddelde leeftijd waarop een glioblastoom ontstaat is 64 jaar en het komt
iets meer bij mannen voor dan bij vrouwen. Klachten ontstaan meestal binnen
enkele weken tot maanden.
- Klinische presentatie: Klachten die ontstaan kunnen lokalisatie gebonden zijn,
bijvoorbeeld epilepsie, motorische uitval of visuele uitval. Klachten kunnen ook
voortkomen uit verhoogde druk, bijvoorbeeld hoofdpijn, misselijkheid en
braken.
- Onderzoek: Vaak wordt er eerst een hersenbloeding vermoed, waardoor een
CT-scan al vaak gemaakt is. Een MRI-scan is echter de beeldvorming van
keuze. Je gebruikt hier T1 series met en zonder contrast om de aankleuring te
zien en T2 series om het oedeem te beoordelen. Een glioblastoom is goed te
onderscheiden van een laaggradig glioom door een typisch ringvormige
aankleuring en omliggend oedeem. Dit gebeurt doordat centraal in de tumor
necrose optreedt en door de doorbroken bloedhersenbarrière, waardoor het
contrastmiddel lekt. Je kunt ook onderscheid maken met een abces op basis
van de diffusierestrictie. Diffusierestrictie zou je namelijk verwachten bij een
abces en niet bij een glioblastoom.
- Prognose: Een glioblastoom is niet te genezen. De tweejaarsoverleving is
minder dan 5%.
- Behandeling: Symptomen kunnen bestreden worden met dexamethason.
Daarnaast bestaat de standaardbehandeling uit maximaal veilige resectie.
Doelen van chirurgie zijn weefsel verkrijgen voor diagnose, het massaeffect
verminderen en cytoreductie (verminderen van aantal tumorcellen). Er is geen
totale resectie mogelijk door de infiltratieve groei. Fluorescentie kan gebruikt
worden om de grenzen te bepalen. Aanvullend wordt er gekozen voor een
combinatie van radiotherapie en chemotherapie.
Perifere zenuwstelsel
Het perifeer zenuwstelsel bestaat uit zenuwvezels die het
centrale zenuwstelsel verbinden met somatische motore en
sensibele structuren alsook met de inwendige organen.
- Craniale zenuwen III – XII
- Spinale zenuwen
- Plexus brachialis, lumbalis en lumbosacralis
- Zenuwen in armen en benen
Het endoneurium zit rondom het individuele axon. Het
perineurium zit rondom de individuele zenuwbundel. Het
epineurium zit rondom de zenuw.
De belangrijkste zenuwen in de arm zijn de nervus
ulnaris, nervus medianus en nervus radialis.
- Nervus ulnaris: loopt naar de pink
- Nervus medianus: loopt naar handpalm en
middelste vingers
o Nervus interosseus anterior
- Nervus radialis: loopt naar duim, wijsvinger en
middelvinger
o Nervus interosseus posterior
De belangrijkste zenuwen in het been zijn de nervus
ischiadicus, nervus femoralis en nervus cutaneus femoralis
laterale.
- Nervus ischiadicus
o Nervus peroneus
o Nervus tibialis
- Nervus femoralis
o Nervus sapheneus
- Nervus cutaneus femoralis lateralis
,Centraal zenuwstelsel Perifeer zenuwstelsel
Hersenen, hersenstam, myelum1 Voorhoorncel, perifere zenuw,
neuromusculaire overgang, spier
Parese2 Parese
Hypertone tonus3 Hypotone tonus
Hyperreflexie, pathologische reflexen Hyporeflexie, areflexie
Geen fasciculaties4 Wel fasciculaties
1myelum = ruggenmerg
2parese = gedeeltelijke verlamming
3tonus = spanningstoestand van een spier
4fasciculaties = kleine spiertrillingen onder de huid
Wanneer er een letsel van het perifere zenuwstelsel vermoed wordt, kun je dit
bevestigen door:
- EMG
- SSEP = onderzoek waarbij je kijkt naar de reactie van zenuwbanen en hersenen
wanneer een gevoelszenuw met elektrische schokjes wordt geprikkeld.
- Echografie
- MRI
Compressie van de nervus medianus kan leiden tot carpaal tunnel syndroom (CTS)
of anterior interosseus syndroom.
Compressie van de nervus ulnaris kan leiden tot compressie ter hoogte van de
elleboog of compressie ter hoogte van het kanaal van Guyon.
Compressie van de nervus radialis kan leiden tot compressie ter hoogte van arcade
van Frohse of tot Saturday’s night palsy.
Compressiesyndromen van het been zijn meralgia parestethica (beknelde zenuw in
bovenbeen, compressie van de nervus saphenus, compressie van de nervus peroneus
of tarsaal tunnel syndroom.
Compressiesyndromen kunnen zowel conservatief, door middel van een
corticosteroïd injectie (CTS), als chirurgisch behandeld worden.
In het perifere zenuwstelsel kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen.
Schwannomen, neurofibromen en maligne perifere zenuwschede tumoren komen
het meest voor. Je behandelt de tumoren door middel van resectie. Schwannomen
zijn beter te verwijderen dan neurofibromen.
,Trauma kan ontstaan door compressie, stretch of doorsnijding van de zenuw. De
Seddon’s classificatie geeft de ernst van het trauma aan.
Neuropraxie = intacte zenuw
Axonotomesis = axon en
endoneurium zijn aangedaan,
maar de axon heeft wel nog de
juiste geleiding
Neurotmesis = complete
doorsnijding van de zenuw
Bij een doorsnijding kan er een neurofibroom ontstaan. Om dit te voorkomen, kun je
de zenuw na het letsel hechten. Je kunt het epineurium hechten of elke fascikel
(zenuwbundel) individueel te hechten. De zenuw groeit van ruggenmerg →
voorhoorn → axon → eindbestemming.
, Neuro-oncologie
Glioblastoom = graad IV tumor die ontstaat uit de astrocyten (astrocytoom).
- Epidemiologie: Een glioblastoom is het meest voorkomende glioom. De
gemiddelde leeftijd waarop een glioblastoom ontstaat is 64 jaar en het komt
iets meer bij mannen voor dan bij vrouwen. Klachten ontstaan meestal binnen
enkele weken tot maanden.
- Klinische presentatie: Klachten die ontstaan kunnen lokalisatie gebonden zijn,
bijvoorbeeld epilepsie, motorische uitval of visuele uitval. Klachten kunnen ook
voortkomen uit verhoogde druk, bijvoorbeeld hoofdpijn, misselijkheid en
braken.
- Onderzoek: Vaak wordt er eerst een hersenbloeding vermoed, waardoor een
CT-scan al vaak gemaakt is. Een MRI-scan is echter de beeldvorming van
keuze. Je gebruikt hier T1 series met en zonder contrast om de aankleuring te
zien en T2 series om het oedeem te beoordelen. Een glioblastoom is goed te
onderscheiden van een laaggradig glioom door een typisch ringvormige
aankleuring en omliggend oedeem. Dit gebeurt doordat centraal in de tumor
necrose optreedt en door de doorbroken bloedhersenbarrière, waardoor het
contrastmiddel lekt. Je kunt ook onderscheid maken met een abces op basis
van de diffusierestrictie. Diffusierestrictie zou je namelijk verwachten bij een
abces en niet bij een glioblastoom.
- Prognose: Een glioblastoom is niet te genezen. De tweejaarsoverleving is
minder dan 5%.
- Behandeling: Symptomen kunnen bestreden worden met dexamethason.
Daarnaast bestaat de standaardbehandeling uit maximaal veilige resectie.
Doelen van chirurgie zijn weefsel verkrijgen voor diagnose, het massaeffect
verminderen en cytoreductie (verminderen van aantal tumorcellen). Er is geen
totale resectie mogelijk door de infiltratieve groei. Fluorescentie kan gebruikt
worden om de grenzen te bepalen. Aanvullend wordt er gekozen voor een
combinatie van radiotherapie en chemotherapie.
