Samenvatting module 5: neurologie (herkennen cognitieve stoornissen deel 2)

Herkennen cognitieve stoornissen
(deel 2)
Inhoud
 Afasieën/taalstoornissen
 Neglect
 Apraxieën
 Agnosieën
 Amnesieën



Afasieën/taalstoornissen

Gesproken taal
 Woordenschat:
o Actieve woordenschat: woorden die je zelf gebruikt
o Passieve woordenschat: woorden die je begrijpt
 Opgebouwd uit klankeenheden (fonemen)
o ba, oe, nu,…
 Segmentatie:
o afzonderlijke woorden herkennen in gesproken zin
o doet beroep op analytisch vermogen
 Spreken vergt veel van persoon na CVA
 Sommige personen mijden gesprek

Geschreven taal
 Opgebouwd uit grafemen: visuele tekens
o Grote diversiteit: handschrift, gedrukte letters, steno, tekens,…
 Letters schrijven: hersenen moeten over geheugensporen van verschillende
lettervormen beschikken en die omzetten in motorische patronen
 Letters typen: hersenen moeten letters kennen en hun positie op het toetsenbord
 iemand na een CVA kan bv wel typen maar niet schrijven omdat dit op andere processen
is gebaseerd

,stoornissen
 Afasie:
o verworven taalstoornis veroorzaakt door een hersenletsel
o Begrijpen en/of gebruiken van gesproken en/of geschreven taal is verstoord:
spreken, schrijven, lezen en begrijpen
o Denken verloopt in principe normaal maar kan gedachten niet in woorden
omzetten
o Verbale communicatie verloopt ernstig gestoord
o Non-verbale communicatie is meestal goed (expressie, gebaren, intonatie, …)
o Leidt vaak tot sociaal isolement
o ondanks revalidatie wordt zelden het taalniveau van voor ziekte bereikt
 bij 2/3 bij laesies van de taal dominante linker hemisfeer
 Dysartrie
o Motorische spraakstoornis: articulatie, uitspraak
o Verminderde spraakverstaanbaarheid, vnl door articulatie
 Vb bij verlamming tong, ataxie (coördinatie van bewegingen)
o Spreekt grammaticaal correct
 vb bij ZvP: zachte en monotone spraak
o Lezen, schrijven en begrijpen zijn niet gestoord
o Komt frequent voor
o Localisatie: ergens in motorisch systeem
 Agrafie/dysgrafie
o Stoornis in het schrijven
 Alexie/dyslexie
o Stoornissen in de geschreven taal: letter- en woordherkenning verloopt
moeizaam

, belangrijke klinische kenmerken van de vier meest voorkomende
afasiesyndromen
 Geen twee personen met afasie vertonen dezelfde problemen
 Wel relatie tussen localisatie van de hersenschade en de taalstoornissen
 Traditioneel worden vier afasietypes onderscheiden
 Elk afasietype houdt een andere manier van benaderen in
 Binnen elk afasietype zijn verschillende ernstgraden mogelijk

Afasie van Broca
 Hersenschade in achterste deel van linkerfrontaalkwab = motorisch spraakcentrum
 80% van personen met Broca-afasie hebben hemiplegie en kenmerken van apraxie
 Hoofdkenmerken:
o Niet vloeiend spreken
o Vrij goed taalbegrip
 Vb: fiets…gevallen…ziekenwagen geboekt…reis…euh…Spanje.
 Spreekt weinig
 Spreekt niet vloeiend, veel pauzes
 Heeft kleinde woordenschat, ernstige woordvindingsproblemen
 Gebruikt weinig of foutieve grammatica, sommigen spreken in telegramstijl
 Persoon is zich goed bewust van probleem, vertoont veel frustratiegedrag en grotere
kans depressie
 Persoon aanmoedigen om zich te uiten
 Zelfde problemen bij het schrijven