Macht & onmacht 2022-2023 Toets = 11 april
Hoorcollege – 6 februari
Introductie op het thema: wat is macht en hoe verhoudt zich dat tot het
begrip: geweld?
Definitie van geweld = Geweld is de kracht of energie die de integriteit of de entiteit van iemand of van iemands
bestaanswijze beschadigt (kapotmaakt of doet desintegreren) of dat poogt te doen (een aanval doet op de
integriteit) (Joke de Vries, 2006, 2016)
• Joke de Vries: “In mijn definitie van geweld ligt de nadruk op de ontvanger.” en “Zodra iemand iets
van een ander verlangt of eist, iets op hem of haar projecteert, iets verwijt, frustraties op iemand uitleeft,
of voor zijn of haar behoefte bevrediging gebruikt en de ander niet in staat is dat tegen te houden, dan
doet hij of zij deze persoon geweld aan.”
Wat zijn de gevolgen van geweldservaringen:
• Geven je een gevoel van minderwaardigheid.
• Zorgen er voor dat je leeft vanuit overlevingsstrategieën.
• Zorgen voor extreme gevoelens van eenzaamheid.
• Vertekenen je wereldbeeld.
• Hebben een negatieve invloed op je cognitieve vaardigheden
• Hebben een negatieve invloed op je sociale vaardigheden
• Hebben een negatieve invloed op je wilskracht.
Micro agressie = kleine alledaagse opmerkingen, stereotypering of vooroordelen die bedoeld of onbedoeld
minderheden beledigen of kwetsen.
Micro revoluties (waar macht is, is verzet) = ongeorganiseerde, informele, alledaagse, individuele vormen van
verzet.
- Bijvoorbeeld: met doen alsof, humor en iets/niets doen.
- Jij doet mij geweld aan, ik pak terug wat van mij is (mijn eigen identiteit).
Agency = het vermogen om actie te ondernemen en verandering te bewerkstellingen, ongeacht de
omstandigheden of beperkingen waaronder men zich bevindt.
- Welke middelen gebruikt een groep om in de onmacht tóch actie te ondernemen.
- Ook wel ‘’weapons of the weak’’ genoemd.
Hoorcollege – 13 februari
Vanuit ontwikkelingspsychologisch en humanistisch perspectief: Een goede
basis en een goede benadering.
Vroegkinderlijke hechting in relatie tot macht en onmacht:
- Een veilige basis: wat zijn de gevolgen van een basis die niet veilig is en hoe kan je een onveilige basis
overwinnen?
- Hechting is een duurzame emotionele binding tussen een kind en zijn verzorgers, met speciale
emotionele kwaliteiten. Wat gebeurt er als ouder en kind er niet in slagen om zo’n emotionele binding
aan te gaan?
Onmacht van het kind tijdens huiselijk geweld:
- Het is een afschuwelijk onderwerp, dus ik wil het niet horen. Wij sluiten onze ogen continu voor alle
onmacht (zoals geweld) dus wij praten er niet over, hierdoor ervaren de mensen die deze onmacht
ervaren juist meer onmacht.
De meeste kinderen die huiselijk geweld hebben ervaren zoeken pas hulp rond hun 30 ste .
Een veilige hechting wordt bevorderd door de sensitiviteit en responsiviteit
Sensitiviteit = wanneer ouders gevoelig zijn voor de soms heel subtiele signalen van stress, onrust en ongemak
bij hun baby, zijn ze sensitief.
,Responsiviteit = wanneer ouders adequaat en snel weten te reageren op de signalen van hun baby zijn ze
responsief. Dit is positief voor het ontwikkelen van een goede hechtingsrelatie.
Relatie tussen hechtingsstijl en trauma (40% van de kinderen is onveilig gehecht).
o Type A: onveilig-vermijdend gehecht
o Type B: veilig gehecht
o Type C: ambivalent gehecht
o Type D: onveilig-gedesorganiseerd hecht
De ontwikkelingstaak van kinderen om autonomie te verwerven gaat middels verschillende ontwikkelingscrises.
Hoe verhouden de ontwikkelingscrises in de verschillende stadia zich tot Mach en Onmacht?
Het is van cruciaal belang de verschillende ontwikkelingscrises goed te doorlopen:
- De meeste mensen hebben de wens om ‘’erbij’’ te willen horen om aardig gevonden te willen worden, de
neiging zich te conformeren aan de (belangrijke) ander.
, De humanistische psychologie: de derde weg:
- Halverwege de 20e eeuw zoekt de
humanistische psychologie – ook wel de
psychologie van de derde weg genoemd – naar
een alternatief voor de psychoanalyse en het
behaviorisme.
- In dit humanistische alternatief wordt de mens
gezien in zijn volledigheid; een creatief,
groeiend, betekenis gevend, waarderend
wezen. Het wordt tijd om de mens serieus te
nemen.
Kinderen doen nooit wat je zegt, maar doen wat jij doet
(voorbeeld roken, politiek, religie etc.).
Zie tabel voor Erikson vs. Rogers >
Uitgangspunten van Rogers
- Rogers had grote moeite met de klassieke hiërarchische verhouding tussen hulpverlener en hulpvrager
(Sinds Rogers spreken we niet meer van patiënt, maar van cliënt).
- De machtsongelijkheid die daaruit spreekt is volgens hem niet helend, maar eerder beschadigend en
houdt het ‘probleem’ in stand of verergert het zelfs.
- Het labelen, indelen in categorieën (diagnoses) maakt de ander onmachtig.
- De eigen ervaringen van een persoon, zijn individuele belevingen en gedachten vormen het
uitgangspunt bij het begrijpen van gedrag.
Actualiseren
▪ De mens heeft een natuurlijke neiging om te groeien (te actualiseren). Dit proces eindigt nooit.
▪ In een goede omgeving zal de mens vanzelf tot bloei komen.
▪ In een veilige, warme, niet-bedreigende, accepterende sfeer waarin iemand als vanzelf zijn weg naar de
gezondheid zal kunnen vinden is de beste omgeving voor een mens om te actualiseren.
Hoorcollege – 6 februari
Introductie op het thema: wat is macht en hoe verhoudt zich dat tot het
begrip: geweld?
Definitie van geweld = Geweld is de kracht of energie die de integriteit of de entiteit van iemand of van iemands
bestaanswijze beschadigt (kapotmaakt of doet desintegreren) of dat poogt te doen (een aanval doet op de
integriteit) (Joke de Vries, 2006, 2016)
• Joke de Vries: “In mijn definitie van geweld ligt de nadruk op de ontvanger.” en “Zodra iemand iets
van een ander verlangt of eist, iets op hem of haar projecteert, iets verwijt, frustraties op iemand uitleeft,
of voor zijn of haar behoefte bevrediging gebruikt en de ander niet in staat is dat tegen te houden, dan
doet hij of zij deze persoon geweld aan.”
Wat zijn de gevolgen van geweldservaringen:
• Geven je een gevoel van minderwaardigheid.
• Zorgen er voor dat je leeft vanuit overlevingsstrategieën.
• Zorgen voor extreme gevoelens van eenzaamheid.
• Vertekenen je wereldbeeld.
• Hebben een negatieve invloed op je cognitieve vaardigheden
• Hebben een negatieve invloed op je sociale vaardigheden
• Hebben een negatieve invloed op je wilskracht.
Micro agressie = kleine alledaagse opmerkingen, stereotypering of vooroordelen die bedoeld of onbedoeld
minderheden beledigen of kwetsen.
Micro revoluties (waar macht is, is verzet) = ongeorganiseerde, informele, alledaagse, individuele vormen van
verzet.
- Bijvoorbeeld: met doen alsof, humor en iets/niets doen.
- Jij doet mij geweld aan, ik pak terug wat van mij is (mijn eigen identiteit).
Agency = het vermogen om actie te ondernemen en verandering te bewerkstellingen, ongeacht de
omstandigheden of beperkingen waaronder men zich bevindt.
- Welke middelen gebruikt een groep om in de onmacht tóch actie te ondernemen.
- Ook wel ‘’weapons of the weak’’ genoemd.
Hoorcollege – 13 februari
Vanuit ontwikkelingspsychologisch en humanistisch perspectief: Een goede
basis en een goede benadering.
Vroegkinderlijke hechting in relatie tot macht en onmacht:
- Een veilige basis: wat zijn de gevolgen van een basis die niet veilig is en hoe kan je een onveilige basis
overwinnen?
- Hechting is een duurzame emotionele binding tussen een kind en zijn verzorgers, met speciale
emotionele kwaliteiten. Wat gebeurt er als ouder en kind er niet in slagen om zo’n emotionele binding
aan te gaan?
Onmacht van het kind tijdens huiselijk geweld:
- Het is een afschuwelijk onderwerp, dus ik wil het niet horen. Wij sluiten onze ogen continu voor alle
onmacht (zoals geweld) dus wij praten er niet over, hierdoor ervaren de mensen die deze onmacht
ervaren juist meer onmacht.
De meeste kinderen die huiselijk geweld hebben ervaren zoeken pas hulp rond hun 30 ste .
Een veilige hechting wordt bevorderd door de sensitiviteit en responsiviteit
Sensitiviteit = wanneer ouders gevoelig zijn voor de soms heel subtiele signalen van stress, onrust en ongemak
bij hun baby, zijn ze sensitief.
,Responsiviteit = wanneer ouders adequaat en snel weten te reageren op de signalen van hun baby zijn ze
responsief. Dit is positief voor het ontwikkelen van een goede hechtingsrelatie.
Relatie tussen hechtingsstijl en trauma (40% van de kinderen is onveilig gehecht).
o Type A: onveilig-vermijdend gehecht
o Type B: veilig gehecht
o Type C: ambivalent gehecht
o Type D: onveilig-gedesorganiseerd hecht
De ontwikkelingstaak van kinderen om autonomie te verwerven gaat middels verschillende ontwikkelingscrises.
Hoe verhouden de ontwikkelingscrises in de verschillende stadia zich tot Mach en Onmacht?
Het is van cruciaal belang de verschillende ontwikkelingscrises goed te doorlopen:
- De meeste mensen hebben de wens om ‘’erbij’’ te willen horen om aardig gevonden te willen worden, de
neiging zich te conformeren aan de (belangrijke) ander.
, De humanistische psychologie: de derde weg:
- Halverwege de 20e eeuw zoekt de
humanistische psychologie – ook wel de
psychologie van de derde weg genoemd – naar
een alternatief voor de psychoanalyse en het
behaviorisme.
- In dit humanistische alternatief wordt de mens
gezien in zijn volledigheid; een creatief,
groeiend, betekenis gevend, waarderend
wezen. Het wordt tijd om de mens serieus te
nemen.
Kinderen doen nooit wat je zegt, maar doen wat jij doet
(voorbeeld roken, politiek, religie etc.).
Zie tabel voor Erikson vs. Rogers >
Uitgangspunten van Rogers
- Rogers had grote moeite met de klassieke hiërarchische verhouding tussen hulpverlener en hulpvrager
(Sinds Rogers spreken we niet meer van patiënt, maar van cliënt).
- De machtsongelijkheid die daaruit spreekt is volgens hem niet helend, maar eerder beschadigend en
houdt het ‘probleem’ in stand of verergert het zelfs.
- Het labelen, indelen in categorieën (diagnoses) maakt de ander onmachtig.
- De eigen ervaringen van een persoon, zijn individuele belevingen en gedachten vormen het
uitgangspunt bij het begrijpen van gedrag.
Actualiseren
▪ De mens heeft een natuurlijke neiging om te groeien (te actualiseren). Dit proces eindigt nooit.
▪ In een goede omgeving zal de mens vanzelf tot bloei komen.
▪ In een veilige, warme, niet-bedreigende, accepterende sfeer waarin iemand als vanzelf zijn weg naar de
gezondheid zal kunnen vinden is de beste omgeving voor een mens om te actualiseren.
