Economie module 5 samenvatting 4-5 havo

Economie samenvatting module 5
H1 speltheorie
Paragraaf 1, van spel naar theorie
Wederzijdse afhankelijkheid: wat de ene aanbieder doet heeft invloed op wat de
andere aanbieder doet.

Speltheorie
Om te bepalen wat er gebeurt als er sprake is van wederzijdse afhankelijkheid, is er
een theorie ontwikkeld: de speltheorie. Deze van oorsprong wiskundige theorie
heeft een centrale plaats in de moderne economische wetenschap.

Economiespel
 De situaties van wederzijdse afhankelijkheid lijken op een spel. Er zijn spelregels,
er zijn spelers, iedereen wil winnen en het spel is een keer afgelopen. Vandaar
de naam speltheorie.
 In de economie doen zich tal van dit soort situaties voor. We spreken dan van een
economiespel. De speltheorie komt daarbij niet in plaats van de economische
theorie die je in andere modules leert, maar is een aanvulling daarop. Daarbij
gebruik je een aantal specifieke woorden:
 Vragers en aanbieders zijn spelers
 De keuzes die zij maken zijn hun acties
 Marktevenwicht is de speluitkomst

Marktevenwicht bij een economiespel
Een economiespel heeft ook een marktevenwicht. Dat is de situatie die ontstaat als
het spel gespeeld is. Om het marktevenwicht van een economiespel te bepalen,
moet je voorspellen wat er gebeurt als het spel gespeeld wordt.

Begrippen
Wederzijdse afhankelijkheid
Situatie waarbij de actie van een speler een andere speler beïnvloed, en andersom

Speltheorie
Wiskundige theorie om situaties van de wederzijdse afhankelijkheid te analyseren

Speler
Beslissingnemer in een economiespel

Economiespel
Situatie van spelers met wederzijdse afhankelijkheid

Actie
Mogelijke keuze van een speler

Speluitkomst
Situatie die ontstaat nadat een economiespel gespeeld is

, Paragraaf 2, gelijktijdig kiezen
Van een economische context naar economiespel
De eerste stap bij de oplossing van een economiespel is de beantwoording van 4
vragen:
1. Wie zijn de spelers?
2. Wat is hun doelstelling?
3. Wat zijn hun mogelijke acties?
4. Worden de acties tegelijkertijd of volgtijdelijk gekozen?

Voorbeeld economiespel:
 Jumbo en Albert Heijn zijn de spelers
 Ze hebben als doelstelling zoveel mogelijk omzet te behalen
 Daarbij kunnen ze kiezen uit dezelfde 2 acties: (wel een prijsverlaging, geen
prijsverlaging)
 Ze bepalen tegelijkertijd of ze een prijsverlaging doorvoeren

Opbrengstenmatrix
De volgende stap is het opstellen van de opbrengstenmatrix: de matrix met daarin
de opbrengsten voor beide spelers bij alle mogelijke acties. In de cellen van de
opbrengstenmatrix wordt de opbrengst van de rijspeler altijd als eerste genoemd.

De opbrengstenmatrix voor het economiespel van Jumbo en Albert Heijn
Albert Heijn 
Geen prijsverlaging Wel prijsverlaging

Jumbo Geen prijsverlaging (€1, €1,4) (€0,9, €1,6)
Wel prijsverlaging (€1,2, €1,3) (€1,1, €1,5)
 Jumbo is de rijspeler
 Albert Heijn is de kolomspeler
 Voor alle cellen geldt: het eerste getal is telkens de omzet van Jumbo en het
tweede getal is telkens de omzet van Albert Heijn.

Oplossing van het economiespel van Jumbo en Albert Heijn
De laatste stap is het oplossen van het economiespel. Dat gebeurt met de
opbrengstenmatrix.
 Voor beide spelers moet worden bepaald wat de beste actie is, gegeven iedere
actie van de andere speler.
 De opbrengst die hoort bij deze beste actie wordt onderstreept.

Oplossing
De oplossing van het spel is het marktevenwicht. Het is de situatie waarbij beide
spelers tegelijkertijd hun beste actie kiezen, gegeven de actie van de andere speler.
 Logischerwijs is dat een cel waarin beide opbrengsten zijn onderstreept. Want
alleen in dat geval is voldaan aan de voorwaarde voor evenwicht: gegeven de
actie van de andere speler wil geen van beide spelers een andere actie kiezen.
 Geen speler kan er dan op vooruit gaan door een andere actie te kiezen als de
andere speler dat ook niet doet.
 Dit evenwicht heeft een speciale naam: het Nash-evenwicht.