Methoden van kwalitatief organisatieonderzoek
Research designs
Beschrijvend onderzoek: gaat vaak vooraf aan verklarend onderzoek.
Verklarend onderzoek: verklaringen zoeken voor sociale verschijnselen.
Causale relatie: een antwoord op een ‘waarom’ vraag, een verklaringsvraaag, houdt in dat je
zoekt naar een causale relatie. Is X de oorzaak van Y? Is sekse een oorzaak van
inkomensverschillen?
Om een verklarende onderzoeksvraag te beantwoorden start je meestal bij een theorie. Theorieën
moeten altijd aan de werkelijkheid (empirie) getoetst worden.
Theorieën: logisch sluitende redeneringen, waarbij de conclusie (dat wat verklaard moet worden)
dwingend volgt uit de veronderstellingen.
Logisch sluitende redeneringen hebben drie verschillende lagen:
- Algemeen wetmatige uitspraak
- Bijkomende veronderstellingen
- Empirische (toetsbare) voorspellingen
Al deze uitspraken gaan over (tenminste twee) covariërende verschijnselen. Al deze uitspraken
impliceren een oorzaak - gevolg relatie (er zit een richting in).
Formuleer uitspraken altijd in een oorzaak-gevolg vorm: X is de oorzaak van Y, X bepaalt Y, Y komt
door X, etc. Wees specifiek in de uitwerking van variabelen en relaties. Het is inzichtelijk om de
veronderstelde oorzaak-gevolg relaties weer te geven in een causaal diagram.
Deductie: logisch beredeneren waarom een bepaalde samenhang bestaat, en uit deze redenering
empirisch toetsbare voorspellingen afleiden. Als de theorie waar is zijn er logischerwijs bepaalde
uitkomsten in de werkelijkheid. De theorie toetsen in de werkelijkheid.
Inductie: systematisch de werkelijkheid observeren en daaruit regelmatigheden ‘afleiden’.
Wetenschapstheoretisch bestaat inductie niet: je kunt uit het bijzondere niet dwingend het
algemene afleiden. Voorbeeld van witte zwanen (alle zwanen die ik tot nu toe zag zijn wit, dus alle
zwanen zijn wit).
Popper: theorievorming is een kwestie van ideeën krijgen en ze toetsen. Je kunt verklarende
(theoretische) ideeën krijgen door:
- Literatuur te lezen
- Eerder onderzoek te bestuderen
- Na te denken
- Te vragen
Deze verklarende ideeën kunnen ook heel goed het resultaat zijn van kwalitatief onderzoek.
Belangrijk is dat toetsen falsifieerbaar zijn. Bij sommige theorieën geldt dat elke bevinding kan
worden uitgelegd als bewijs voor de theorie. Zulke theorieën zijn niet falsifieerbaar.
Volgens het falsificatiebeginsel moeten we naar gegevens zoeken die weerlegging vormen van
een theorie.
- Door hypothesen zo te formuleren dat ze weerlegbaar zijn
- Door rekening te houden met mogelijke alternatieve verklaringen
1
Research designs
Beschrijvend onderzoek: gaat vaak vooraf aan verklarend onderzoek.
Verklarend onderzoek: verklaringen zoeken voor sociale verschijnselen.
Causale relatie: een antwoord op een ‘waarom’ vraag, een verklaringsvraaag, houdt in dat je
zoekt naar een causale relatie. Is X de oorzaak van Y? Is sekse een oorzaak van
inkomensverschillen?
Om een verklarende onderzoeksvraag te beantwoorden start je meestal bij een theorie. Theorieën
moeten altijd aan de werkelijkheid (empirie) getoetst worden.
Theorieën: logisch sluitende redeneringen, waarbij de conclusie (dat wat verklaard moet worden)
dwingend volgt uit de veronderstellingen.
Logisch sluitende redeneringen hebben drie verschillende lagen:
- Algemeen wetmatige uitspraak
- Bijkomende veronderstellingen
- Empirische (toetsbare) voorspellingen
Al deze uitspraken gaan over (tenminste twee) covariërende verschijnselen. Al deze uitspraken
impliceren een oorzaak - gevolg relatie (er zit een richting in).
Formuleer uitspraken altijd in een oorzaak-gevolg vorm: X is de oorzaak van Y, X bepaalt Y, Y komt
door X, etc. Wees specifiek in de uitwerking van variabelen en relaties. Het is inzichtelijk om de
veronderstelde oorzaak-gevolg relaties weer te geven in een causaal diagram.
Deductie: logisch beredeneren waarom een bepaalde samenhang bestaat, en uit deze redenering
empirisch toetsbare voorspellingen afleiden. Als de theorie waar is zijn er logischerwijs bepaalde
uitkomsten in de werkelijkheid. De theorie toetsen in de werkelijkheid.
Inductie: systematisch de werkelijkheid observeren en daaruit regelmatigheden ‘afleiden’.
Wetenschapstheoretisch bestaat inductie niet: je kunt uit het bijzondere niet dwingend het
algemene afleiden. Voorbeeld van witte zwanen (alle zwanen die ik tot nu toe zag zijn wit, dus alle
zwanen zijn wit).
Popper: theorievorming is een kwestie van ideeën krijgen en ze toetsen. Je kunt verklarende
(theoretische) ideeën krijgen door:
- Literatuur te lezen
- Eerder onderzoek te bestuderen
- Na te denken
- Te vragen
Deze verklarende ideeën kunnen ook heel goed het resultaat zijn van kwalitatief onderzoek.
Belangrijk is dat toetsen falsifieerbaar zijn. Bij sommige theorieën geldt dat elke bevinding kan
worden uitgelegd als bewijs voor de theorie. Zulke theorieën zijn niet falsifieerbaar.
Volgens het falsificatiebeginsel moeten we naar gegevens zoeken die weerlegging vormen van
een theorie.
- Door hypothesen zo te formuleren dat ze weerlegbaar zijn
- Door rekening te houden met mogelijke alternatieve verklaringen
1
