Materieel strafrecht:
Les 1 (15/02):
Art.461: diefstal is wegnemen ve zaak met het opzet deze te verdwijnen – bedrieglijk opzet
Art.71: overmacht of dwang
Handboek: Belgisch algemeen strafrecht (2021)
Bamacodex Strafrecht 22-23
Materieel: raken aan fundamentele rechtsgoederen; worden als evident beschouwd
Bv. je mag niet stelen, je mag niet doden, …
Formeel: spelregels obv waarvan je het materiële strafrecht gaat verwerken
Minder intrinsieke waarden gekoppeld
Verhoor: mag niet met een bekentenis voor ogen; verhoren moet op wetsbepaalde wijze
aantal regels voor
Materieel strafrecht: eerste 100 artikels bekijken
Zijn wel raakvlakken tussen beide boeken (1 & 2: algemeen en bijzonder); kan dat ze in
verband met elkaar verklaard/uitgelegd moeten worden)
Zijn in relatie met elkaar
Alle bepalingen van boek 1 zijn toepasselijk op bijzondere strafwetten behalve strafbare
deelneming en
Strafrecht= publiekrecht (verticaal tussen overheid en burger)
Gelden nuttige juridische onwaarheden (bv.rechtvaardigingsgronden); er wordt juridisch
geacht geen misdrijf te hebben plaatsgevonden
Strafbare gedragingen belgisch staatsblad
Kan enkel zo strafbaarheid opleveren
Sanctierecht: sancties hebben een bestraffend karakter
Strafdoel: lijden toebrengen aan de dader
,Les 2:
Legaliteitsbeginsel:
Wettige verdediging: rechtvaardigingsgrond die de wederrechtelijkheid ve misdrijf
wegneemt
Rechtvaardigingsgrond tweede boek (art. 416)
3 voornaamste uitgangspunten vh strafrecht: sanctierecht, publiek recht en wetterecht
Strafrechtelijke en tuchtrechtelijke sancties (2 verschillende)
Ben je in het verleden berispt op grond ve tuchtrechtelijke sanctie, wordt die niet in rekening
gebracht bij toepassing van regels ivm wettelijke herhaling (recidive); is wel het geval als je ih
verleden veroordeling hebt opgelopen voor een strafrechtelijke sanctie
Publiek recht: verticale betrekkingen tussen overheid en rechtssubjecten
Bv. minnelijke schikking: uitzondering dat overheid intreedt bij horizontale
rechtsbetrekkingen tussen burgers
Wetterecht: raakvlak met strafrechtelijk legaliteitsbeginsel
Enkel een voorafgaande strafbaarstelling kan een strafbare gedraging opleveren; strafwet
kan nooit beschikken over het verleden, enkel over de toekomst
Uitzondering: retroactieve toepassing van de mildere strafwet; wetten die in het voordeel vd
beklaagde werken
Uitgangspunt legaliteitsbeginsel: gedraging kan enkel worden bestraft op voorwaarde dat
die uitmaakt van een voorafgaande strafbaarstelling
Strikte interpretatie van de strafwet= principiële niet retroactieve werking
Delictsomschrijving moet wettelijk bepaald zijn & de straf ook
Art.7 EVRM
Delictsomschrijving moet door de wetgever op een voldoende nauwkeurige, duidelijk en
rechtszekerheid gevende wijze zijn beschreven
Bv. gebruikershoeveelheid mbt cannabisgebruikers door Arbitragehof als ‘te vaag’ beslist
Legaliteitsbeginsel beschermt tegen rechterlijke willekeur
John Stuart Mill: dronkenschap kan geen strafbaarheid opleveren, kan moreel onacceptabel
worden gevonden maar
Dronkenschap levert alleen strafbaarheid op, als je in die staat iemand schade toewerkt
Scheiding van recht en moraal
Strafwet moet restrictief worden geïnterpreteerd; kan enkel de strafwet toepassen op
gedraging die impliciet of expliciet door de wetgever zijn bedoeld
Is de tekst van de strafwet duidelijk, interpreteert de rechter niet
Analogische interpretatie is verboden
Art. 383 kinderpornografie; Hof v Cassatie heeft beslist
Strafverzwaring: kan worden toegepast als misdrijf plaats neemt in de nacht
Art. 471
Art. 478: bij nacht: meer dan een uur voor zonsopgang, meer dan een uur na zonsondergang
geen interpretatiemoeilijkheden voor de rechter
Toepassen in zijn normale gangbare taalkundige betekenis; geen interpretatie
Als de betekenis van de strafwet niet duidelijk is rechter mag interpreteren, mag rechter
speuren naar de bedoeling vd wetgever, mag op extensieve wijze
, Art. 193 Sw: valsheid in geschriften: door rechtspraak geoordeeld dat ook mag gebruikt
worden bij vervalsing van nummerplaten
Voorbeeld van toegelaten extensieve interpretatie vd strafwet
Evolutieve interpretatie: toepassing van laster en eerroof over verspreiding dmv radio en tv
Heeft wetgever bij ontstaan vh strafwetboek niet voorzien (is van 1867); rechtspraak heeft
op een toegelaten evolutieve wijze toegepast
Toegelaten: extensieve/ teleologisch (speuren naar bedoeling vd wetgever), evolutieve en
progressieve interpretatie zaken die de wetgever niet kon hebben voorzien
Verboden: analoge interpretatie; rechter gaat haar toepassen op vergelijkbare gevallen die
de wetgever niet heeft beoogd, gevallen die nog via een letterlijke of via een teleologische
interpretatie onder de gelding van de delictsomschrijving kunnen worden gebracht
Bv. gedraging van voyeurisme (begluren/filmen ve medemens) rechter heeft geoordeeld
dat dat geen aanranding ve eerbaarheid kon zien omdat dat een vorm van fysieke interactie
tussen dader en slachtoffer veronderstelt; ontbreekt bij voyeurisme
Is verboden analogische interpretatie vd strafwet
Legaliteitsbeginsel is vervat in art.2 Sw (lid 1)
Iemand kan enkel worden gestraft voor zover de ten laste gestelde feiten strafbaar waren op
het moment waarop ze werden gepleegd
Strafwetten gelden zolang ze niet zijn opgeheven
Opheffing moet uitdrukkelijk gebeuren; expliciet opheffen om de strafbaarstelling van de
gelding van de strafwet weg te nemen
Uitzonderlijk kan impliciet opheffing; wanneer een nieuwe wet onverenigbaar is met een
oude; dan vervalt de oude
Misdrijf in onbruik betekent geen opheffing (onbruik is niet gelijk aan opheffing)
Rechter moet zich plaatsen op het moment van de feiten: wanneer iemand vervolgd wordt
obv een strafbepaling die op het moment vd feiten niet gold, maar op het moment van de
veroordeling wel, dan moet de rechter die vrijspreken
Strafwet kan niet met terugwerkende kracht kan worden toegepast op gedragingen die op
het moment dat ze werden gepleegd niet strafbaar waren
Wet die nieuw misdrijf ih leven roept (bv. 2002: expliciete strafbaarstelling ivm foltering)
kan je niet toepassen op soortgelijke gedragingen die plaatsvonden voor 2002
Verzwaarde straf kan ook niet retroactief worden toegepast
Art.2 lid 2: adder onder het gras uitzondering op de toepassing vd algemene regel
Indien de straf ten tijde vh vonnis bepaald, verschilt van die ten tijde van het misdrijf, wordt
de minst zware straf toegepast
Wijziging in inzicht vd wetgever omtrent de strafwaardigheid vd gedraging en/of de
strafmaat
1. Wetgever heeft geoordeeld dat hij het strafbare karakter ve bepaalde gedraging wilt
wegnemen; de strafwet opheffen, afschaffing vh misdrijf heeft het verval van de
strafvordering tot gevolg, alle lopende vervolgingen vervallen
Toepassing van de retroactieve werking van de strafwet
Les 1 (15/02):
Art.461: diefstal is wegnemen ve zaak met het opzet deze te verdwijnen – bedrieglijk opzet
Art.71: overmacht of dwang
Handboek: Belgisch algemeen strafrecht (2021)
Bamacodex Strafrecht 22-23
Materieel: raken aan fundamentele rechtsgoederen; worden als evident beschouwd
Bv. je mag niet stelen, je mag niet doden, …
Formeel: spelregels obv waarvan je het materiële strafrecht gaat verwerken
Minder intrinsieke waarden gekoppeld
Verhoor: mag niet met een bekentenis voor ogen; verhoren moet op wetsbepaalde wijze
aantal regels voor
Materieel strafrecht: eerste 100 artikels bekijken
Zijn wel raakvlakken tussen beide boeken (1 & 2: algemeen en bijzonder); kan dat ze in
verband met elkaar verklaard/uitgelegd moeten worden)
Zijn in relatie met elkaar
Alle bepalingen van boek 1 zijn toepasselijk op bijzondere strafwetten behalve strafbare
deelneming en
Strafrecht= publiekrecht (verticaal tussen overheid en burger)
Gelden nuttige juridische onwaarheden (bv.rechtvaardigingsgronden); er wordt juridisch
geacht geen misdrijf te hebben plaatsgevonden
Strafbare gedragingen belgisch staatsblad
Kan enkel zo strafbaarheid opleveren
Sanctierecht: sancties hebben een bestraffend karakter
Strafdoel: lijden toebrengen aan de dader
,Les 2:
Legaliteitsbeginsel:
Wettige verdediging: rechtvaardigingsgrond die de wederrechtelijkheid ve misdrijf
wegneemt
Rechtvaardigingsgrond tweede boek (art. 416)
3 voornaamste uitgangspunten vh strafrecht: sanctierecht, publiek recht en wetterecht
Strafrechtelijke en tuchtrechtelijke sancties (2 verschillende)
Ben je in het verleden berispt op grond ve tuchtrechtelijke sanctie, wordt die niet in rekening
gebracht bij toepassing van regels ivm wettelijke herhaling (recidive); is wel het geval als je ih
verleden veroordeling hebt opgelopen voor een strafrechtelijke sanctie
Publiek recht: verticale betrekkingen tussen overheid en rechtssubjecten
Bv. minnelijke schikking: uitzondering dat overheid intreedt bij horizontale
rechtsbetrekkingen tussen burgers
Wetterecht: raakvlak met strafrechtelijk legaliteitsbeginsel
Enkel een voorafgaande strafbaarstelling kan een strafbare gedraging opleveren; strafwet
kan nooit beschikken over het verleden, enkel over de toekomst
Uitzondering: retroactieve toepassing van de mildere strafwet; wetten die in het voordeel vd
beklaagde werken
Uitgangspunt legaliteitsbeginsel: gedraging kan enkel worden bestraft op voorwaarde dat
die uitmaakt van een voorafgaande strafbaarstelling
Strikte interpretatie van de strafwet= principiële niet retroactieve werking
Delictsomschrijving moet wettelijk bepaald zijn & de straf ook
Art.7 EVRM
Delictsomschrijving moet door de wetgever op een voldoende nauwkeurige, duidelijk en
rechtszekerheid gevende wijze zijn beschreven
Bv. gebruikershoeveelheid mbt cannabisgebruikers door Arbitragehof als ‘te vaag’ beslist
Legaliteitsbeginsel beschermt tegen rechterlijke willekeur
John Stuart Mill: dronkenschap kan geen strafbaarheid opleveren, kan moreel onacceptabel
worden gevonden maar
Dronkenschap levert alleen strafbaarheid op, als je in die staat iemand schade toewerkt
Scheiding van recht en moraal
Strafwet moet restrictief worden geïnterpreteerd; kan enkel de strafwet toepassen op
gedraging die impliciet of expliciet door de wetgever zijn bedoeld
Is de tekst van de strafwet duidelijk, interpreteert de rechter niet
Analogische interpretatie is verboden
Art. 383 kinderpornografie; Hof v Cassatie heeft beslist
Strafverzwaring: kan worden toegepast als misdrijf plaats neemt in de nacht
Art. 471
Art. 478: bij nacht: meer dan een uur voor zonsopgang, meer dan een uur na zonsondergang
geen interpretatiemoeilijkheden voor de rechter
Toepassen in zijn normale gangbare taalkundige betekenis; geen interpretatie
Als de betekenis van de strafwet niet duidelijk is rechter mag interpreteren, mag rechter
speuren naar de bedoeling vd wetgever, mag op extensieve wijze
, Art. 193 Sw: valsheid in geschriften: door rechtspraak geoordeeld dat ook mag gebruikt
worden bij vervalsing van nummerplaten
Voorbeeld van toegelaten extensieve interpretatie vd strafwet
Evolutieve interpretatie: toepassing van laster en eerroof over verspreiding dmv radio en tv
Heeft wetgever bij ontstaan vh strafwetboek niet voorzien (is van 1867); rechtspraak heeft
op een toegelaten evolutieve wijze toegepast
Toegelaten: extensieve/ teleologisch (speuren naar bedoeling vd wetgever), evolutieve en
progressieve interpretatie zaken die de wetgever niet kon hebben voorzien
Verboden: analoge interpretatie; rechter gaat haar toepassen op vergelijkbare gevallen die
de wetgever niet heeft beoogd, gevallen die nog via een letterlijke of via een teleologische
interpretatie onder de gelding van de delictsomschrijving kunnen worden gebracht
Bv. gedraging van voyeurisme (begluren/filmen ve medemens) rechter heeft geoordeeld
dat dat geen aanranding ve eerbaarheid kon zien omdat dat een vorm van fysieke interactie
tussen dader en slachtoffer veronderstelt; ontbreekt bij voyeurisme
Is verboden analogische interpretatie vd strafwet
Legaliteitsbeginsel is vervat in art.2 Sw (lid 1)
Iemand kan enkel worden gestraft voor zover de ten laste gestelde feiten strafbaar waren op
het moment waarop ze werden gepleegd
Strafwetten gelden zolang ze niet zijn opgeheven
Opheffing moet uitdrukkelijk gebeuren; expliciet opheffen om de strafbaarstelling van de
gelding van de strafwet weg te nemen
Uitzonderlijk kan impliciet opheffing; wanneer een nieuwe wet onverenigbaar is met een
oude; dan vervalt de oude
Misdrijf in onbruik betekent geen opheffing (onbruik is niet gelijk aan opheffing)
Rechter moet zich plaatsen op het moment van de feiten: wanneer iemand vervolgd wordt
obv een strafbepaling die op het moment vd feiten niet gold, maar op het moment van de
veroordeling wel, dan moet de rechter die vrijspreken
Strafwet kan niet met terugwerkende kracht kan worden toegepast op gedragingen die op
het moment dat ze werden gepleegd niet strafbaar waren
Wet die nieuw misdrijf ih leven roept (bv. 2002: expliciete strafbaarstelling ivm foltering)
kan je niet toepassen op soortgelijke gedragingen die plaatsvonden voor 2002
Verzwaarde straf kan ook niet retroactief worden toegepast
Art.2 lid 2: adder onder het gras uitzondering op de toepassing vd algemene regel
Indien de straf ten tijde vh vonnis bepaald, verschilt van die ten tijde van het misdrijf, wordt
de minst zware straf toegepast
Wijziging in inzicht vd wetgever omtrent de strafwaardigheid vd gedraging en/of de
strafmaat
1. Wetgever heeft geoordeeld dat hij het strafbare karakter ve bepaalde gedraging wilt
wegnemen; de strafwet opheffen, afschaffing vh misdrijf heeft het verval van de
strafvordering tot gevolg, alle lopende vervolgingen vervallen
Toepassing van de retroactieve werking van de strafwet
