Verbintenissenrecht 2022-2023
Verbintenissenrecht –
HOC
Prof: Stefaan Somers
2022-2023
1
, Verbintenissenrecht 2022-2023
BOEK 1
Inleiding – BOEK 1
Wat is verbintenissenrecht?
Het geheel van (basis)regels die de overheid creëert opdat er tussen personen onderling
(wederzijdse) verplichtingen kunnen ontstaan.
- Regels gaan uit van de overheid, het zijn geen rechten ontstaan uit de natuur
- Het is (relaties) tussen personen/ burgers onderling = privaatrecht
1/ Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
Oud Burgerlijk Wetboek (OBW)
- Boek 1: Personen
- Boek 2: Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom (= goederenrecht)
- Boek 3: op welke wijze eigendom verkregen wordt
Boek 2 + 3 = vermogensrecht = droit partominial
Boek 3 heeft een paar titels die belangrijk zijn voor verbintenissenrecht:
- Titel III: Contracten of verbintenissen uit overeenkomst in het algemeen
• = Handboek 1 en 2
- Titel IV: Verbintenissen buiten overeenkomst
• Handboek 1bis
• Buiten overeenkomst = buitencontractuele aansprakelijkheid
- Titel IVbis: Vergoeding van de schade door abnormalen veroorzaakt
• Handboek 1bis
• de schade door abnormalen = schade door geestesgestoorde zowel contactueel als niet-
contractueel.
Voorstelling van het opleidingsonderdeel
Nieuw Burgerlijk wetboek
- Nederland: nieuw BW in 1992
- Frankrijk: grote delen vernieuwd in 2016
- België: geleidelijke invoeging nieuw Burgerlijk Wetboek (BW)
• Wet van 21 april 2022 “houdende boek 1 ‘Algemene bepalingen’ van het Burgerlijk
Wetboek” - BS 1 juli 2022 – inwerkingtreding 1 januari 2023
• Wet van 21 april 2022 houdende boek 5 ‘Verbintenissen’ van het Burgerlijk Wetboek” –
BS 1 juli 2022 – inwerkingtreding 1 januari 2023
• Wet van 13 april 2019 tot invoering van een Burgerlijk wetboek en tot invoeging van
boek 8 “Bewijs” in dat wetboek – BS 14 mei 2019 – inwerking getreden op 1 november
2020
➔ Boek 1, 5 en 8 zijn belangrijke boeken voor dit vak. Boek 8 is bewijs. Boek 5 is de
belangrijkste wetgeving en boek 1 zijn de algemene bepalingen
• nog geen wetsvoorstel/ontwerp BUCO
o Is nog niet vernieuwd
2
, Verbintenissenrecht 2022-2023
o BUCO = buitencontractuele aansprakelijkheid
Onze codex is in 1804 in werking getreden in de tijden van Napoleon. 3 dingen die ervoor gezorgd
hebben dat de wetgever het wetboek wou hervormen:
- Taal is verouderd
- Structuur is niet heel logisch.
- Je leest een juridische tekst en je pakt de codex dan komt dat niet meer overeen want de
rechtspraak heeft er verduidelijking aan gegeven en verschillende algemene
rechtsbeginselen die nooit in de wet zijn ingeschreven. Vb. rechtsmisbruik. Heel veel
gebieden van het recht die niet in het wetboek te vinden zijn
De cursus wordt gegeven vanuit het nieuw burgerlijk wetboek, buiten voor de buitencontractuele
aansprakelijkheid (BUCO).
Inwerkingtreding boek 1 en 5
“Deze wet treedt in werking op de eerste dag van de zesde maand na die waarin ze is bekendgemaakt
in het Belgisch Staatsblad”
(art. 5 WH boek 1 / art. 65 WH boek 5)
- Bekendmaking in juni
“op alle RH en RF die hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet” behalve:
- op toekomstige gevolgen van RH en RF die hebben plaatsgevonden voor de inwerkingtreding
van deze wet,
• het is een overgangsrecht van de verschillende regels. In beginsel is de nieuwe wet van
toepassing…..
- op RH en feiten die hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet die
betrekking hebben op een verbintenis ontstaan uit een RH en RF dat heeft plaatsgevonden
voor de inwerkingtreding van deze wet.
• Die na januari voordoen, nieuwe rechtshandeling waarbij toch het oud regeling als het
ontstaan uit een RH of een RF eeft pplaatsgevonden voor de inwerkingtreding van deze
wet.
Vb. kaderovereenkomst = pizzeria sluiten een overeenkomst voor salami en bloem, per
maand zoveel voor die prijs, geen koopovereenkomst maar een beschrijving. Stel dat de
pizzeria vandaag die kaderovereenkomst en die heeft een duur van een jaar en in maart,
de pizzeria verwijst naar die overeenkomst en di leverancier levert slecte bloem dus een
geschil? Welk recht - > oud want het kaderovereenkomst is gesloten voor de invoering
van de nieuwe wet.
Maar partijen kunnen overeenkomen dat het nieuwe recht van toepassing = aanvullend
recht.
Vb. vernieuwing contract of verlenging.
(art. 5 WH boek 1 / art. 65 WH boek 5)
3
, Verbintenissenrecht 2022-2023
Nieuw burgerlijk wetboek
Toelichting:
“Ten slotte wordt opgemerkt dat telkens de oude wetsbepalingen van toepassing blijven, de
rechtspraak op geen enkele wijze gehinderd wordt om rekening te houden met de nieuwe bepalingen
om vragen op te lossen die betwist bleven onder het stelsel van de oude wet.”
- Als het onder het huidige recht oud BW bepaalde kwestie niet uitgeklaard zijn en het nieuwe
recht geeft daar een uitleg over dan kan de rechtspraak daar rekening mee houden en het
oude recht interpreteren aan de hand van het nieuwe BW.
➔ Cass. 23 mei 2019, Cass. 18 juni 2020, Cass. 22 januari 2021,…
- Het Hof van Cassatie is voorop getreden van het nieuwe wet. In een aantal gevallen al
geanticipeerd op het nieuw BW.
1§ Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
Verbintenissenrecht
= Gemeen recht
De regels in dit vak zijn de meest algemene regels waarmee personen met elkaar
rechtsverhoudingen aangaan.
- Per vak zijn er specifieke regels
- De bijzondere wet gaat voor op de algemene recht. Dat weerspiegelt het verbintenissenrecht
met al die regels.
• Vb. probleem in het arbeidsrecht dan kijkt je naar het arbeidsrecht maar als het iets niet
is geregeld naar het arbeidsovereenkomstenrecht dan moet u naar het
verbintenissenrecht kijken.
• Algemene regels zijn ook van toepassing op arbeidsovereenkomst zoals bij afwijkingen
etc.
2§ de vermogensrechtelijke verbintenis
Vermogensrechtelijke verbintenis
Een rechtsband tussen twee of meer personen, ontstaan krachtens de wet ingevolge een eenzijdige
of een meerzijdige rechtshandeling of ingevolge een andere menselijke gedraging, op grond waarvan
de ene(n) jegens de andere(n) in geld waardeerbare en juridisch afdwingbare aanspraken kan
(kunnen) doen gelden.
- Krachtens de wet, niet buiten de wet anders niet juridisch afdwingbaar.
Art. 5.1 BW:
Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien
nodig, in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen.
Rechtsband tussen schuldeiser en schuldenaar:
- Een schuldeiser (SE)heeft een aanspraak op een schuldenaar (SA).
- De verbintenis heeft tot gevolgd dat de schuldeiser gerechtigd is een prestatie te vorderen,
terwijl de schuldenaar van die verbintenis gehouden is die prestatie te leveren. Zij heeft
4
Verbintenissenrecht –
HOC
Prof: Stefaan Somers
2022-2023
1
, Verbintenissenrecht 2022-2023
BOEK 1
Inleiding – BOEK 1
Wat is verbintenissenrecht?
Het geheel van (basis)regels die de overheid creëert opdat er tussen personen onderling
(wederzijdse) verplichtingen kunnen ontstaan.
- Regels gaan uit van de overheid, het zijn geen rechten ontstaan uit de natuur
- Het is (relaties) tussen personen/ burgers onderling = privaatrecht
1/ Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
Oud Burgerlijk Wetboek (OBW)
- Boek 1: Personen
- Boek 2: Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom (= goederenrecht)
- Boek 3: op welke wijze eigendom verkregen wordt
Boek 2 + 3 = vermogensrecht = droit partominial
Boek 3 heeft een paar titels die belangrijk zijn voor verbintenissenrecht:
- Titel III: Contracten of verbintenissen uit overeenkomst in het algemeen
• = Handboek 1 en 2
- Titel IV: Verbintenissen buiten overeenkomst
• Handboek 1bis
• Buiten overeenkomst = buitencontractuele aansprakelijkheid
- Titel IVbis: Vergoeding van de schade door abnormalen veroorzaakt
• Handboek 1bis
• de schade door abnormalen = schade door geestesgestoorde zowel contactueel als niet-
contractueel.
Voorstelling van het opleidingsonderdeel
Nieuw Burgerlijk wetboek
- Nederland: nieuw BW in 1992
- Frankrijk: grote delen vernieuwd in 2016
- België: geleidelijke invoeging nieuw Burgerlijk Wetboek (BW)
• Wet van 21 april 2022 “houdende boek 1 ‘Algemene bepalingen’ van het Burgerlijk
Wetboek” - BS 1 juli 2022 – inwerkingtreding 1 januari 2023
• Wet van 21 april 2022 houdende boek 5 ‘Verbintenissen’ van het Burgerlijk Wetboek” –
BS 1 juli 2022 – inwerkingtreding 1 januari 2023
• Wet van 13 april 2019 tot invoering van een Burgerlijk wetboek en tot invoeging van
boek 8 “Bewijs” in dat wetboek – BS 14 mei 2019 – inwerking getreden op 1 november
2020
➔ Boek 1, 5 en 8 zijn belangrijke boeken voor dit vak. Boek 8 is bewijs. Boek 5 is de
belangrijkste wetgeving en boek 1 zijn de algemene bepalingen
• nog geen wetsvoorstel/ontwerp BUCO
o Is nog niet vernieuwd
2
, Verbintenissenrecht 2022-2023
o BUCO = buitencontractuele aansprakelijkheid
Onze codex is in 1804 in werking getreden in de tijden van Napoleon. 3 dingen die ervoor gezorgd
hebben dat de wetgever het wetboek wou hervormen:
- Taal is verouderd
- Structuur is niet heel logisch.
- Je leest een juridische tekst en je pakt de codex dan komt dat niet meer overeen want de
rechtspraak heeft er verduidelijking aan gegeven en verschillende algemene
rechtsbeginselen die nooit in de wet zijn ingeschreven. Vb. rechtsmisbruik. Heel veel
gebieden van het recht die niet in het wetboek te vinden zijn
De cursus wordt gegeven vanuit het nieuw burgerlijk wetboek, buiten voor de buitencontractuele
aansprakelijkheid (BUCO).
Inwerkingtreding boek 1 en 5
“Deze wet treedt in werking op de eerste dag van de zesde maand na die waarin ze is bekendgemaakt
in het Belgisch Staatsblad”
(art. 5 WH boek 1 / art. 65 WH boek 5)
- Bekendmaking in juni
“op alle RH en RF die hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet” behalve:
- op toekomstige gevolgen van RH en RF die hebben plaatsgevonden voor de inwerkingtreding
van deze wet,
• het is een overgangsrecht van de verschillende regels. In beginsel is de nieuwe wet van
toepassing…..
- op RH en feiten die hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van deze wet die
betrekking hebben op een verbintenis ontstaan uit een RH en RF dat heeft plaatsgevonden
voor de inwerkingtreding van deze wet.
• Die na januari voordoen, nieuwe rechtshandeling waarbij toch het oud regeling als het
ontstaan uit een RH of een RF eeft pplaatsgevonden voor de inwerkingtreding van deze
wet.
Vb. kaderovereenkomst = pizzeria sluiten een overeenkomst voor salami en bloem, per
maand zoveel voor die prijs, geen koopovereenkomst maar een beschrijving. Stel dat de
pizzeria vandaag die kaderovereenkomst en die heeft een duur van een jaar en in maart,
de pizzeria verwijst naar die overeenkomst en di leverancier levert slecte bloem dus een
geschil? Welk recht - > oud want het kaderovereenkomst is gesloten voor de invoering
van de nieuwe wet.
Maar partijen kunnen overeenkomen dat het nieuwe recht van toepassing = aanvullend
recht.
Vb. vernieuwing contract of verlenging.
(art. 5 WH boek 1 / art. 65 WH boek 5)
3
, Verbintenissenrecht 2022-2023
Nieuw burgerlijk wetboek
Toelichting:
“Ten slotte wordt opgemerkt dat telkens de oude wetsbepalingen van toepassing blijven, de
rechtspraak op geen enkele wijze gehinderd wordt om rekening te houden met de nieuwe bepalingen
om vragen op te lossen die betwist bleven onder het stelsel van de oude wet.”
- Als het onder het huidige recht oud BW bepaalde kwestie niet uitgeklaard zijn en het nieuwe
recht geeft daar een uitleg over dan kan de rechtspraak daar rekening mee houden en het
oude recht interpreteren aan de hand van het nieuwe BW.
➔ Cass. 23 mei 2019, Cass. 18 juni 2020, Cass. 22 januari 2021,…
- Het Hof van Cassatie is voorop getreden van het nieuwe wet. In een aantal gevallen al
geanticipeerd op het nieuw BW.
1§ Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
Verbintenissenrecht
= Gemeen recht
De regels in dit vak zijn de meest algemene regels waarmee personen met elkaar
rechtsverhoudingen aangaan.
- Per vak zijn er specifieke regels
- De bijzondere wet gaat voor op de algemene recht. Dat weerspiegelt het verbintenissenrecht
met al die regels.
• Vb. probleem in het arbeidsrecht dan kijkt je naar het arbeidsrecht maar als het iets niet
is geregeld naar het arbeidsovereenkomstenrecht dan moet u naar het
verbintenissenrecht kijken.
• Algemene regels zijn ook van toepassing op arbeidsovereenkomst zoals bij afwijkingen
etc.
2§ de vermogensrechtelijke verbintenis
Vermogensrechtelijke verbintenis
Een rechtsband tussen twee of meer personen, ontstaan krachtens de wet ingevolge een eenzijdige
of een meerzijdige rechtshandeling of ingevolge een andere menselijke gedraging, op grond waarvan
de ene(n) jegens de andere(n) in geld waardeerbare en juridisch afdwingbare aanspraken kan
(kunnen) doen gelden.
- Krachtens de wet, niet buiten de wet anders niet juridisch afdwingbaar.
Art. 5.1 BW:
Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien
nodig, in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen.
Rechtsband tussen schuldeiser en schuldenaar:
- Een schuldeiser (SE)heeft een aanspraak op een schuldenaar (SA).
- De verbintenis heeft tot gevolgd dat de schuldeiser gerechtigd is een prestatie te vorderen,
terwijl de schuldenaar van die verbintenis gehouden is die prestatie te leveren. Zij heeft
4
