Financial Accounting Theory
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Intro..................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Accounting under ideal conditions...................................................................................4
Hoofdstuk 3: The decision usefulness approach to financial report......................................................7
Hoofdstuk 4: Efficient securities markets............................................................................................13
Hoofdstuk 5: The info approach to decision usefulness......................................................................17
Hoofdstuk 6: The measurement approach to decision usefulness......................................................23
Hoofdstuk 7: Measurement applications.............................................................................................29
Hoofdstuk 8: Economic consequences and positive accounting theory..............................................32
Hoofdstuk 9: An analysis of conflict.....................................................................................................36
Hoofdstuk 10: persistent compensation..............................................................................................39
Hoofdstuk 11: Earnings management..................................................................................................42
Hoofdstuk 12: Standard setting: economic issues...............................................................................46
Hoofdstuk 13: Standard setting: political issues..................................................................................51
,Hoofdstuk 1: Intro
Financial Accounting Theory (FAT) biedt een kritisch inzicht in de huidige omgeving van financiële
boekhouding en verslaglegging, rekening houdend met de uiteenlopende belangen van zowel
externe gebruikers als het management.
Rol van accounting research:
1. Het overwegen van implicaties voor de boekhoudpraktijk descision usefullness en voor
het opstellen van verslaggevingsstandaarden
2. Het begrip van de accounting environment te verbeteren (bijv. agency modellen)
Belanghebbenden: managers, investeerders en accountants
Tabel 1: Historische gebeurtenissen Financial Accounting
Jaartal Gebeurtenis
1494 Paciolo: double entry system
1602 Concept joint stock company (VOC): ontwikkeling van aandelenmarkten en
behoeften aan financiële boekhouding voor investeerders.
1844 Companies Act (UK): gecontroleerde balans voor het eerst in de wet.
1909 Vennootschapsbelasting (VS): belangrijke impuls voor inkomensmeting.
1929 Beurskrach + Grote Depressie
1934 Oprichting SEC (Securities and Exchange Commission) door Securities Act.
Nadruk op bescherming van beleggers door middel van op openbaarmaking
gebaseerde regelgevingsstructuur.
1940 Paton and Littleton monograph. Nadruk op historische kostprijsadministratie,
gebaseerd op het begrip "going concern" van de onderneming.
Until late 1960s Normative accounting theory (zoektocht naar de beste manier van
inkomensmeting)
1968 Ball & Brown: Empirische evaluatie van accounting income numbers
From late 1960s Verschuiving naar decision usefulness als concept voor financial accounting
Late 1990s Stock market boom
Early 2000s Stock market collapse (fraude: ENRON, WorldCom, Ahold)
2002 Sarbanes-Oxley Act (governance)
2007-2008 Market meltdown
(Consequenties voor controllers en aauditors: transparante financial reporting,
fair value accounting kan bedrijfswaarde onderwaarderen, off balance sheet
activiteiten moeten worden gerapporteerd, kredietrisico en
liquiditeitsproblemen.)
2010 Conceptual Framework (FASB/IASB): relevantie en betrouwbaarheid
, De normen worden ingrijpend gewijzigd, twee kwesties:
1. Terug naar conservatief boekhouden of doorgaan met fair value accounting?
2. Rules-based versus principles-based accounting standards?
Information asymmetrie: sommige partijen hebben een informatie voordeel ten opzichte van
anderen ten aanzien van bepaalde business-transacties. Twee typen information assymetrie:
Adverse selection: de ene partij heeft kennis waarover de andere niet beschikt.
Moral hazard: sommige partijen kunnen de acties van andere niet observeren terwijl deze acties wel
de belangen van alle partijen in de transactie beïnvloeden.
Tabel 2: Adverse selection vs. moral hazard
Adverse selection Moral hazard
Relevantie van informatie Betrouwbaarheid van informatie
Investeringsperspectief Managementperspectief (agency theorie)
Pre contract Post contract
Inside information Motivating manager effort
Hidden information Hidden action
Mechanisme: financial accounting & reporting Ontstaat door scheiding leiding en eigendom
Oplossing: full disclosure (lower risk) Oplossing: precise and sensitive information
Fundamental problem of FAT
De beste maatregel om investeerders te informeren aangaande hun investeringsbeslissingen
(adverse selection te beheersen), hoeft niet perse de beste maatregel te zijn om de
management performance te motiveren (moral hazard te beheersen).
Afweging tussen relevantie (adverse selection – fair value) en betrouwbaarheid (moral
hazard – historische kostprijs) van informatie. Waarbij relevante informatie investeerders in
staat stelt de toekomstige economische vooruitzichten (kasstromen) van ondernemingen in
te schatten en waarbij betrouwbare informatie juist is en vrij van vooroordelen en andere
manipulatie door het management.
Regulation or no regluation?
Marktwerking kan adverse selection en moral hazard voldoende beheersen zodat
investeerders beschermd worden en de betreffende marketen redelijk goed werken
Regulering: informatie is zo complex en belangrijk dat marktwerking alleen niet in staat is de
problemen van adverse selection en moral hard te beheersen. Dan is er regulering nodig
standard setting.
o Hoe bepaal je de winst voor het ene doel en hoe voor het andere doel?
o Hoe ontwerp je regelgeving die voor beide doelen tegelijk toegankelijk is?
Principle based nadruk op relevantie
Rules based nadruk op betrouwbaarheid
, Hoofdstuk 2: Accounting under ideal conditions
Onder ideale condities (alles is bekend) voor de verslaggeving verstaan de situatie waarin;
1. De toekomstige kasstromen van de onderneming;
2. De rentevoet in de markt publiekelijk en met zekerheid bekend zijn.
Er vindt dan waardering plaats tegen de present value of future cash flow (PVM). Onder dergelijke
ideale condities bestaat er geen informatie-asymmetrie. Activa en verplichtingen kan je dan
waarderen op basis van de verwachte contante waarde van de toekomstige kasstromen.
Verschillende soorten accounting modellen:
Historische kosten model; HCM
Current Value model (actuele waarde); CVM
Present Value model (contante waarde); PVM
o PVM onder zekerheid (alles bekend)
o PVM onder onzekerheid (wordt wel uitgegaan van alles bekend)
Doel: relevante en betrouwbare informatie verschaffen aan de gebruikers van financiële overzichten
PVM onder zekerheid
Financiële verantwoordingen zijn onder “ideal conditions” volledig relevant en betrouwbaar
Verwachte winst = gerealiseerde winst.
Netto resultaat is niet relevant, omdat de balans hier al inzicht in geeft
Het maakt niet uit of dividend uitgekeerd wordt of niet: rentepercentage is bekend. Geld
komt toch bij de investeerders terecht in de gestegen waarde van de investeringen
(dividend irrelevantie).
Market value of asset = present value (ideal conditions)
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Intro..................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Accounting under ideal conditions...................................................................................4
Hoofdstuk 3: The decision usefulness approach to financial report......................................................7
Hoofdstuk 4: Efficient securities markets............................................................................................13
Hoofdstuk 5: The info approach to decision usefulness......................................................................17
Hoofdstuk 6: The measurement approach to decision usefulness......................................................23
Hoofdstuk 7: Measurement applications.............................................................................................29
Hoofdstuk 8: Economic consequences and positive accounting theory..............................................32
Hoofdstuk 9: An analysis of conflict.....................................................................................................36
Hoofdstuk 10: persistent compensation..............................................................................................39
Hoofdstuk 11: Earnings management..................................................................................................42
Hoofdstuk 12: Standard setting: economic issues...............................................................................46
Hoofdstuk 13: Standard setting: political issues..................................................................................51
,Hoofdstuk 1: Intro
Financial Accounting Theory (FAT) biedt een kritisch inzicht in de huidige omgeving van financiële
boekhouding en verslaglegging, rekening houdend met de uiteenlopende belangen van zowel
externe gebruikers als het management.
Rol van accounting research:
1. Het overwegen van implicaties voor de boekhoudpraktijk descision usefullness en voor
het opstellen van verslaggevingsstandaarden
2. Het begrip van de accounting environment te verbeteren (bijv. agency modellen)
Belanghebbenden: managers, investeerders en accountants
Tabel 1: Historische gebeurtenissen Financial Accounting
Jaartal Gebeurtenis
1494 Paciolo: double entry system
1602 Concept joint stock company (VOC): ontwikkeling van aandelenmarkten en
behoeften aan financiële boekhouding voor investeerders.
1844 Companies Act (UK): gecontroleerde balans voor het eerst in de wet.
1909 Vennootschapsbelasting (VS): belangrijke impuls voor inkomensmeting.
1929 Beurskrach + Grote Depressie
1934 Oprichting SEC (Securities and Exchange Commission) door Securities Act.
Nadruk op bescherming van beleggers door middel van op openbaarmaking
gebaseerde regelgevingsstructuur.
1940 Paton and Littleton monograph. Nadruk op historische kostprijsadministratie,
gebaseerd op het begrip "going concern" van de onderneming.
Until late 1960s Normative accounting theory (zoektocht naar de beste manier van
inkomensmeting)
1968 Ball & Brown: Empirische evaluatie van accounting income numbers
From late 1960s Verschuiving naar decision usefulness als concept voor financial accounting
Late 1990s Stock market boom
Early 2000s Stock market collapse (fraude: ENRON, WorldCom, Ahold)
2002 Sarbanes-Oxley Act (governance)
2007-2008 Market meltdown
(Consequenties voor controllers en aauditors: transparante financial reporting,
fair value accounting kan bedrijfswaarde onderwaarderen, off balance sheet
activiteiten moeten worden gerapporteerd, kredietrisico en
liquiditeitsproblemen.)
2010 Conceptual Framework (FASB/IASB): relevantie en betrouwbaarheid
, De normen worden ingrijpend gewijzigd, twee kwesties:
1. Terug naar conservatief boekhouden of doorgaan met fair value accounting?
2. Rules-based versus principles-based accounting standards?
Information asymmetrie: sommige partijen hebben een informatie voordeel ten opzichte van
anderen ten aanzien van bepaalde business-transacties. Twee typen information assymetrie:
Adverse selection: de ene partij heeft kennis waarover de andere niet beschikt.
Moral hazard: sommige partijen kunnen de acties van andere niet observeren terwijl deze acties wel
de belangen van alle partijen in de transactie beïnvloeden.
Tabel 2: Adverse selection vs. moral hazard
Adverse selection Moral hazard
Relevantie van informatie Betrouwbaarheid van informatie
Investeringsperspectief Managementperspectief (agency theorie)
Pre contract Post contract
Inside information Motivating manager effort
Hidden information Hidden action
Mechanisme: financial accounting & reporting Ontstaat door scheiding leiding en eigendom
Oplossing: full disclosure (lower risk) Oplossing: precise and sensitive information
Fundamental problem of FAT
De beste maatregel om investeerders te informeren aangaande hun investeringsbeslissingen
(adverse selection te beheersen), hoeft niet perse de beste maatregel te zijn om de
management performance te motiveren (moral hazard te beheersen).
Afweging tussen relevantie (adverse selection – fair value) en betrouwbaarheid (moral
hazard – historische kostprijs) van informatie. Waarbij relevante informatie investeerders in
staat stelt de toekomstige economische vooruitzichten (kasstromen) van ondernemingen in
te schatten en waarbij betrouwbare informatie juist is en vrij van vooroordelen en andere
manipulatie door het management.
Regulation or no regluation?
Marktwerking kan adverse selection en moral hazard voldoende beheersen zodat
investeerders beschermd worden en de betreffende marketen redelijk goed werken
Regulering: informatie is zo complex en belangrijk dat marktwerking alleen niet in staat is de
problemen van adverse selection en moral hard te beheersen. Dan is er regulering nodig
standard setting.
o Hoe bepaal je de winst voor het ene doel en hoe voor het andere doel?
o Hoe ontwerp je regelgeving die voor beide doelen tegelijk toegankelijk is?
Principle based nadruk op relevantie
Rules based nadruk op betrouwbaarheid
, Hoofdstuk 2: Accounting under ideal conditions
Onder ideale condities (alles is bekend) voor de verslaggeving verstaan de situatie waarin;
1. De toekomstige kasstromen van de onderneming;
2. De rentevoet in de markt publiekelijk en met zekerheid bekend zijn.
Er vindt dan waardering plaats tegen de present value of future cash flow (PVM). Onder dergelijke
ideale condities bestaat er geen informatie-asymmetrie. Activa en verplichtingen kan je dan
waarderen op basis van de verwachte contante waarde van de toekomstige kasstromen.
Verschillende soorten accounting modellen:
Historische kosten model; HCM
Current Value model (actuele waarde); CVM
Present Value model (contante waarde); PVM
o PVM onder zekerheid (alles bekend)
o PVM onder onzekerheid (wordt wel uitgegaan van alles bekend)
Doel: relevante en betrouwbare informatie verschaffen aan de gebruikers van financiële overzichten
PVM onder zekerheid
Financiële verantwoordingen zijn onder “ideal conditions” volledig relevant en betrouwbaar
Verwachte winst = gerealiseerde winst.
Netto resultaat is niet relevant, omdat de balans hier al inzicht in geeft
Het maakt niet uit of dividend uitgekeerd wordt of niet: rentepercentage is bekend. Geld
komt toch bij de investeerders terecht in de gestegen waarde van de investeringen
(dividend irrelevantie).
Market value of asset = present value (ideal conditions)
