Specifieke zorgvrager 2
Recht: internering/onbekwaamheid, bewind en buitenrechtelijke
volmacht/gedwongen opname: gewone procedure en
spoedprocedure, nazorgstatuut
De wet van 26 juni 1990, algemene beschouwingen
Voorgeschiedenis van de wetgeving d.d. 26 juni 1990
Wet op de behandeling der krankzinnigen:
Oude regelgeving van 18 juni 1850 en 28 december 1873
Collocatie en sekwestratie ten huize
Administratieve beslissing van arts en burgemeester, zonder tegensprekelijk debat en mits
beperkte gerechtelijke controle
Maatregelen van onbepaalde duur
Met volledige handelingsonbekwaamheid, beheer automatisch toevertrouwd aan een
bewindvoerder
Misbruiken en kritiek van het Europese hof en de raad voor de rechten van de mens
Wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geestesziekte:
Individuele vrijheid is de regel, vrijheidsberoving de uitzondering
Wet voorziet de opneming ter observatie en verpleging in een gezin
Bescherming van de persoon van de geesteszieke staat centraal, verschillend van sociaal
verweer (de wet van 1/7/1964) ter bescherming van de maatschappij
Gerechtelijke en medische beslissingen mits een tegensprekelijk debat en uitvoerige
gerechtelijke controle
Maatregelen van beperkte tijdsduur (40 dagen of max. 2 jaar)
Geen automatische handelingsonbekwaamheid, wel mogelijkheid om ambtshalve of op verzoek van
iedere belanghebbende een voorlopig bewindvoerder aan te stellen
Eerbied voor de mensenrechten van de geesteszieke, zijn vrijheid van mening, godsdienstige
en filosofische overtuiging, zijn gezondheid, sociale en culturele ontplooiing, zijn
gewaarborgd.
Briefgeheim, recht op verdediging uitgeoefend door een advocaat, vertrouwenspersoon,
medische raadgever, confidentieel karakter van de informatie omtrent de persoon.
Gedwongen opname als uitzonderingsmaatregel onder strikte voorwaarden:
De geestesziekte
Niet gedefinieerd (obv diepgaand en gewetensvol onderzoek)
NIET: Onaangepastheid aan zedelijke maatschappelijke, religieuze, politeke, of andere waarden
Onaangepast gedrag
Ouderdomsverschijnselen
Toxicomanie
Wel: indien in combinatie met ander factoren
,Gevaar voort zichzelf en/of voor de anderen
In causaal verband met de geestesziekten
Daadwerkelijk en potentieel gevaar
Gevaar voor goederen is niet van toepassing
Het bewijs – heel moeilijk te voorspellen
Het gebrek aan alternatieven
Geen andere vrijwillige behandeling is mogelijk
Vrijwillige/gedwongen behandeling bij onbekwaamheid van de zieke
Voorwaarden
Snelle procedures waaraan de vrederechter de hoogste prioriteit verleent:
Gedwongen opname in een instelling
Opneming ter observatie
Verder verblijf
Nazorg
Overbrenging naar een andere dienst
Herziening van het verder verblijf
Beëindiging van het verder verblijf en de beslissingsbevoegdheid van de geneesheer -
diensthoofd
Gedwongen verpleging in een gezin
Opneming ter observatie
Verder verblijf
Herziening en opheffing van het verder verblijf
Beëindiging van het verder verblijf en de ambtshalve wijziging der maatregel door de
vrederechter
,De gedwongen opname in een instelling
De opneming ter observatie voor maximum 40 dagen
Bij hoogdringendheid, een uitzondering die de regel werd
Onmiddellijke tussenkomst noodzakelijk gezien het ernstige gevaar en de dringende
noodzaak op behandeling
Preventieve maatregel van de procureur des Konings die door de vrederechter dient
bekrachtigd te worden
De procureur des Konings handelt ambtshalve of op verzoek van een belanghebbende
- Ambtshalve: hij wint het advies in van een geneesheer of een geneeskundige dienst
- Op verzoek van een belanghebbende: een omstandig medisch verslag wordt
bijgevoegd
De procureur des Konings motiveert zijn beslissing en vordert de directeur van een erkende
instelling, die de zieke in bewaring kan nemen en hem adequate zorgen zal toedienen
De directeur van de instelling meldt de dag en het uur van de opname der zieke in het
daartoe bestemde register
Binnen de 24 uur te rekenen van de opname dient de procureur des Konings een voorschrift
in tot bekrachtiging bij de vrederechter die binnen de 10 dagen moet beslissen, te rekenen
vanaf het indienen van het verzoekschrift. Bij niet-eerbiediging van de termijn van 24u en/of
10 dagen wordt de zieke in vrijheid gesteld.
De gewone procedure, de regel die de uitzondering werd
Een belanghebbende dient een verzoekschrift rechtstreeks in bij de vrederechter van de
plaats waar de zieke zich bevindt.
Het verzoekschrift wordt voorzien van een omstandig geneeskundig verslag dat niet ouder is
als 15 dagen en verleden werd door een onafhankelijke geneesheer. Het verslag:
1. bevestigt de noodzaak van de vrijheidsberoving
2. de geestesziekte, het gevaar, alsook het gebrek aan alternatief
Het omstandig medisch verslag:
Maximaal 14 dagen oud
Arts mag geen verwante zijn en idealiter geen band hebben met patiënt
Vermelden symptomen en geen diagnoses
Aantonen:
- Mentale stoornis
- Zorgweigering
- Gebrek aan een therapeutisch alternatief
- Gevaar
- (urgentie
Menselijk gegeven:
1. de vertrouwens- en genegenheidsband tussen de zieke en zijn omgeving is verbroken
2. een gevaarlijke situatie duurt langer, daar in geval van hoogdringendheid de procureur des
Konings onmiddellijk handelt
De in observatiestelling kan worde beëindigd:
1. na verloop van 40 dagen
, 2. door de vrederechter op basis van nieuwe elementen
3. door de procureur des Konings die zijn beslissing intrekt, zolang de Vrederechter niet heeft
geoordeeld
4. door de geneesheer-diensthoofd
Het verder verblijf in een instelling voor maximum 2 jaar
Verlenging van het verblijf kan aangevraagd
- zo de invrijheidsstelling niet verantwoord is na verloop van 40 dagen
- door de directeur van de instelling waar de patiënt vertoeft
- ten laatste vijftien dagen vóór het verstrijken van de observatie
- bij wijze van verzoekschriften mits neerlegging van een omstandig verslag van de
geneesheer-diensthoofd
- voor hoogstens twee jaar
Vaststelling, oproepingen en kennisgeving geschieden op dezelfde manier als voor de in
observatiestelling
De termijn van twee jaar kan steeds verlengd worden
De nazorg tijdens de periode van verder verblijf
Soepele behandeling van de patiënt buiten de instelling, al dan niet in omkaderd milieu ter
voorbereiding van zijn ontslag
Nazorg kan onder volgende voorwaarden:
1. Instemming van de patiënt
2. Indien er een maatregel is van verder verblijf
3. Hoogstens 1 jaar
4. Het verblijf, de behandeling en de maatschappelijke opvolging van de patiënt zijn
verzekerd
De nazorg wordt beëindigd onmiddellijk en zonder pleegvormen:
1. door de heropname van de patiënt
2. wanneer de patiënt niet terug wordt opgenomen binnen het jaar na de aanvang van de
nazorg, want dan eindigt tevens de maatregel van verder verblijf
3. door een beslissing van de geneesheer-diensthoofd.
Gedwongen opname in een gezin
Algemeen
Specifieke beschermingsmaatregel die weinig wordt aangewend wegens:
1) De verpleging in een gezin kan eveneens georganiseerd worden binnen het raam van de
nazorg
2) Er moet een verantwoordelijke persoon en een arts worden aangesteld om de zieke op te
volgen. Hun taak is bijzonder moeilijk te trotseren.
De term "gezin" dient breed te worden opgevat
De verantwoordelijke persoon dient de zieke te bewaken
De arts behandelt de zieke en stuurt jaarlijks een rapport naar de vrederechter met zijn
advies om al dan niet de maatregel verder te zetten.
Opneming ter observatie in een gezin (max. 40 dagen)
Zelfde procedure als voor de gewone in observatiestelling
Recht: internering/onbekwaamheid, bewind en buitenrechtelijke
volmacht/gedwongen opname: gewone procedure en
spoedprocedure, nazorgstatuut
De wet van 26 juni 1990, algemene beschouwingen
Voorgeschiedenis van de wetgeving d.d. 26 juni 1990
Wet op de behandeling der krankzinnigen:
Oude regelgeving van 18 juni 1850 en 28 december 1873
Collocatie en sekwestratie ten huize
Administratieve beslissing van arts en burgemeester, zonder tegensprekelijk debat en mits
beperkte gerechtelijke controle
Maatregelen van onbepaalde duur
Met volledige handelingsonbekwaamheid, beheer automatisch toevertrouwd aan een
bewindvoerder
Misbruiken en kritiek van het Europese hof en de raad voor de rechten van de mens
Wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geestesziekte:
Individuele vrijheid is de regel, vrijheidsberoving de uitzondering
Wet voorziet de opneming ter observatie en verpleging in een gezin
Bescherming van de persoon van de geesteszieke staat centraal, verschillend van sociaal
verweer (de wet van 1/7/1964) ter bescherming van de maatschappij
Gerechtelijke en medische beslissingen mits een tegensprekelijk debat en uitvoerige
gerechtelijke controle
Maatregelen van beperkte tijdsduur (40 dagen of max. 2 jaar)
Geen automatische handelingsonbekwaamheid, wel mogelijkheid om ambtshalve of op verzoek van
iedere belanghebbende een voorlopig bewindvoerder aan te stellen
Eerbied voor de mensenrechten van de geesteszieke, zijn vrijheid van mening, godsdienstige
en filosofische overtuiging, zijn gezondheid, sociale en culturele ontplooiing, zijn
gewaarborgd.
Briefgeheim, recht op verdediging uitgeoefend door een advocaat, vertrouwenspersoon,
medische raadgever, confidentieel karakter van de informatie omtrent de persoon.
Gedwongen opname als uitzonderingsmaatregel onder strikte voorwaarden:
De geestesziekte
Niet gedefinieerd (obv diepgaand en gewetensvol onderzoek)
NIET: Onaangepastheid aan zedelijke maatschappelijke, religieuze, politeke, of andere waarden
Onaangepast gedrag
Ouderdomsverschijnselen
Toxicomanie
Wel: indien in combinatie met ander factoren
,Gevaar voort zichzelf en/of voor de anderen
In causaal verband met de geestesziekten
Daadwerkelijk en potentieel gevaar
Gevaar voor goederen is niet van toepassing
Het bewijs – heel moeilijk te voorspellen
Het gebrek aan alternatieven
Geen andere vrijwillige behandeling is mogelijk
Vrijwillige/gedwongen behandeling bij onbekwaamheid van de zieke
Voorwaarden
Snelle procedures waaraan de vrederechter de hoogste prioriteit verleent:
Gedwongen opname in een instelling
Opneming ter observatie
Verder verblijf
Nazorg
Overbrenging naar een andere dienst
Herziening van het verder verblijf
Beëindiging van het verder verblijf en de beslissingsbevoegdheid van de geneesheer -
diensthoofd
Gedwongen verpleging in een gezin
Opneming ter observatie
Verder verblijf
Herziening en opheffing van het verder verblijf
Beëindiging van het verder verblijf en de ambtshalve wijziging der maatregel door de
vrederechter
,De gedwongen opname in een instelling
De opneming ter observatie voor maximum 40 dagen
Bij hoogdringendheid, een uitzondering die de regel werd
Onmiddellijke tussenkomst noodzakelijk gezien het ernstige gevaar en de dringende
noodzaak op behandeling
Preventieve maatregel van de procureur des Konings die door de vrederechter dient
bekrachtigd te worden
De procureur des Konings handelt ambtshalve of op verzoek van een belanghebbende
- Ambtshalve: hij wint het advies in van een geneesheer of een geneeskundige dienst
- Op verzoek van een belanghebbende: een omstandig medisch verslag wordt
bijgevoegd
De procureur des Konings motiveert zijn beslissing en vordert de directeur van een erkende
instelling, die de zieke in bewaring kan nemen en hem adequate zorgen zal toedienen
De directeur van de instelling meldt de dag en het uur van de opname der zieke in het
daartoe bestemde register
Binnen de 24 uur te rekenen van de opname dient de procureur des Konings een voorschrift
in tot bekrachtiging bij de vrederechter die binnen de 10 dagen moet beslissen, te rekenen
vanaf het indienen van het verzoekschrift. Bij niet-eerbiediging van de termijn van 24u en/of
10 dagen wordt de zieke in vrijheid gesteld.
De gewone procedure, de regel die de uitzondering werd
Een belanghebbende dient een verzoekschrift rechtstreeks in bij de vrederechter van de
plaats waar de zieke zich bevindt.
Het verzoekschrift wordt voorzien van een omstandig geneeskundig verslag dat niet ouder is
als 15 dagen en verleden werd door een onafhankelijke geneesheer. Het verslag:
1. bevestigt de noodzaak van de vrijheidsberoving
2. de geestesziekte, het gevaar, alsook het gebrek aan alternatief
Het omstandig medisch verslag:
Maximaal 14 dagen oud
Arts mag geen verwante zijn en idealiter geen band hebben met patiënt
Vermelden symptomen en geen diagnoses
Aantonen:
- Mentale stoornis
- Zorgweigering
- Gebrek aan een therapeutisch alternatief
- Gevaar
- (urgentie
Menselijk gegeven:
1. de vertrouwens- en genegenheidsband tussen de zieke en zijn omgeving is verbroken
2. een gevaarlijke situatie duurt langer, daar in geval van hoogdringendheid de procureur des
Konings onmiddellijk handelt
De in observatiestelling kan worde beëindigd:
1. na verloop van 40 dagen
, 2. door de vrederechter op basis van nieuwe elementen
3. door de procureur des Konings die zijn beslissing intrekt, zolang de Vrederechter niet heeft
geoordeeld
4. door de geneesheer-diensthoofd
Het verder verblijf in een instelling voor maximum 2 jaar
Verlenging van het verblijf kan aangevraagd
- zo de invrijheidsstelling niet verantwoord is na verloop van 40 dagen
- door de directeur van de instelling waar de patiënt vertoeft
- ten laatste vijftien dagen vóór het verstrijken van de observatie
- bij wijze van verzoekschriften mits neerlegging van een omstandig verslag van de
geneesheer-diensthoofd
- voor hoogstens twee jaar
Vaststelling, oproepingen en kennisgeving geschieden op dezelfde manier als voor de in
observatiestelling
De termijn van twee jaar kan steeds verlengd worden
De nazorg tijdens de periode van verder verblijf
Soepele behandeling van de patiënt buiten de instelling, al dan niet in omkaderd milieu ter
voorbereiding van zijn ontslag
Nazorg kan onder volgende voorwaarden:
1. Instemming van de patiënt
2. Indien er een maatregel is van verder verblijf
3. Hoogstens 1 jaar
4. Het verblijf, de behandeling en de maatschappelijke opvolging van de patiënt zijn
verzekerd
De nazorg wordt beëindigd onmiddellijk en zonder pleegvormen:
1. door de heropname van de patiënt
2. wanneer de patiënt niet terug wordt opgenomen binnen het jaar na de aanvang van de
nazorg, want dan eindigt tevens de maatregel van verder verblijf
3. door een beslissing van de geneesheer-diensthoofd.
Gedwongen opname in een gezin
Algemeen
Specifieke beschermingsmaatregel die weinig wordt aangewend wegens:
1) De verpleging in een gezin kan eveneens georganiseerd worden binnen het raam van de
nazorg
2) Er moet een verantwoordelijke persoon en een arts worden aangesteld om de zieke op te
volgen. Hun taak is bijzonder moeilijk te trotseren.
De term "gezin" dient breed te worden opgevat
De verantwoordelijke persoon dient de zieke te bewaken
De arts behandelt de zieke en stuurt jaarlijks een rapport naar de vrederechter met zijn
advies om al dan niet de maatregel verder te zetten.
Opneming ter observatie in een gezin (max. 40 dagen)
Zelfde procedure als voor de gewone in observatiestelling
