De Volkskrant berichtte op 24 februari 2022 dat Rusland Oekraïne was
binnengevallen.1 Dit is natuurlijk niemand ontgaan. De spanning tussen de twee
landen is een actueel onderwerp waar veel over wordt gesproken. Dit is echter geen
nieuw voorval. Spanningen tussen staten is iets dat al jarenlang speelt. Door deze
spanningen willen staten zich vaak afscheiden. Dit heeft vele interessante
vraagstukken met zich meegebracht. In dit artikel wordt dan ook aandacht gegeven
aan de afscheiding van staten. De onderzoeksvraag die wordt beantwoordt luidt als
volgt: Hoe zie je de eenzijdige afscheiding van het internationale
zelfbeschikkingsrecht terug in de staatsstichting van Kosovo?
Eerst zal er beschreven worden wat het recht van zelfbeschikking in het
internationale recht is. Daarna wordt erop ingegaan wat eenzijdige afscheiding is.
Vervolgens zullen deze twee onderwerpen worden toegepast op de Kosovo zaak. Er
wordt afgesloten met een conclusie.
Het recht van zelfbeschikking houdt in dat een volk vrij is om zijn eigen politieke
status te bepalen en zijn economische, sociale en culturele ontwikkeling na te
streven. Dit recht is een doelstelling van de Verenigde Naties. 2
Er zijn twee soorten zelfbeschikking; interne- en externe zelfbeschikking.
Interne zelfbeschikking is dat het recht van zelfbeschikking moet worden uitgeoefend
binnen de grenzen van de staat. Externe zelfbeschikking is het recht dat een volk
een eigen staat mag stichten. 3
Om het recht van externe zelfbeschikking te krijgen, moet er aan twee voorwaarden
zijn voldaan. Deze voorwaarden zijn alternatief.
De eerste voorwaarde is dat men zich onderworpen moet voelen door een externe
onderdrukking. Deze repressie moet worden uitgevoerd door een ander volk dan dat
volk dat zich beroept op het zelfbeschikkingsrecht.
De andere voorwaarde is dat het volk hun recht op zelfbeschikking intern niet meer
uit kan voeren. 4
Als een volk zich aan een van deze voorwaarden heeft voldaan, dan kan het zich
beroepen op het recht van externe zelfbeschikking. Externe zelfbeschikking is dus
het recht van een volk om een eigen staat te stichten. Het ontstaan van een staat
kan door afscheiding, ontbinding en aaneensluiting. 5
Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, is voor nu alleen afscheiding
relevant om te bespreken.
Afscheiden is het vormen van een nieuwe staat door een georganiseerde
bevolkingsgroep in een al bestaande staat. De bevolkingsgroep heeft gezag over
een bepaald grondgebied, en daarmee scheiden zij zich af van de staat. 6
In het internationale recht wordt afscheiding echter niet erkent. Dit is omdat er moet
worden voorkomen dat er een extreme verdeling van de internationale gemeenschap
ontstaat, waardoor er allemaal kleine staatjes worden gesticht. 7
De enige manier van afscheiding die wordt erkent is eenzijdige afscheiding.
1
M. Vlaskamp, ‘Rusland valt Oekraïne op tal van plaatsen aan en bedreigt ook het Westen’, De Volkskrant 24 februari 2022.
2
Artikel 1 tweede lid VN Handvest.
3
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p. 80-81.
4
A. Henriksen, International Law, Glasgow: Oxford University Press 2021, p. 63-65.
5
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p.76.
6
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p.76.
7
J.F. Escudero Espinosa, Self-determination and Humanitarian Secession in International Law of a Globalized World, Leon:
Springer International Publishing AG 2017, p. 158.
binnengevallen.1 Dit is natuurlijk niemand ontgaan. De spanning tussen de twee
landen is een actueel onderwerp waar veel over wordt gesproken. Dit is echter geen
nieuw voorval. Spanningen tussen staten is iets dat al jarenlang speelt. Door deze
spanningen willen staten zich vaak afscheiden. Dit heeft vele interessante
vraagstukken met zich meegebracht. In dit artikel wordt dan ook aandacht gegeven
aan de afscheiding van staten. De onderzoeksvraag die wordt beantwoordt luidt als
volgt: Hoe zie je de eenzijdige afscheiding van het internationale
zelfbeschikkingsrecht terug in de staatsstichting van Kosovo?
Eerst zal er beschreven worden wat het recht van zelfbeschikking in het
internationale recht is. Daarna wordt erop ingegaan wat eenzijdige afscheiding is.
Vervolgens zullen deze twee onderwerpen worden toegepast op de Kosovo zaak. Er
wordt afgesloten met een conclusie.
Het recht van zelfbeschikking houdt in dat een volk vrij is om zijn eigen politieke
status te bepalen en zijn economische, sociale en culturele ontwikkeling na te
streven. Dit recht is een doelstelling van de Verenigde Naties. 2
Er zijn twee soorten zelfbeschikking; interne- en externe zelfbeschikking.
Interne zelfbeschikking is dat het recht van zelfbeschikking moet worden uitgeoefend
binnen de grenzen van de staat. Externe zelfbeschikking is het recht dat een volk
een eigen staat mag stichten. 3
Om het recht van externe zelfbeschikking te krijgen, moet er aan twee voorwaarden
zijn voldaan. Deze voorwaarden zijn alternatief.
De eerste voorwaarde is dat men zich onderworpen moet voelen door een externe
onderdrukking. Deze repressie moet worden uitgevoerd door een ander volk dan dat
volk dat zich beroept op het zelfbeschikkingsrecht.
De andere voorwaarde is dat het volk hun recht op zelfbeschikking intern niet meer
uit kan voeren. 4
Als een volk zich aan een van deze voorwaarden heeft voldaan, dan kan het zich
beroepen op het recht van externe zelfbeschikking. Externe zelfbeschikking is dus
het recht van een volk om een eigen staat te stichten. Het ontstaan van een staat
kan door afscheiding, ontbinding en aaneensluiting. 5
Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, is voor nu alleen afscheiding
relevant om te bespreken.
Afscheiden is het vormen van een nieuwe staat door een georganiseerde
bevolkingsgroep in een al bestaande staat. De bevolkingsgroep heeft gezag over
een bepaald grondgebied, en daarmee scheiden zij zich af van de staat. 6
In het internationale recht wordt afscheiding echter niet erkent. Dit is omdat er moet
worden voorkomen dat er een extreme verdeling van de internationale gemeenschap
ontstaat, waardoor er allemaal kleine staatjes worden gesticht. 7
De enige manier van afscheiding die wordt erkent is eenzijdige afscheiding.
1
M. Vlaskamp, ‘Rusland valt Oekraïne op tal van plaatsen aan en bedreigt ook het Westen’, De Volkskrant 24 februari 2022.
2
Artikel 1 tweede lid VN Handvest.
3
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p. 80-81.
4
A. Henriksen, International Law, Glasgow: Oxford University Press 2021, p. 63-65.
5
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p.76.
6
A. Nollkaemper, Kern van het internationaal publiekrecht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2014, p.76.
7
J.F. Escudero Espinosa, Self-determination and Humanitarian Secession in International Law of a Globalized World, Leon:
Springer International Publishing AG 2017, p. 158.
