College 1 Wat is psychologie? En pedagogiek?
Vanaf jongs af aan weet je al wel iets van psychologie. Deels door spiegelneuronen(empathie)
Spiegelneuron= je hebt neuronen in je lijf waardoor je brein de neuronen heeft de ander na te doen/
wat de ander voelt. Dat zijn hersencellen die nadoen wat je een ander ziet doen.
Door spiegelneuronen heb je inlevingsvermogen.
Psychologie= de wetenschap van gedrag en geestelijke processen( gedrag, denken, voelen)
Pedagogiek= de wetenschap van het opvoeden
Begin van de wetenschappelijke psychologie:
Wilhelm Wundt sticht in 1879 een psychologisch laboratorium in Leipzig
Eerste onderzoek van waarnemen bijv. prikkelgrens, prikkelonderscheiding, geheugen
William James stichtte in de VS het eerste psychologische instituut aan de universiteit van
Princeton
Onderzoek naar emoties en o.a. religieuze ervaringen
Psychologie en pedagogiek zijn empirische wetenschappen(ervaringswetenschappen)
Een empirische wetenschap bewijst dingen door observatie of experiment
Een empirische wetenschap:
- Beschrijft het studieobject (onderwerp van de studie)
- Verklaart de verschijnselen(theorieën)
- Voorspelt op grond van die theorieën dingen die getoetst kunnen worden: als X dan Y
- Bijv. een wetenschapper zegt iets en jij wilt weten of dat wel echt klopt. Hij moet dan bijv.
het onderzoek kunnen laten zien
Voorbeeld: argressietheorie
De psychologie observeert en beschrijft agressief gedrag
Zij bedenkt een theorie die de waarnemingen zou kunnen verklaren. Bijv. agressie komt door
frustratie
Door een experiment kijkt ze of dat klopt: worden mensen agressief als je ze frustreert?
Psychologische wetten:
Zijn waarschijnlijkheden geen zekerheden zoals in de fysica
Mensen zijn geen automaten: een individu kan (bijna) altijd afwijken van wat je verwacht
Psychologische stromingen(perspectieven)
Psycho-dynamische perspectieven(psycho analyse)
Grondlegger Sigmund Freud(1856-1939)
Gedrag wordt sterk bepaald door het onbewuste
In dat onbewuste zitten aangeboren driften en verdrongen ervaringen
De eerste 5 levensjaren zijn bepalend voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid
De persoonlijkheid is opgebouwd uit:
- Het onbewust(Id)
- Het bewuste(Ego)
- Het geweten( superego)
Behavioristisch perspectief:
1
, Watson- de psychologie moet wetenschappelijker worden( zoals de natuurwetenschap)
Alleen gedrag dat waarneembaar/meetbaar is en waarmee je experimenten kunt doen is
relevant
Gedrag observeren, verklaren en beïnvloeden vanuit zichtbaar gedrag
Doel van de psychologie is het toepassen van psychologische kennis om gedrag te
beïnvloeden
Gedrag van mensen wordt vooral bepaald door leerprocessen( conditionering). Bijv. een
kind heeft eng gedroomd en gaat naar haar ouders. Ze mag bij die ouders in bed. Ze denkt ‘ik
wil dit vaker doen want ik dan mag ik bij papa en mam in bed’
Toepassing in bijv. de reclame
Ook in therapieën( gedragstherapie) met name bij fobieën
Humanistisch perspectief:
Behavioristen deden veel onderzoek met dieren- het typisch menselijke verdween uit beeld:
bewustzijn, vrije wil, vriendschap en religie
Focus werd het uniek menselijke
En hoe mensen zich kunnen ontplooien en groeien tot gezonde individuen
Abraham Maslow- theorie van fundamentele behoeften: voorwaarden voor ontplooiing
Carl Rogers- cliëntgerichte, non-directieve therapie; niet sturen maar voorwaarden scheppen
voor groei door vooral actief te luisteren naar de client
Cognitieve perspectief:
Gedrag wordt (ook) sterk bepaald door hoe we omgaan met informatie zoals: kennis,
opvattingen, overtuigingen en geheugen kortom door cognitie(wat in hersenen gebeurd)
De mens is een informatieverwerking wezen
Dus studie van ‘wat in het hoofd gebeurt’( en wat je dus niet zo direct kon waarnemen of
meten)
Belangrijk praktische toepassing; cognitieve therapie- het beïnvloeden van denkbeelden
zodat het gedrag ook verandert
Je traint: het anders leren denken
Gestaltsperspectief:
Een gestalt= een geheel
We nemen geen aparte onderdelen met gehelen waar. We zien zelfs gehelen als die er niet
zijn
Ook ons gedrag wordt beïnvloed door de neiging Gestalten te zien en ze zelf te scheppen.
We willen ons leven als een geheel voelen
Mensen hebben de behoefte om zichzelf als geheel te zien.
Zorgt ervoor dat je een huis ziet en niet de lossen stenen en ramen.
Systeemperspectief:
De kracht van de situatie: sociale en culturele invloeden hebben vaak meer invloed op ons
gedrag dan ons persoonlijkheid
Dit perspectief richt zich op:
- Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
- Hoe individuen functioneren in groepen
- Culturele verschillen
Neurofysiologisch perspectief:
Gedrag wordt veroorzaakt door onze genen, hersenen en hormonen
Neurowetenschap
Evolutionaire psychologie
2
, College 2 Emoties en empatie.
Het woord emotie is afgeleid van movere(bewegen). Emoties brengen ons dus in beweging, ze
hebben een functie.
Nico Frijda(1988): emoties zijn signalen die aangeven dat iets belangrijk voor ons is.
We hebben emoties, omdat zowel de positieve als negatieve emoties belangrijk zijn voor onze
overleving.
Er zijn 6 universele basisemoties volgens Paul Ekman:
Bedroefd
Verbaasd
Blij
Afkeer
Boos
Bang
Later is nog een 7de emotie toegevoegd: minachtig
Met micro-expressie kan je je emotie ook veranderen en daardoor kan je goed
‘liegen’.
Het limbisch systeem is het systeem in de hersenen dat emoties verwerkt. Aan de
linker kant worden de positieve emoties verwerkt en rechts de negatieve emoties.
Er zijn 2 routes. Een lange en een korte route.
Somatische maker: is eigenlijk in je hersenen opgeslagen als een soort herinnering.
Als je bijvoorbeeld een heftig auto ongeluk hebt gehad. En als je nu een ambulance
hoort dan trikkert dat de somatische maker . (blz 40)
Primaire emoties: worden automatisch door prikkels uit de buitenwereld opgeroepen(
schrikken/angst)
- De amygdala en door hypothalamus geproduceerde endocriene en neuro chemische
reacties
- De amygdala en door hypothalamus zorgen ervoor dat de bijbehorende hormonen dat
als je bijv. de ambulance hoort dat je daar op wordt voorbereidt.
- Ontstaan bewust
Secundaire emoties: hierbij is een meer complex circuit betrokken(ontroering)
- De frontale cortex speelt een belangrijke rol
- Gaan vaak wel gepaard met bewuste beleving
- Zijn ook sterker afhankelijk van omgevingsinvloeden en cultuur
3
Vanaf jongs af aan weet je al wel iets van psychologie. Deels door spiegelneuronen(empathie)
Spiegelneuron= je hebt neuronen in je lijf waardoor je brein de neuronen heeft de ander na te doen/
wat de ander voelt. Dat zijn hersencellen die nadoen wat je een ander ziet doen.
Door spiegelneuronen heb je inlevingsvermogen.
Psychologie= de wetenschap van gedrag en geestelijke processen( gedrag, denken, voelen)
Pedagogiek= de wetenschap van het opvoeden
Begin van de wetenschappelijke psychologie:
Wilhelm Wundt sticht in 1879 een psychologisch laboratorium in Leipzig
Eerste onderzoek van waarnemen bijv. prikkelgrens, prikkelonderscheiding, geheugen
William James stichtte in de VS het eerste psychologische instituut aan de universiteit van
Princeton
Onderzoek naar emoties en o.a. religieuze ervaringen
Psychologie en pedagogiek zijn empirische wetenschappen(ervaringswetenschappen)
Een empirische wetenschap bewijst dingen door observatie of experiment
Een empirische wetenschap:
- Beschrijft het studieobject (onderwerp van de studie)
- Verklaart de verschijnselen(theorieën)
- Voorspelt op grond van die theorieën dingen die getoetst kunnen worden: als X dan Y
- Bijv. een wetenschapper zegt iets en jij wilt weten of dat wel echt klopt. Hij moet dan bijv.
het onderzoek kunnen laten zien
Voorbeeld: argressietheorie
De psychologie observeert en beschrijft agressief gedrag
Zij bedenkt een theorie die de waarnemingen zou kunnen verklaren. Bijv. agressie komt door
frustratie
Door een experiment kijkt ze of dat klopt: worden mensen agressief als je ze frustreert?
Psychologische wetten:
Zijn waarschijnlijkheden geen zekerheden zoals in de fysica
Mensen zijn geen automaten: een individu kan (bijna) altijd afwijken van wat je verwacht
Psychologische stromingen(perspectieven)
Psycho-dynamische perspectieven(psycho analyse)
Grondlegger Sigmund Freud(1856-1939)
Gedrag wordt sterk bepaald door het onbewuste
In dat onbewuste zitten aangeboren driften en verdrongen ervaringen
De eerste 5 levensjaren zijn bepalend voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid
De persoonlijkheid is opgebouwd uit:
- Het onbewust(Id)
- Het bewuste(Ego)
- Het geweten( superego)
Behavioristisch perspectief:
1
, Watson- de psychologie moet wetenschappelijker worden( zoals de natuurwetenschap)
Alleen gedrag dat waarneembaar/meetbaar is en waarmee je experimenten kunt doen is
relevant
Gedrag observeren, verklaren en beïnvloeden vanuit zichtbaar gedrag
Doel van de psychologie is het toepassen van psychologische kennis om gedrag te
beïnvloeden
Gedrag van mensen wordt vooral bepaald door leerprocessen( conditionering). Bijv. een
kind heeft eng gedroomd en gaat naar haar ouders. Ze mag bij die ouders in bed. Ze denkt ‘ik
wil dit vaker doen want ik dan mag ik bij papa en mam in bed’
Toepassing in bijv. de reclame
Ook in therapieën( gedragstherapie) met name bij fobieën
Humanistisch perspectief:
Behavioristen deden veel onderzoek met dieren- het typisch menselijke verdween uit beeld:
bewustzijn, vrije wil, vriendschap en religie
Focus werd het uniek menselijke
En hoe mensen zich kunnen ontplooien en groeien tot gezonde individuen
Abraham Maslow- theorie van fundamentele behoeften: voorwaarden voor ontplooiing
Carl Rogers- cliëntgerichte, non-directieve therapie; niet sturen maar voorwaarden scheppen
voor groei door vooral actief te luisteren naar de client
Cognitieve perspectief:
Gedrag wordt (ook) sterk bepaald door hoe we omgaan met informatie zoals: kennis,
opvattingen, overtuigingen en geheugen kortom door cognitie(wat in hersenen gebeurd)
De mens is een informatieverwerking wezen
Dus studie van ‘wat in het hoofd gebeurt’( en wat je dus niet zo direct kon waarnemen of
meten)
Belangrijk praktische toepassing; cognitieve therapie- het beïnvloeden van denkbeelden
zodat het gedrag ook verandert
Je traint: het anders leren denken
Gestaltsperspectief:
Een gestalt= een geheel
We nemen geen aparte onderdelen met gehelen waar. We zien zelfs gehelen als die er niet
zijn
Ook ons gedrag wordt beïnvloed door de neiging Gestalten te zien en ze zelf te scheppen.
We willen ons leven als een geheel voelen
Mensen hebben de behoefte om zichzelf als geheel te zien.
Zorgt ervoor dat je een huis ziet en niet de lossen stenen en ramen.
Systeemperspectief:
De kracht van de situatie: sociale en culturele invloeden hebben vaak meer invloed op ons
gedrag dan ons persoonlijkheid
Dit perspectief richt zich op:
- Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
- Hoe individuen functioneren in groepen
- Culturele verschillen
Neurofysiologisch perspectief:
Gedrag wordt veroorzaakt door onze genen, hersenen en hormonen
Neurowetenschap
Evolutionaire psychologie
2
, College 2 Emoties en empatie.
Het woord emotie is afgeleid van movere(bewegen). Emoties brengen ons dus in beweging, ze
hebben een functie.
Nico Frijda(1988): emoties zijn signalen die aangeven dat iets belangrijk voor ons is.
We hebben emoties, omdat zowel de positieve als negatieve emoties belangrijk zijn voor onze
overleving.
Er zijn 6 universele basisemoties volgens Paul Ekman:
Bedroefd
Verbaasd
Blij
Afkeer
Boos
Bang
Later is nog een 7de emotie toegevoegd: minachtig
Met micro-expressie kan je je emotie ook veranderen en daardoor kan je goed
‘liegen’.
Het limbisch systeem is het systeem in de hersenen dat emoties verwerkt. Aan de
linker kant worden de positieve emoties verwerkt en rechts de negatieve emoties.
Er zijn 2 routes. Een lange en een korte route.
Somatische maker: is eigenlijk in je hersenen opgeslagen als een soort herinnering.
Als je bijvoorbeeld een heftig auto ongeluk hebt gehad. En als je nu een ambulance
hoort dan trikkert dat de somatische maker . (blz 40)
Primaire emoties: worden automatisch door prikkels uit de buitenwereld opgeroepen(
schrikken/angst)
- De amygdala en door hypothalamus geproduceerde endocriene en neuro chemische
reacties
- De amygdala en door hypothalamus zorgen ervoor dat de bijbehorende hormonen dat
als je bijv. de ambulance hoort dat je daar op wordt voorbereidt.
- Ontstaan bewust
Secundaire emoties: hierbij is een meer complex circuit betrokken(ontroering)
- De frontale cortex speelt een belangrijke rol
- Gaan vaak wel gepaard met bewuste beleving
- Zijn ook sterker afhankelijk van omgevingsinvloeden en cultuur
3
