Deel 1 Vertering en absorptie
vrijdag 24 maart 2023
13:50
1. De mondholte
Kauwen Mechanisch breken v voedsel en vermenging met speeksel
Cefalische fase Speekselvloed dat reeds begint voor er voedsel aanwezig is in de mond
Speeksel Vloeistof die bestaat uit water, elektrolyten, slijm, verschillende enzymes, eiwitten
(saliva) en een reeks antistoffen
Aanwezigheid van voedsel in de mondholte versterkt de speekselproductie
Cephalische stimulatie verloopt via parasympatische bezenuwing vd speekselklieren
→ cephalische prikkeling stimuleert ook vrijzetting v maagzuur en insuline
Hoofdfunctie speeksel: bescherming van mondweefsels
Subfuncties:
• Bufferende werking
• Mechanische reiniging: orale MO hebben minder gelegenheid om te koloniseren in de
mondholte
• Bescherming tegen slijtage: laag tussen tanden → minder wrijving
• De- en remineralisatie: aanwezigheid v calcium en fosfaat → belangrijke bescherming tegen
ontkalking vh tandglazuur in zuur milieu (demineralisatie), terwijl deze ionen v licht geëtst
tandoppervlak mogelijk maken
• Antibacteriële activiteit: verschillende organische en anorganische stoffen hebben antivirale,
anti-schimmel en antibacteriële werking
• Spijsvertering: speekselenzymen breken zetmeel af en zetten om in glucose.
speeksel werkt als glijmiddel → voedselbrokken kunnen soepel door de
slokdarm nr de maag
glijden
2. De maag
2.1 Herhaling anatomie en histologie vd maag
Maag Zakvormig orgaan dat verbinding vormt tussen de slokdarm en de dunne darm
Pylorus Bevat een ringvormige sluitspier (sfincter) die belangrijke rol speelt bij regulatie vd
maaglediging en goede synchronisatie tussen het werk vd maag als voorbereiding op
fysiologische taken vd dunne darm
Rugae In lege toestand zijn mucosa en submucosa opgeplooid in een rugae; bij uitzetting vd
maag worden deze plooien 'gladgestreken'
Maagwand heeft een 3e laag schuinoplopende gladde spiervezels → uitzonderlijke beweeglijkheid
Maagmucosa → bezaaid met ontelbare kleine openingen → klierbuisjes
Verticaal in de maagmucosa: klierbuisjes die afgelijnd zijn met verschillende typen cellen die allen
een secretoire functie hebben
Horizontaal: mucuscellen met een schuimig uitzicht
, In klierbuisjes onderscheidt men mucuscellen, stamcellen, pariëtale cellen, hoofdcellen en entero-
endocriene cellen
4 belangrijke types van secretoire kliercellen:
• Mucuscellen: produceren alkalisch slijm dat de maagwand beschermt tegen zuur en
aanschuren v voedsel
• Pariëtale cellen: produceren maagzuur -HCl- en "intrinsic factor" → eiwit noodzakelijk voor
opname vit. B12
• Hoofdcellen: produceren pepsine, proteolytisch enzyme
• Entero-endocriene cellen (vb G cellen secreteren hormoon gastrine; tss en onder de
klierbuizen liggen de enterochromaffin-like cellen (ECL) die instaan voor histamine
Stamcellen Aan de overgang tss de mucuscellen thv de nek vd klierbuizen en dieper gelegen cellen
Migreren nr boven of onder en differentiëren nr een van de genoemde celtypes →
slijmvlies vd maag wordt binnen ong 10 dagen volledig vernieuwd
Verdeling vd verschillende kliercellen → belangrijke regionale verschillen
Thv de caria zone → bijna uitsluitend mucuscellen
Thv het pyloruskanaal → G-cellen (gastrine) en D-cellen (somatostatine)
Thv de fundus en corpuszone vd maag → grootste volume aan secretieproducten en grootste
deel vh maagzuur (HCl) wordt hier geproduceerd
Secreties in de maag: 4 fracties, die allen een rol spelen in vertering en regulatie vd goede werking vd
maag:
Mucus Rijk aan bicarbonaat → bufferend vermogen door sterke zuur geproduceerd in
klierbuisjes
Zuur HCl - chloorzuur - gesecreteerd door pariëtale cellen
→ Activeren v pepsinogeen
→ Inactiveren v eventuele MO
Enzymen Pepsinogeen is inactieve voorlopen v pepsine; gesecreteerd door hoofdcellen
→ Na secretie: pepsinogeen wordt geactiveerd tot pepsine door het zuur
Maaglipase wordt vrijgezet door maagslijmvlies
Hormonen Verschillende signaalstoffen vanuit maagslijmvlies worden geproduceerd en vrijgezet
2.2 De functie vd maag in het verteringsproces
Voedsel → in mond gebroken tot kleine stukjes → gekauwd → vermengd met speeksel → maag:
1. Reservoir functie: maag stockeert volledige maaltijd gedurende bepaalde tijd
2. Gedeeltelijke vertering v vetten, eiwitten, koolhydraten
3. Vermalen v voedsel en vermenging met mucus en maagzuur → verdere verdunning tot zure
brei: 'chymus'
4. Gedoseerd vrijzetten v voedsel nr dunne darm voor verdere verwerking
Belangrijke functie maag in regulatie v voedselinname via 2 mechanismen:
• Maag produceert hormoon "ghreline" → stuurt signalen nr hersenen → honger
Ghreline concentratie in bloed vertoont pieken kort voor maaltijd
• Tijdens maaltijd → maag zet uit → "stretch receptors" worden geprikkeld
Hoe groter maaltijdvolume, hoe meer uitzetting, hoe meer prikkeling
Prikkeling → signaal nr hersenen → gevoel v verzadiging
vrijdag 24 maart 2023
13:50
1. De mondholte
Kauwen Mechanisch breken v voedsel en vermenging met speeksel
Cefalische fase Speekselvloed dat reeds begint voor er voedsel aanwezig is in de mond
Speeksel Vloeistof die bestaat uit water, elektrolyten, slijm, verschillende enzymes, eiwitten
(saliva) en een reeks antistoffen
Aanwezigheid van voedsel in de mondholte versterkt de speekselproductie
Cephalische stimulatie verloopt via parasympatische bezenuwing vd speekselklieren
→ cephalische prikkeling stimuleert ook vrijzetting v maagzuur en insuline
Hoofdfunctie speeksel: bescherming van mondweefsels
Subfuncties:
• Bufferende werking
• Mechanische reiniging: orale MO hebben minder gelegenheid om te koloniseren in de
mondholte
• Bescherming tegen slijtage: laag tussen tanden → minder wrijving
• De- en remineralisatie: aanwezigheid v calcium en fosfaat → belangrijke bescherming tegen
ontkalking vh tandglazuur in zuur milieu (demineralisatie), terwijl deze ionen v licht geëtst
tandoppervlak mogelijk maken
• Antibacteriële activiteit: verschillende organische en anorganische stoffen hebben antivirale,
anti-schimmel en antibacteriële werking
• Spijsvertering: speekselenzymen breken zetmeel af en zetten om in glucose.
speeksel werkt als glijmiddel → voedselbrokken kunnen soepel door de
slokdarm nr de maag
glijden
2. De maag
2.1 Herhaling anatomie en histologie vd maag
Maag Zakvormig orgaan dat verbinding vormt tussen de slokdarm en de dunne darm
Pylorus Bevat een ringvormige sluitspier (sfincter) die belangrijke rol speelt bij regulatie vd
maaglediging en goede synchronisatie tussen het werk vd maag als voorbereiding op
fysiologische taken vd dunne darm
Rugae In lege toestand zijn mucosa en submucosa opgeplooid in een rugae; bij uitzetting vd
maag worden deze plooien 'gladgestreken'
Maagwand heeft een 3e laag schuinoplopende gladde spiervezels → uitzonderlijke beweeglijkheid
Maagmucosa → bezaaid met ontelbare kleine openingen → klierbuisjes
Verticaal in de maagmucosa: klierbuisjes die afgelijnd zijn met verschillende typen cellen die allen
een secretoire functie hebben
Horizontaal: mucuscellen met een schuimig uitzicht
, In klierbuisjes onderscheidt men mucuscellen, stamcellen, pariëtale cellen, hoofdcellen en entero-
endocriene cellen
4 belangrijke types van secretoire kliercellen:
• Mucuscellen: produceren alkalisch slijm dat de maagwand beschermt tegen zuur en
aanschuren v voedsel
• Pariëtale cellen: produceren maagzuur -HCl- en "intrinsic factor" → eiwit noodzakelijk voor
opname vit. B12
• Hoofdcellen: produceren pepsine, proteolytisch enzyme
• Entero-endocriene cellen (vb G cellen secreteren hormoon gastrine; tss en onder de
klierbuizen liggen de enterochromaffin-like cellen (ECL) die instaan voor histamine
Stamcellen Aan de overgang tss de mucuscellen thv de nek vd klierbuizen en dieper gelegen cellen
Migreren nr boven of onder en differentiëren nr een van de genoemde celtypes →
slijmvlies vd maag wordt binnen ong 10 dagen volledig vernieuwd
Verdeling vd verschillende kliercellen → belangrijke regionale verschillen
Thv de caria zone → bijna uitsluitend mucuscellen
Thv het pyloruskanaal → G-cellen (gastrine) en D-cellen (somatostatine)
Thv de fundus en corpuszone vd maag → grootste volume aan secretieproducten en grootste
deel vh maagzuur (HCl) wordt hier geproduceerd
Secreties in de maag: 4 fracties, die allen een rol spelen in vertering en regulatie vd goede werking vd
maag:
Mucus Rijk aan bicarbonaat → bufferend vermogen door sterke zuur geproduceerd in
klierbuisjes
Zuur HCl - chloorzuur - gesecreteerd door pariëtale cellen
→ Activeren v pepsinogeen
→ Inactiveren v eventuele MO
Enzymen Pepsinogeen is inactieve voorlopen v pepsine; gesecreteerd door hoofdcellen
→ Na secretie: pepsinogeen wordt geactiveerd tot pepsine door het zuur
Maaglipase wordt vrijgezet door maagslijmvlies
Hormonen Verschillende signaalstoffen vanuit maagslijmvlies worden geproduceerd en vrijgezet
2.2 De functie vd maag in het verteringsproces
Voedsel → in mond gebroken tot kleine stukjes → gekauwd → vermengd met speeksel → maag:
1. Reservoir functie: maag stockeert volledige maaltijd gedurende bepaalde tijd
2. Gedeeltelijke vertering v vetten, eiwitten, koolhydraten
3. Vermalen v voedsel en vermenging met mucus en maagzuur → verdere verdunning tot zure
brei: 'chymus'
4. Gedoseerd vrijzetten v voedsel nr dunne darm voor verdere verwerking
Belangrijke functie maag in regulatie v voedselinname via 2 mechanismen:
• Maag produceert hormoon "ghreline" → stuurt signalen nr hersenen → honger
Ghreline concentratie in bloed vertoont pieken kort voor maaltijd
• Tijdens maaltijd → maag zet uit → "stretch receptors" worden geprikkeld
Hoe groter maaltijdvolume, hoe meer uitzetting, hoe meer prikkeling
Prikkeling → signaal nr hersenen → gevoel v verzadiging
