SAMENVATTING
ONDERZOEKSMETHODEN – LEERJAAR 2
Week 1: onderzoek, waarom helder & transparant?
Powerpoint
Probleemstelling
In een probleemstelling wordt geformuleerd welke kennis, die noodzakelijk is om het
(praktijk)probleem te kunnen oplossen, tot op heden nog ontbreekt.
Nadruk ligt op één van de vier domeinen: etiologie, diagnose, prognose, therapie of interventie
Onderzoeksvraag
Een onderzoeksvraag is dan ook een specifieke verwoording van de behoefte aan (nieuwe) kennis en
inzichten.
In vergelijking met een probleemstelling is een onderzoeksvraag specifieker en gedetailleerder.
PICO
- Patiënt
- Interventie
- Comparison
- Outcome
,Week 2: design
Literatuur
PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK IN DE (PARA) MEDISCHE ZORG
Hoofdstuk 3 – het kritisch lezen van onderzoeksliteratuur
Kwantitatief onderzoek:
- Randomised controlled triad (RCT)
- Observationeel onderzoek
- Diagnostisch onderzoek
- Kwantitatief observatieonderzoek
Kwalitatief onderzoek:
- Interviews
- Focusgroep onderzoek
- Kwalitatief observatieonderzoek
Weinig bekend over het onderwerp:
Kwantitatief beschrijvend onderzoek
- Aan de hand van ‘frequenties’ / getal beschrijvingen
- Deductief
Kwalitatief onderzoek:
- Weinig over bekend
- Aan de hand van ervaringen en belevingen van mensen in een bepaalde situatie meer te
weten te komen over hun opvattingen en inzichten
- Inductief: er ontstaat een theorie vanuit hetgeen zich aandient in bijvoorbeeld de interviews
Iets bekend over het onderwerp:
Correlationeel onderzoek (kwantitatief onderzoek)
- Verbanden leggen
- Een veronderstelling of theorie toetsen (deductief onderzoek: je leidt conclusies af uit
resultaten)
- Correlatiecoëfficiënt: getal tussen -1 en +1
o 0: geen samenhang
o -1: perfecte negatieve samenhang
o +1: perfecte positieve samenhang
- Odds ratio (OR) en confidence interval (CI)
Veel bekend over het onderwerp:
- Kijken of er aanwijzigingen zijn voor een mogelijke oorzakelijke (causale) relatie
- Interventieonderzoek
- Randomised controlled trial (RCT) of clinical trial (CT): echt therapie (de ene groep krijgt de te
onderzoeken interventie wel en de andere niet) experimenteel onderzoek
- Als een interventie onderzoek niet mogelijk is wordt er een cohortonderzoek gedaan: een
vorm van observationeel onderzoek
Een artikel beoordelen:
1. Wat is onderzocht?
2. Waarom is het onderzocht?
3. Hoe is het onderzocht?
2
, 4. Wat werd er gevonden?
5. Wat zijn sterke en zwakke punten?
6. Wat heb ik eraan in de praktijk? (zelf invullen)
Kwantitatief onderzoek
Randomised controlled trial (RCT)
- Om een aanwijzing te vinden voor een causaal verband
- Gerandomiseerd onderzoek met een controlegroep
- Bij onderwerpen waar veel over bekend is
- Interventie onderzoek of experimenteel onderzoek (de ene groep krijgt wel de interventie,
de andere groep is de controle groep)
- Valkuil: de onderzoeksgroep is niet vergelijkbaar met de controlegroep (verschillende
mensen)
- Bias: een vertekening
- Blindering: de patiënt, behandeling en onderzoeker weten niet of de patiënt wel of niet in de
interventie groep is geplaatst (placebo: objectievere en eerlijkere beoordeling)
Observationeel onderzoek
- Observationeel onderzoek in de vorm van cohortonderzoek wordt vaak toegepast als
alternatief voor een RCT, vooral als het gaat om risicofactoren binnen een natuurlijke context
- Niet-experimenteel: er wordt niet ingegrepen (‘spontaan’ optreden)
- Het optreden van verschijnselen wordt in verband gebracht met natuurlijke risicofactoren
- Informatie verzamelen via: metingen bij de patiënt of vragenlijsten, dus niet alleen door te
‘observeren’
- Patiënten moeten langere tijd nauwkeurig worden gevolgd om de werkingen en bijwerkingen
van een interventie te vinden
- Onderverdeling
o Onderzoek op bevolkingsniveau
o Onderzoek op basis van tijdtrend
o Cross-sectioneel onderzoek: onderzoek op individu niveau
o Cohortonderzoek
Meest nauwkeurige type onderzoek
Onderzoeker wil weten of een bepaalde (risico)factor leidt tot een bepaalde
ziekte of conditie
Prospectief cohortonderzoek: gevolgd vanaf tijdstip 0 / tijdrovend / relatief
risico / loss-to-follow-up drop-out (risicofactor onderzoeker
ziekte/onderzoeksvraag)
Retrospectief cohortonderzoek: teruggekeken in de tijd / archieven zijn soms
niet goed bijgehouden (risicofactor ziekte/onderzoeksvraag
onderzoeker)
o Case-controle studie (patiënt-controleonderzoek)
Er wordt uitgegaan van de ziekte zelf (niet een risico)
Er wordt gekeken bij hoeveel cases (zieken) de risicofactor wel aanwezig was
Risicofactor/onderzoeksvraag ziekte onderzoeker
Diagnostisch onderzoek
- Onderzoek om vast te stellen wat goede meetinstrumenten zijn
- Vergelijken met gouden standaard
- Indicatoren van een diagnostische test
Sensitiviteit / specificiteit / positief voorspellende waarde / negatief voorspellende
waarde
3
, De waarden worden vastgelegd met een getal dat berekend kan worden op basis van
onderzoek
Kwalitatief onderzoek
- Als er weinig bekend is over een onderwerp of als de context van groot belang is
- Kwaliteitscriteria van kwalitatief onderzoek: confirmability, dependability, transferability en
credibility
Interviews
- Individueel interviewonderzoek (fijn bij gevoelige onderzoek thematiek)
- Topics: onderwerpen; interviews kunnen zo worden gestructureerd
- De onderzoeker let op verbale en non-verbale communicatie (genoteerd op memo’s)
Focusgroep onderzoek
- Een hele groep mensen wordt ondervraagd; interactie tussen deelnemers
- Minder arbeidsintensief dan individueel interviewonderzoek
- Twee begeleiders: moderator en observator
- Breed beeld van verschillende denkbeelden en meningen van een groep
Kwalitatief observatieonderzoek
- Zonder een vooraf opgesteld kader nauwkeurig geobserveerd wat er gebeurt
(ongestructureerd)
- De onderzoek kan participerend zijn of niet-participerend (naturalistische/open observatie)
- Inzicht krijgen in de gedragingen van personen
(systemisch) literatuuronderzoek
- Het is een onderzoek op zichzelf; je zoekt op een systematische manier naar literatuur
- Specifiek gericht op een goed afgebakende vraagstelling
- Evidence bases practice: resultaten van goed wetenschappelijk onderzoek expliciet afwegen
en toepassen in de praktijk
- Uit vele beschikbare studies de relevante informatie destilleren en daarbij de verschillende
studies op waarde te schatten (sterkte van het bewijs)
- Meta-analyse: oorspronkelijke data van verschillende studies gebruiken en samenvoegen
Hoofdstuk 5 - Zelf onderzoek uitvoeren in de zorg
5.1 inleiding
5.2 het onderzoeksprojectplan
- Titel(blad)
- Inleiding (context, relevantie, probleemstelling onderzoeksvraag)
- Methode
- Tijdspad
- Begrote kosten
- Literatuur
- Bijlagen
De methode van het onderzoeksprojectplan
Je beschrijft zo precies mogelijk hoe je het onderzoek wilt uitvoeren.
Je kiest aan de hand van je onderzoeksvraag voor een bepaald type onderzoek.
4
ONDERZOEKSMETHODEN – LEERJAAR 2
Week 1: onderzoek, waarom helder & transparant?
Powerpoint
Probleemstelling
In een probleemstelling wordt geformuleerd welke kennis, die noodzakelijk is om het
(praktijk)probleem te kunnen oplossen, tot op heden nog ontbreekt.
Nadruk ligt op één van de vier domeinen: etiologie, diagnose, prognose, therapie of interventie
Onderzoeksvraag
Een onderzoeksvraag is dan ook een specifieke verwoording van de behoefte aan (nieuwe) kennis en
inzichten.
In vergelijking met een probleemstelling is een onderzoeksvraag specifieker en gedetailleerder.
PICO
- Patiënt
- Interventie
- Comparison
- Outcome
,Week 2: design
Literatuur
PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK IN DE (PARA) MEDISCHE ZORG
Hoofdstuk 3 – het kritisch lezen van onderzoeksliteratuur
Kwantitatief onderzoek:
- Randomised controlled triad (RCT)
- Observationeel onderzoek
- Diagnostisch onderzoek
- Kwantitatief observatieonderzoek
Kwalitatief onderzoek:
- Interviews
- Focusgroep onderzoek
- Kwalitatief observatieonderzoek
Weinig bekend over het onderwerp:
Kwantitatief beschrijvend onderzoek
- Aan de hand van ‘frequenties’ / getal beschrijvingen
- Deductief
Kwalitatief onderzoek:
- Weinig over bekend
- Aan de hand van ervaringen en belevingen van mensen in een bepaalde situatie meer te
weten te komen over hun opvattingen en inzichten
- Inductief: er ontstaat een theorie vanuit hetgeen zich aandient in bijvoorbeeld de interviews
Iets bekend over het onderwerp:
Correlationeel onderzoek (kwantitatief onderzoek)
- Verbanden leggen
- Een veronderstelling of theorie toetsen (deductief onderzoek: je leidt conclusies af uit
resultaten)
- Correlatiecoëfficiënt: getal tussen -1 en +1
o 0: geen samenhang
o -1: perfecte negatieve samenhang
o +1: perfecte positieve samenhang
- Odds ratio (OR) en confidence interval (CI)
Veel bekend over het onderwerp:
- Kijken of er aanwijzigingen zijn voor een mogelijke oorzakelijke (causale) relatie
- Interventieonderzoek
- Randomised controlled trial (RCT) of clinical trial (CT): echt therapie (de ene groep krijgt de te
onderzoeken interventie wel en de andere niet) experimenteel onderzoek
- Als een interventie onderzoek niet mogelijk is wordt er een cohortonderzoek gedaan: een
vorm van observationeel onderzoek
Een artikel beoordelen:
1. Wat is onderzocht?
2. Waarom is het onderzocht?
3. Hoe is het onderzocht?
2
, 4. Wat werd er gevonden?
5. Wat zijn sterke en zwakke punten?
6. Wat heb ik eraan in de praktijk? (zelf invullen)
Kwantitatief onderzoek
Randomised controlled trial (RCT)
- Om een aanwijzing te vinden voor een causaal verband
- Gerandomiseerd onderzoek met een controlegroep
- Bij onderwerpen waar veel over bekend is
- Interventie onderzoek of experimenteel onderzoek (de ene groep krijgt wel de interventie,
de andere groep is de controle groep)
- Valkuil: de onderzoeksgroep is niet vergelijkbaar met de controlegroep (verschillende
mensen)
- Bias: een vertekening
- Blindering: de patiënt, behandeling en onderzoeker weten niet of de patiënt wel of niet in de
interventie groep is geplaatst (placebo: objectievere en eerlijkere beoordeling)
Observationeel onderzoek
- Observationeel onderzoek in de vorm van cohortonderzoek wordt vaak toegepast als
alternatief voor een RCT, vooral als het gaat om risicofactoren binnen een natuurlijke context
- Niet-experimenteel: er wordt niet ingegrepen (‘spontaan’ optreden)
- Het optreden van verschijnselen wordt in verband gebracht met natuurlijke risicofactoren
- Informatie verzamelen via: metingen bij de patiënt of vragenlijsten, dus niet alleen door te
‘observeren’
- Patiënten moeten langere tijd nauwkeurig worden gevolgd om de werkingen en bijwerkingen
van een interventie te vinden
- Onderverdeling
o Onderzoek op bevolkingsniveau
o Onderzoek op basis van tijdtrend
o Cross-sectioneel onderzoek: onderzoek op individu niveau
o Cohortonderzoek
Meest nauwkeurige type onderzoek
Onderzoeker wil weten of een bepaalde (risico)factor leidt tot een bepaalde
ziekte of conditie
Prospectief cohortonderzoek: gevolgd vanaf tijdstip 0 / tijdrovend / relatief
risico / loss-to-follow-up drop-out (risicofactor onderzoeker
ziekte/onderzoeksvraag)
Retrospectief cohortonderzoek: teruggekeken in de tijd / archieven zijn soms
niet goed bijgehouden (risicofactor ziekte/onderzoeksvraag
onderzoeker)
o Case-controle studie (patiënt-controleonderzoek)
Er wordt uitgegaan van de ziekte zelf (niet een risico)
Er wordt gekeken bij hoeveel cases (zieken) de risicofactor wel aanwezig was
Risicofactor/onderzoeksvraag ziekte onderzoeker
Diagnostisch onderzoek
- Onderzoek om vast te stellen wat goede meetinstrumenten zijn
- Vergelijken met gouden standaard
- Indicatoren van een diagnostische test
Sensitiviteit / specificiteit / positief voorspellende waarde / negatief voorspellende
waarde
3
, De waarden worden vastgelegd met een getal dat berekend kan worden op basis van
onderzoek
Kwalitatief onderzoek
- Als er weinig bekend is over een onderwerp of als de context van groot belang is
- Kwaliteitscriteria van kwalitatief onderzoek: confirmability, dependability, transferability en
credibility
Interviews
- Individueel interviewonderzoek (fijn bij gevoelige onderzoek thematiek)
- Topics: onderwerpen; interviews kunnen zo worden gestructureerd
- De onderzoeker let op verbale en non-verbale communicatie (genoteerd op memo’s)
Focusgroep onderzoek
- Een hele groep mensen wordt ondervraagd; interactie tussen deelnemers
- Minder arbeidsintensief dan individueel interviewonderzoek
- Twee begeleiders: moderator en observator
- Breed beeld van verschillende denkbeelden en meningen van een groep
Kwalitatief observatieonderzoek
- Zonder een vooraf opgesteld kader nauwkeurig geobserveerd wat er gebeurt
(ongestructureerd)
- De onderzoek kan participerend zijn of niet-participerend (naturalistische/open observatie)
- Inzicht krijgen in de gedragingen van personen
(systemisch) literatuuronderzoek
- Het is een onderzoek op zichzelf; je zoekt op een systematische manier naar literatuur
- Specifiek gericht op een goed afgebakende vraagstelling
- Evidence bases practice: resultaten van goed wetenschappelijk onderzoek expliciet afwegen
en toepassen in de praktijk
- Uit vele beschikbare studies de relevante informatie destilleren en daarbij de verschillende
studies op waarde te schatten (sterkte van het bewijs)
- Meta-analyse: oorspronkelijke data van verschillende studies gebruiken en samenvoegen
Hoofdstuk 5 - Zelf onderzoek uitvoeren in de zorg
5.1 inleiding
5.2 het onderzoeksprojectplan
- Titel(blad)
- Inleiding (context, relevantie, probleemstelling onderzoeksvraag)
- Methode
- Tijdspad
- Begrote kosten
- Literatuur
- Bijlagen
De methode van het onderzoeksprojectplan
Je beschrijft zo precies mogelijk hoe je het onderzoek wilt uitvoeren.
Je kiest aan de hand van je onderzoeksvraag voor een bepaald type onderzoek.
4
