-Communicatie met de patiënt
Motiverende gespreksvoering
Evolutie binnen de gezondheidszorg
Mogelijks zijn jongvolwassenen minder gezond dan hun ouders. Aandoeningen kennen een
sterk verband met gezondheidsgedrag en leefstijl. Veel van deze aandoeningen kunnen voor
een groot deel worden voorkomen of genezen door veranderingen in gezondheidsgedrag. In
de 21e eeuw ligt de focus van de gezondheidszorg meer en meer op chronische zorg en
disease management. Dus ook meer op gedragsverandering in functie van een betere
gezondheid.
Veel cliënten zijn op zoek naar een medische behandeling. Ze verwachten dat de
hulpverlener hen een behandeling voorstelt die zijn gezondheid optimaliseert of de
symptomen verbetert. De cliënt legt de verantwoordelijkheid bij de hulpverlener.
Je moet de cliënt motiveren om gedragsverandering te bekomen. Hoe een gesprek aangaan:
- Uitleggen wat beter of anders kan om gezondheid te verbeteren
- Adviseren en overtuigen om gedrag te veranderen
- Cliënt waarschuwen over gevolgen van ongewijzigd gedrag
- Cliënt begeleiden in hoe ze gedrag kunnen veranderen
- Cliënt doorverwijzen naar specialist
Klassieke aanpak van gedragsverandering:
Strategie Redenering als hulpverlener
Kennis verbeteren Als ik duidelijk maak dat de mondgezondheid een
invloed kan hebben op het hart, dan zal de cliënt
veranderen.
Inzicht verhogen Als ik toon hoe gingivitis eruitziet, dan zal de cliënt
veranderen.
Vaardigheid aanleren Als ik aanleer hoe de tanden moeten gepoetst
worden, dan zal de cliënt veranderen.
Dreigen Als ik mijn cliënt een slecht gevoel geef of hem bang
maak, dan zal hij
veranderen.
Deze mogelijkheden zijn niet cliëntgericht. De hulpverlener geeft advies op een directe wijze.
Er is sprake van unidirectionele communicatie. Hierbij moet de cliënt luisteren. Ze worden in
een positie geduwd van passief ontvangen en/of weerstand bieden tegen de geforceerde
adviezen die worden opgelegd.
Waardoor wordt gedragsverandering beïnvloedt?
Sommige mensen vinden het niet noodzakelijk hun gedrag te veranderen of wachten op een
nieuwe fase in hun leven die start.
1
, Cyclus van bewustwording van Maslow
Kan meer inzicht geven in de reden waarom iemand zijn gedrag niet
veranderd.
Fase 1 onbewust onbekwaam: de persoon is zich niet bewust over de
impact van zijn gedrag. Hij weet niet dat het andere gedrag een
positief effect kan hebben.
Fase 2 bewust onbekwaam: men is er zich van bewust dat er kennis
ontbreekt, je iets nog niet kan of er verbetering mogelijk is. De persoon beseft dat
gedragsverandering een positief effect kan hebben. Je gaat oefenen of wijzigt je gedrag niet.
Fase 3 bewust bekwaam: de persoon gaat aan de slag met de gedragsverandering. De
gewenste handeling wordt uitgevoerd.
Fase 4 onbewust bekwaam: de persoon stelt het gewenste gedrag automatisch. Het oude
gedrag is vervangen door het nieuwe.
Pijlers die bepalend zijn om tot gedragsverandering te komen:
Belangrijkheid - Wat is het belang van de verandering
- Willen veranderen
Vermogen - Kunnen
- Zelfvertrouwen dat verandering mogelijk is
Gereedheid - Nu willen
- Prioriteit aan geven
Gedragsverandering door motivatie
Deci en Ryan ontwikkelde de zelfdeterminatietheorie. Die geeft aan dat hoe autonomer de
motivatie is, hoe groter de kans dat de gedragsverandering blijvend is.
- Extrinsieke motivatie: de gedragsverandering komt tot stand doordat de persoon
door iets van buitenaf wordt aangezet om tot dit gedrag te komen. Het is een positief
middel om een positief resultaat te bereiken of negatief resultaat te vermijden.
- Intrinsieke motivatie: gedragsverandering gemotiveerd door de persoon zelf. Hij ziet
het gedrag als beloning voor zichzelf. Het is een beloning op zich.
- Het ABC van de motivatie: autonomie, verbondenheid en competentie zijn de 3
psychologische basisbehoeften. De
mate van internalisatie van motivatie is
afhankelijk van deze behoeften.
2
Motiverende gespreksvoering
Evolutie binnen de gezondheidszorg
Mogelijks zijn jongvolwassenen minder gezond dan hun ouders. Aandoeningen kennen een
sterk verband met gezondheidsgedrag en leefstijl. Veel van deze aandoeningen kunnen voor
een groot deel worden voorkomen of genezen door veranderingen in gezondheidsgedrag. In
de 21e eeuw ligt de focus van de gezondheidszorg meer en meer op chronische zorg en
disease management. Dus ook meer op gedragsverandering in functie van een betere
gezondheid.
Veel cliënten zijn op zoek naar een medische behandeling. Ze verwachten dat de
hulpverlener hen een behandeling voorstelt die zijn gezondheid optimaliseert of de
symptomen verbetert. De cliënt legt de verantwoordelijkheid bij de hulpverlener.
Je moet de cliënt motiveren om gedragsverandering te bekomen. Hoe een gesprek aangaan:
- Uitleggen wat beter of anders kan om gezondheid te verbeteren
- Adviseren en overtuigen om gedrag te veranderen
- Cliënt waarschuwen over gevolgen van ongewijzigd gedrag
- Cliënt begeleiden in hoe ze gedrag kunnen veranderen
- Cliënt doorverwijzen naar specialist
Klassieke aanpak van gedragsverandering:
Strategie Redenering als hulpverlener
Kennis verbeteren Als ik duidelijk maak dat de mondgezondheid een
invloed kan hebben op het hart, dan zal de cliënt
veranderen.
Inzicht verhogen Als ik toon hoe gingivitis eruitziet, dan zal de cliënt
veranderen.
Vaardigheid aanleren Als ik aanleer hoe de tanden moeten gepoetst
worden, dan zal de cliënt veranderen.
Dreigen Als ik mijn cliënt een slecht gevoel geef of hem bang
maak, dan zal hij
veranderen.
Deze mogelijkheden zijn niet cliëntgericht. De hulpverlener geeft advies op een directe wijze.
Er is sprake van unidirectionele communicatie. Hierbij moet de cliënt luisteren. Ze worden in
een positie geduwd van passief ontvangen en/of weerstand bieden tegen de geforceerde
adviezen die worden opgelegd.
Waardoor wordt gedragsverandering beïnvloedt?
Sommige mensen vinden het niet noodzakelijk hun gedrag te veranderen of wachten op een
nieuwe fase in hun leven die start.
1
, Cyclus van bewustwording van Maslow
Kan meer inzicht geven in de reden waarom iemand zijn gedrag niet
veranderd.
Fase 1 onbewust onbekwaam: de persoon is zich niet bewust over de
impact van zijn gedrag. Hij weet niet dat het andere gedrag een
positief effect kan hebben.
Fase 2 bewust onbekwaam: men is er zich van bewust dat er kennis
ontbreekt, je iets nog niet kan of er verbetering mogelijk is. De persoon beseft dat
gedragsverandering een positief effect kan hebben. Je gaat oefenen of wijzigt je gedrag niet.
Fase 3 bewust bekwaam: de persoon gaat aan de slag met de gedragsverandering. De
gewenste handeling wordt uitgevoerd.
Fase 4 onbewust bekwaam: de persoon stelt het gewenste gedrag automatisch. Het oude
gedrag is vervangen door het nieuwe.
Pijlers die bepalend zijn om tot gedragsverandering te komen:
Belangrijkheid - Wat is het belang van de verandering
- Willen veranderen
Vermogen - Kunnen
- Zelfvertrouwen dat verandering mogelijk is
Gereedheid - Nu willen
- Prioriteit aan geven
Gedragsverandering door motivatie
Deci en Ryan ontwikkelde de zelfdeterminatietheorie. Die geeft aan dat hoe autonomer de
motivatie is, hoe groter de kans dat de gedragsverandering blijvend is.
- Extrinsieke motivatie: de gedragsverandering komt tot stand doordat de persoon
door iets van buitenaf wordt aangezet om tot dit gedrag te komen. Het is een positief
middel om een positief resultaat te bereiken of negatief resultaat te vermijden.
- Intrinsieke motivatie: gedragsverandering gemotiveerd door de persoon zelf. Hij ziet
het gedrag als beloning voor zichzelf. Het is een beloning op zich.
- Het ABC van de motivatie: autonomie, verbondenheid en competentie zijn de 3
psychologische basisbehoeften. De
mate van internalisatie van motivatie is
afhankelijk van deze behoeften.
2
