Architectuurgeschiedenis: Samenvatting
Neostijlen en eclecticisme
Neostijlen (1800-1915)
= Stijlen waarbij wordt teruggegrepen naar de oude architectuur (oudheid, renaissance, gotiek,
barok).
Eclecticisme (1850-1880)
= Het samengaan van verschillende stijlen.
Context
Ruimere maatschappelijke context:
1. Ontstaan van de Industriële revolutie + industriële maatschappij hadden invloed op:
- Kennis en industrie
• Statuut wetenschapper↑ (kennis = macht).
• Religieus wereldbeeld ↓-> analytisch & theoretisch wereldbeeld ↑.
• Toegepaste kennis (Landbouw en industrie) komen tot uiting door het
analytisch en rationeel denken (wiskunde en exacte wetenschappen).
- Sociaal-Cultureel
• Franse revolutie (Liberté, Egalité, Fraternité) -> afschaffing van
standenmaatschappij => ontstaan bourgeoisie.
• Bevolkingsexplosie (door geneeskunde) en plattelandsvlucht.
1. Bevolkingsgroei (midden 18de E – 19de E)
Door geneeskunde kindersterfte ↓+ betere leefomstandigheden
+ betere voedselvoorzieningen => mensen leven langer.
Gevolg: nood aan huisvesting.
2. Plattelandsvlucht
Landbouwproductie ↑+ door efficiëntere manier van werken
minder arbeid nodig -> arbeidsoverschot platteland ->
migratiestroom naar de stad.
Waarom de stad?
Revolutie komt daar het snelst tot uiting -> gaan werken in
de stad -> fabrieken.
Gevolg: nood aan huisvesting.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 1 LOUISE DESCHEEMAEKER
, - Politieke context
• Sterke natievorming incl. identiteitsopbouw (= het vormen van de
identiteit van het land)
Hoe?
Ze gaan dragers van de cultuur creëren (-> architectuur is zeer
belangrijk, want ze moeten de nieuwe natie een gezicht geven).
Bv. monumenten
- Eeuw van de industrialisering en groei van wetenschappelijke kennis -> zorgde voor
nieuwe technieken, materialen, productiemogelijkheden … => sterke invloed op de
bouwsector.
In de 19de E is er nood aan fabrieksarchitectuur (bv. elektriciteitsstations en
elektriciteitsfabrieken) + men is bezig met standaardisatie -> standaard manier
voor het produceren van baksteen …
• Nieuwe technieken:
▪ Glasbouw
▪ Staalbouw
▪ …
• Materialen
▪ Staal
▪ Gewapend beton
▪ Glas
▪ Ijzer
▪ …
• Mogelijkheden
▪ Grote overspanningen (bruggen)
▪ Bootliften
▪ …
• Nieuwe transportmogelijkheden
▪ Trein
➔ Hier voorheb je veel technische kennis nodig! In 1745 was er de
oprichting van Ecole des ponts et chaussées (Parijs, Frankrijk). Dit
was de 1e ingenieursopleiding naast het traditionele onderwijs in
Académie des Beaux-Arts. -> Splitsing tussen het technische
(ingenieurs) en de kunde van het bouwen (architecten).
MAAR: nieuwe bouwmethoden moeten eerst cultureel aanvaard worden -> ze
worden in het begin vaak verdoken.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 2 LOUISE DESCHEEMAEKER
, 2. Evolutie beroep en opleiding
- Opleiding architect was sterk gelinkt aan Academie-onderwijs (Beaux-Arts):
• Studie van de antieke bouworden (= bouwstijlen): tekenen + het leren en
analyseren van modellen (=gebouwen) is essentieel.
• Prix de Rome
= een wedstrijd voor net afgestudeerde architecten.
• Prijs: een reisbeurs naar Rome om daar klassieke architectuur te gaan
bestuderen (later ook Athene) vroeg in de 19de E.
- 19de -eeuwse noden
• Nieuw visie nodig om te beantwoorden aan maatschappelijke evoluties
(door de industrialisering)
• Professionalisering van de bouwsector -> opkomt van nieuwe beroepen:
▪ Ingenieurs
▪ Algemene aannemers
▪ Technische opleidingen
▪ …
• Opkomst van nieuwe onderwijsvormen als resultaat.
- Evolutie beroep en opleiding
• Academie-onderwijs (Beaux-Arts)
• Ecole spéciale du Génie Civil in Parijs (1745) geeft ook aanleiding tot
opleiding van ingenieur-opleiding in gent (1835) (en later ook in Leuven en
Brussel) later zullen er ook mijningenieurs, ingenieurs voor wegen … daar
kunnen worden opgeleid.
• Oprichting van Sint-Lucasscholen (sinds 1862) voor kunstonderwijs (incl.
architectuur).
• Oprichting van nijverheidsscholen (technische scholen) (sinds midden 19 e E)
-> zorgde voor professionalisering van bouwbedrijven.
3. Nieuwe media, communicatiekanalen (bv. wereldtentoonstellingen), netwerken
Via de media ging men de laatste, nieuwe architectuur/trends verspreiden
Gevolg: internationale verspreiding van kennis.
• Nieuwe bouwstijlen, technieken, kennis zijn groot nieuws in die tijd.
• Salons
= plaatsen waar creatieve geesten en ook politici samenkwamen voor
vertier, maar ook om kennis met elkaar uit te wisselen.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 3 LOUISE DESCHEEMAEKER
, 4. Stedelijke transformatie: bevolkingsgroei ↑ -> zorgt ervoor dat de aandacht voor de
levenskwaliteit↑+ er is nood aan meer en betere huisvesting en infrastructuur.
- 19de E: stedelijke transformaties.
• Groeiende stedelijke problemen
• Limieten bebouwde omgeving bereikt
• Verkeerscongestie 1
• Toenemende populatie
• Moeilijke levensomstandigheden en slechte levenskwaliteit.
In Parijs zijn er daardoor stadssaneringen en stadsverfraaiing o.l.v. Baron George
Eugène Haussmann(was geen architect) (werd aangesteld in 1862). (Stadssanering
(= de stad gezond maken) als excuus voor verfraaiing.)
➔ Grote stukken van de stad werden afgebroken -> nieuwe burgers
gaan op de nieuwe plekken in de stad wonen.
• Kenmerken va de nieuwe stad.
▪ Groenaanleg
▪ Appartementen
▪ Verlichting
▪ Riolering
▪ Vijfhoek patroon: In Parijs leiden alle wegen naar 1 centraal punt
nl. een monument -> straalt de macht van de overheid uit.
5. Sociale transformatie: Burgerij eist plek op in de stad.
- Stadssanering had een sociale transformatie als gevolg nl. bourgeoisie eiste zijn
plek op in de nieuwe stad om er te gaan wonen.
- Typisch herenhuis (huis voor de bourgeoisie) = 2 trappen
• 1 voor de bedienden
▪ Deze liep van de kelder tot de zolder -> hierdoor moesten ze geen
andere ruimtes kruisen en stoorden ze de eigenaar(s) niet.
• 1 voor de eigenaar
▪ Deze liep niet van de zolder tot de kelder.
- Een burgerhuis heeft 1 trap.
1
Verkeerscongestie = een verstopping in het verkeersnetwerk. Soms kan het gebeuren dat er door een
congestie een wachtrij van voertuigen ontstaat en dan spreken we van file.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 4 LOUISE DESCHEEMAEKER
Neostijlen en eclecticisme
Neostijlen (1800-1915)
= Stijlen waarbij wordt teruggegrepen naar de oude architectuur (oudheid, renaissance, gotiek,
barok).
Eclecticisme (1850-1880)
= Het samengaan van verschillende stijlen.
Context
Ruimere maatschappelijke context:
1. Ontstaan van de Industriële revolutie + industriële maatschappij hadden invloed op:
- Kennis en industrie
• Statuut wetenschapper↑ (kennis = macht).
• Religieus wereldbeeld ↓-> analytisch & theoretisch wereldbeeld ↑.
• Toegepaste kennis (Landbouw en industrie) komen tot uiting door het
analytisch en rationeel denken (wiskunde en exacte wetenschappen).
- Sociaal-Cultureel
• Franse revolutie (Liberté, Egalité, Fraternité) -> afschaffing van
standenmaatschappij => ontstaan bourgeoisie.
• Bevolkingsexplosie (door geneeskunde) en plattelandsvlucht.
1. Bevolkingsgroei (midden 18de E – 19de E)
Door geneeskunde kindersterfte ↓+ betere leefomstandigheden
+ betere voedselvoorzieningen => mensen leven langer.
Gevolg: nood aan huisvesting.
2. Plattelandsvlucht
Landbouwproductie ↑+ door efficiëntere manier van werken
minder arbeid nodig -> arbeidsoverschot platteland ->
migratiestroom naar de stad.
Waarom de stad?
Revolutie komt daar het snelst tot uiting -> gaan werken in
de stad -> fabrieken.
Gevolg: nood aan huisvesting.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 1 LOUISE DESCHEEMAEKER
, - Politieke context
• Sterke natievorming incl. identiteitsopbouw (= het vormen van de
identiteit van het land)
Hoe?
Ze gaan dragers van de cultuur creëren (-> architectuur is zeer
belangrijk, want ze moeten de nieuwe natie een gezicht geven).
Bv. monumenten
- Eeuw van de industrialisering en groei van wetenschappelijke kennis -> zorgde voor
nieuwe technieken, materialen, productiemogelijkheden … => sterke invloed op de
bouwsector.
In de 19de E is er nood aan fabrieksarchitectuur (bv. elektriciteitsstations en
elektriciteitsfabrieken) + men is bezig met standaardisatie -> standaard manier
voor het produceren van baksteen …
• Nieuwe technieken:
▪ Glasbouw
▪ Staalbouw
▪ …
• Materialen
▪ Staal
▪ Gewapend beton
▪ Glas
▪ Ijzer
▪ …
• Mogelijkheden
▪ Grote overspanningen (bruggen)
▪ Bootliften
▪ …
• Nieuwe transportmogelijkheden
▪ Trein
➔ Hier voorheb je veel technische kennis nodig! In 1745 was er de
oprichting van Ecole des ponts et chaussées (Parijs, Frankrijk). Dit
was de 1e ingenieursopleiding naast het traditionele onderwijs in
Académie des Beaux-Arts. -> Splitsing tussen het technische
(ingenieurs) en de kunde van het bouwen (architecten).
MAAR: nieuwe bouwmethoden moeten eerst cultureel aanvaard worden -> ze
worden in het begin vaak verdoken.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 2 LOUISE DESCHEEMAEKER
, 2. Evolutie beroep en opleiding
- Opleiding architect was sterk gelinkt aan Academie-onderwijs (Beaux-Arts):
• Studie van de antieke bouworden (= bouwstijlen): tekenen + het leren en
analyseren van modellen (=gebouwen) is essentieel.
• Prix de Rome
= een wedstrijd voor net afgestudeerde architecten.
• Prijs: een reisbeurs naar Rome om daar klassieke architectuur te gaan
bestuderen (later ook Athene) vroeg in de 19de E.
- 19de -eeuwse noden
• Nieuw visie nodig om te beantwoorden aan maatschappelijke evoluties
(door de industrialisering)
• Professionalisering van de bouwsector -> opkomt van nieuwe beroepen:
▪ Ingenieurs
▪ Algemene aannemers
▪ Technische opleidingen
▪ …
• Opkomst van nieuwe onderwijsvormen als resultaat.
- Evolutie beroep en opleiding
• Academie-onderwijs (Beaux-Arts)
• Ecole spéciale du Génie Civil in Parijs (1745) geeft ook aanleiding tot
opleiding van ingenieur-opleiding in gent (1835) (en later ook in Leuven en
Brussel) later zullen er ook mijningenieurs, ingenieurs voor wegen … daar
kunnen worden opgeleid.
• Oprichting van Sint-Lucasscholen (sinds 1862) voor kunstonderwijs (incl.
architectuur).
• Oprichting van nijverheidsscholen (technische scholen) (sinds midden 19 e E)
-> zorgde voor professionalisering van bouwbedrijven.
3. Nieuwe media, communicatiekanalen (bv. wereldtentoonstellingen), netwerken
Via de media ging men de laatste, nieuwe architectuur/trends verspreiden
Gevolg: internationale verspreiding van kennis.
• Nieuwe bouwstijlen, technieken, kennis zijn groot nieuws in die tijd.
• Salons
= plaatsen waar creatieve geesten en ook politici samenkwamen voor
vertier, maar ook om kennis met elkaar uit te wisselen.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 3 LOUISE DESCHEEMAEKER
, 4. Stedelijke transformatie: bevolkingsgroei ↑ -> zorgt ervoor dat de aandacht voor de
levenskwaliteit↑+ er is nood aan meer en betere huisvesting en infrastructuur.
- 19de E: stedelijke transformaties.
• Groeiende stedelijke problemen
• Limieten bebouwde omgeving bereikt
• Verkeerscongestie 1
• Toenemende populatie
• Moeilijke levensomstandigheden en slechte levenskwaliteit.
In Parijs zijn er daardoor stadssaneringen en stadsverfraaiing o.l.v. Baron George
Eugène Haussmann(was geen architect) (werd aangesteld in 1862). (Stadssanering
(= de stad gezond maken) als excuus voor verfraaiing.)
➔ Grote stukken van de stad werden afgebroken -> nieuwe burgers
gaan op de nieuwe plekken in de stad wonen.
• Kenmerken va de nieuwe stad.
▪ Groenaanleg
▪ Appartementen
▪ Verlichting
▪ Riolering
▪ Vijfhoek patroon: In Parijs leiden alle wegen naar 1 centraal punt
nl. een monument -> straalt de macht van de overheid uit.
5. Sociale transformatie: Burgerij eist plek op in de stad.
- Stadssanering had een sociale transformatie als gevolg nl. bourgeoisie eiste zijn
plek op in de nieuwe stad om er te gaan wonen.
- Typisch herenhuis (huis voor de bourgeoisie) = 2 trappen
• 1 voor de bedienden
▪ Deze liep van de kelder tot de zolder -> hierdoor moesten ze geen
andere ruimtes kruisen en stoorden ze de eigenaar(s) niet.
• 1 voor de eigenaar
▪ Deze liep niet van de zolder tot de kelder.
- Een burgerhuis heeft 1 trap.
1
Verkeerscongestie = een verstopping in het verkeersnetwerk. Soms kan het gebeuren dat er door een
congestie een wachtrij van voertuigen ontstaat en dan spreken we van file.
SAMENVATTING ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 4 LOUISE DESCHEEMAEKER
