Interactie micro-organismen en gastheer
1. Ziekten en epidemologie
1.1. Inleiding
MO moeten barrièrres doorbreken om gastheer binnen te dringen
vb barrièrres: tranen, slijm (luchtwegen), maagzuur, urine, huid
Pathogeen = MO dat ziekte kan veroorzaken
Niet alle MO zijn pathogeen
1.2. Pathologie, infectie en ziekte
Pathologie = de studie van ziekten (patho = lijden, logie = studie van)
Ziekte = (Deel van) lichaam functioneert niet meer door infectie
Infectie = invasie en kolonisatie van het MO in de gastheer
Ziekte ≠ infectie
Mazelen is een virus dat zich verspreid via de lucht komt terecht in witte bloedcellen
zorgen voor ontsteking van kleine capillairen t.h.v. huid, zorgt voor uitslag.
1.3.1. Normale microbiota
Baby voor de geboorte is kiemvrij bij geboorte krijgt baby normale microbiota
Normale microbiota:
Permanent op lichaam
Maken niet ziek
Komen daar voor de geboorte door:
– Voor de geboorte stijgen het aantal lactobacillen in de vagina
Na de geboorte:
– Door voeding, ademhaling (anderen MO)
Variatie door: omgevingsfactoren, ziekte
Transiënte microbiota:
Tijdelijk
Verwijderen door bv. handen wassen
Transiënte microbiota op foute plaats veroorzaakt ziekte
vb. E. coli in darmen = normale microbiota 😊
E . coli in blaas = cystitis ☹
Persoon van 70kg bezit 2kg MO
10x meer MO in lichaam dan cellen
Humaan microbioom project = in kaart brengen van de normale microbiota en
de link leggen tussen ziekte en gezondheid.
Artikel stoelgangtransplantatie
Bij therapie resistenten Clostridium difficile infectie
1.3. Symbiose
Symbiose = de relatie tussen normale microbiota en de gastheer
1
, Symbiose Invloed op MO Invloed op Voorbeeld
gastheer
Commensalisme + geen S. epidermis
Mutualisme + + E.coli
Parasitisme + - virussen
Opportunistisch MO = MO die geen ziekte veroorzaken in hun eigen habitat, maar wel
daarbuiten.
vb. E. coli
Coöperatie tussen MO = samenwerking tussen MO
vb. Andere MO (pathogenen) kunnen aangrijpen op MO op tanden
(streptokokken, normale microbioata) om door te dringen naar tandvlees
tandvleesontsteking veroorzaken
Dragers: worden zelf niet ziek, maar kunnen wel anderen besmetten
– Bv. Neisseria meningitides
verblijft goedaardig in luchtwegen van dragers kan
hersenvliesontsteking geven aan anderen (=meningitis)
– Bv. Streptococcus pneumonia
verblijft goedaardig in neus/keel van dragers kan
longontsteking veroorzaken
1.4. De etiologie van infectieziekten
Etiologie = oorzaak van infectiezieken
Vb. tekenbeet kan ziekte van Lyme veroorzaken (rode plek die uitbreidt =
erythema migrans) als teek besmet is met Borrelia burgdorferie
Soms complexer EBV (Epstein Barr virus=klierkoorts) geassocieerd met kanker, nog
niet duidelijk hoe
Niet alle ziektes worden veroorzaakt door MO vb. Alzheimer, erfelijke aandoeningen
(cikkelcelanemie,…)
1.4.1. De postulaten van Koch
Robert Koch (2de helft van 19de eeuw)
1. Je moet hetzelfde MO in elk geval kunnen aantonen
2. Je moet het MO kunnen isoleren en kweken
3. Het gekweekte MO moet de ziekte verwekken in een nieuw gezond proefdier
4. Vanuit dat dier terug het MO isoleren en kweken
Uitzonderingen:
– Soms lukt kweken niet
– Soms zijn symptomen zo duidelijk dat identificatie niet nodig
is
vb. tetanus
– Eén aandoening kan meerdere verwekkers hebben
vb. longontsteking
2
, – Soms veroorzaakt MO geen ziekte bij proefdier
vb. HIV
1.5. Classificeren van infectieziekten
Malaise = slecht voelen
Myalgie = spierpijn hebben
Symptomen = subjectieve (voor de ene heel erg, voor anderen minder) verandering van
lichaamsfunctie (vb. slecht voelen, spierpijn hebben)
Klinische tekenen = Meetbaar (vb. koorts, gezwollen lymfeknopen)
Symptomen + Klinische tekenen = diagnose = indentificatie van ziekte
Syndroom = groep symptomen en tekenen
Overdraagbaar vs. niet overdraagbaar:
– Overdraagbaar = van de ene naar de andere gastheer (vb. mazelen)
– Niet overdraagbaar = MO die buiten lichaam overleven (vb. tetanus)
3 manieren om ziekte te classificeren:
1. Voorkomen
2. Ernst en duur
3. Welk deel van het lichaam is aangetast
1. Voorkomen
Incidentie = aantal nieuwe gevallen/aantal mensen dat de ziekte krijgt in een bepaalde
periode
Prevalentie = totaal aantal mensen dat op een bepaalc moment de ziekte heeft op een
bepaalde tijdstip
Sporadisch = komt zelden voor (vb. tyfus)
Endemisch = constant aanwezig onder de bevolking (vb. verkoudheid)
Epidemie = stijging op korte tijd (vb. griep)
Pandemie = wereldwijd (vb. corona, diabetes)
Oefening
Cryptosporidiosis
parasiet
veroorzaakt diarree
overdracht gebeurt direct of via besmet water/voedsel
7,5/100 000: voor gewest
65/430 000: voor provincie
Omrekenen naar 100 000 = 15,1/ 100 000
hoog melden, brononderzoek, maatregelen om verdere verspreiding tegen te
gaan
2. Ernst en duur
Acuut = snel en kort
Chronisch = trager, reactie van het lichaam is minder ernstig
Latent = vb. Varicella zoster virus
3
1. Ziekten en epidemologie
1.1. Inleiding
MO moeten barrièrres doorbreken om gastheer binnen te dringen
vb barrièrres: tranen, slijm (luchtwegen), maagzuur, urine, huid
Pathogeen = MO dat ziekte kan veroorzaken
Niet alle MO zijn pathogeen
1.2. Pathologie, infectie en ziekte
Pathologie = de studie van ziekten (patho = lijden, logie = studie van)
Ziekte = (Deel van) lichaam functioneert niet meer door infectie
Infectie = invasie en kolonisatie van het MO in de gastheer
Ziekte ≠ infectie
Mazelen is een virus dat zich verspreid via de lucht komt terecht in witte bloedcellen
zorgen voor ontsteking van kleine capillairen t.h.v. huid, zorgt voor uitslag.
1.3.1. Normale microbiota
Baby voor de geboorte is kiemvrij bij geboorte krijgt baby normale microbiota
Normale microbiota:
Permanent op lichaam
Maken niet ziek
Komen daar voor de geboorte door:
– Voor de geboorte stijgen het aantal lactobacillen in de vagina
Na de geboorte:
– Door voeding, ademhaling (anderen MO)
Variatie door: omgevingsfactoren, ziekte
Transiënte microbiota:
Tijdelijk
Verwijderen door bv. handen wassen
Transiënte microbiota op foute plaats veroorzaakt ziekte
vb. E. coli in darmen = normale microbiota 😊
E . coli in blaas = cystitis ☹
Persoon van 70kg bezit 2kg MO
10x meer MO in lichaam dan cellen
Humaan microbioom project = in kaart brengen van de normale microbiota en
de link leggen tussen ziekte en gezondheid.
Artikel stoelgangtransplantatie
Bij therapie resistenten Clostridium difficile infectie
1.3. Symbiose
Symbiose = de relatie tussen normale microbiota en de gastheer
1
, Symbiose Invloed op MO Invloed op Voorbeeld
gastheer
Commensalisme + geen S. epidermis
Mutualisme + + E.coli
Parasitisme + - virussen
Opportunistisch MO = MO die geen ziekte veroorzaken in hun eigen habitat, maar wel
daarbuiten.
vb. E. coli
Coöperatie tussen MO = samenwerking tussen MO
vb. Andere MO (pathogenen) kunnen aangrijpen op MO op tanden
(streptokokken, normale microbioata) om door te dringen naar tandvlees
tandvleesontsteking veroorzaken
Dragers: worden zelf niet ziek, maar kunnen wel anderen besmetten
– Bv. Neisseria meningitides
verblijft goedaardig in luchtwegen van dragers kan
hersenvliesontsteking geven aan anderen (=meningitis)
– Bv. Streptococcus pneumonia
verblijft goedaardig in neus/keel van dragers kan
longontsteking veroorzaken
1.4. De etiologie van infectieziekten
Etiologie = oorzaak van infectiezieken
Vb. tekenbeet kan ziekte van Lyme veroorzaken (rode plek die uitbreidt =
erythema migrans) als teek besmet is met Borrelia burgdorferie
Soms complexer EBV (Epstein Barr virus=klierkoorts) geassocieerd met kanker, nog
niet duidelijk hoe
Niet alle ziektes worden veroorzaakt door MO vb. Alzheimer, erfelijke aandoeningen
(cikkelcelanemie,…)
1.4.1. De postulaten van Koch
Robert Koch (2de helft van 19de eeuw)
1. Je moet hetzelfde MO in elk geval kunnen aantonen
2. Je moet het MO kunnen isoleren en kweken
3. Het gekweekte MO moet de ziekte verwekken in een nieuw gezond proefdier
4. Vanuit dat dier terug het MO isoleren en kweken
Uitzonderingen:
– Soms lukt kweken niet
– Soms zijn symptomen zo duidelijk dat identificatie niet nodig
is
vb. tetanus
– Eén aandoening kan meerdere verwekkers hebben
vb. longontsteking
2
, – Soms veroorzaakt MO geen ziekte bij proefdier
vb. HIV
1.5. Classificeren van infectieziekten
Malaise = slecht voelen
Myalgie = spierpijn hebben
Symptomen = subjectieve (voor de ene heel erg, voor anderen minder) verandering van
lichaamsfunctie (vb. slecht voelen, spierpijn hebben)
Klinische tekenen = Meetbaar (vb. koorts, gezwollen lymfeknopen)
Symptomen + Klinische tekenen = diagnose = indentificatie van ziekte
Syndroom = groep symptomen en tekenen
Overdraagbaar vs. niet overdraagbaar:
– Overdraagbaar = van de ene naar de andere gastheer (vb. mazelen)
– Niet overdraagbaar = MO die buiten lichaam overleven (vb. tetanus)
3 manieren om ziekte te classificeren:
1. Voorkomen
2. Ernst en duur
3. Welk deel van het lichaam is aangetast
1. Voorkomen
Incidentie = aantal nieuwe gevallen/aantal mensen dat de ziekte krijgt in een bepaalde
periode
Prevalentie = totaal aantal mensen dat op een bepaalc moment de ziekte heeft op een
bepaalde tijdstip
Sporadisch = komt zelden voor (vb. tyfus)
Endemisch = constant aanwezig onder de bevolking (vb. verkoudheid)
Epidemie = stijging op korte tijd (vb. griep)
Pandemie = wereldwijd (vb. corona, diabetes)
Oefening
Cryptosporidiosis
parasiet
veroorzaakt diarree
overdracht gebeurt direct of via besmet water/voedsel
7,5/100 000: voor gewest
65/430 000: voor provincie
Omrekenen naar 100 000 = 15,1/ 100 000
hoog melden, brononderzoek, maatregelen om verdere verspreiding tegen te
gaan
2. Ernst en duur
Acuut = snel en kort
Chronisch = trager, reactie van het lichaam is minder ernstig
Latent = vb. Varicella zoster virus
3
