VLOEIENDHEID DEEL 2
INLEIDING
-> Stotteren is een probleem dat steeds verder ontwikkelt en complexer wordt.
-> Cliënten en cliëntsysteem bieden zich aan met klachten en vragen over onvloeiend spreken.
-> Men wil o.m. weten of men al dan niet stottert, hoe ernstig het is en of het kan verbeteren of
stoppen.
-> Gegevens uit diagnostiek zijn indicerend vr therapie en ervaringen + bevindingen tijdens therapie
zijn indicerend vr diagnostiek.
-> De accenten in de diagnostiek worden bepaald dr het referentiekader van de therapeut.
-> Referentiekader dat onderscheid maakt tss predisponerende, precipiterende en persisterende
factoren in het ontstaan en ontwikkeling van stotteren is het best geschikt.
- Je gaat om een andere reden stotteren (predisponerende en precipiterende factoren) dan dat je
blijft stotteren (persisterende factoren).
-> Uitlokkende factoren gelden vooral vr groep van jonge stotterende kids: deze altijd eerst opsporen
-> Instandhoudende factoren vooral bij oudere kids en volwassenen: neg. cognities, emoties,…..
-> Versterkende factoren: situationele omstandigheden wrdr stotteren toeneemt
- Opsporen belangrijk vr beide leeftijdsgroepen
EEN AANTAL REFERENTIEKADERS
SOR(K)C
Elk gedrag, ook probleemgedrag bij stotteren, staat in wisselwerking met omgeving.
Elk gedrag wordt voorafgegaan en gevolgd dr een aanwijsbare gebeurtenis (antecedenten –
consequenties).
Stimuli (intern/extern) geven, afhankelijk van bep. toestanden in het individu, aanleiding tot gedrag.
Dit heeft consequenties (intern/extern) die het betreffende gedrag versterken of inhiberen.
=> Deze wetmatigheid is het uitgangspunt vd cognitieve gedragstherapie
=> In diagnostische fase kunnen we dit schema gebruiken om gegevens op gestructureerde en
zinvolle manier te verzamelen en deze met elkaar in verband te brengen.
=> Schema kan dienst doen als algemene analyse van een gedrag bij een stotterende persoon.
=> De cognitieve visie op klassieke en operante conditionering adhv betekenisanalyses en
functieanalyses in combinatie met plaatsvervangend leren geven ons de mogelijkheid om
therapiedoelstellingen nauwkeuriger op te stellen en interventies gericht uit te voeren.
HET MODEL VAN HET MENSELIJK FUNCTIONEREN: MODEL AAN DE BASIS VAN ICF
ICF = begrippenkalender waarmee het mogelijk is het functioneren van mensen en de eventuele
problemen die mensen tijdens het functioneren ondervinden te beschrijven.
-> Kijken nr persoonlijke factoren en factoren van buitenaf die hierop van invloed kunnen zijn.
-> Het model beschrijft hoe mensen omgaan met hun gezondheidstoestand.
-> Model is dus goed in stotterproblematiek van een individu te beschrijven gezien bij stotteren
de ontwikkeling van onvloeiend spreken tot een ernstige en complexe stotterproblematiek sterk
bepaald wordt dr externe en persoonlijke factoren.
1
,-> Menselijk functioneren wordt gezien in het licht van een wisselwerking, een complexe relatie tss
aandoening of ziekte enerzijds en externe en persoonlijke factoren anderzijds:
-> ICF geeft meer inzicht in feit dat mensen die stotteren elk op een unieke manier reageren,
afhankelijk van de externe en interne factoren die hun ervaring beïnvloeden.
-> ICF of biopsychosociaal model geeft nodige indicaties voor opstellen van een onderzoeksplan.
-> Totale context van de cliënt en zijn omgeving.
-> Doel: waarneembare stottergedrag te veranderen + zelfredzaamheid verbeteren met aandacht
vr alle niveaus van interactie met hun omgeving.
HET ONTWIKKELINGSMODEL VAN STOTTEREN
-> Biedt een houvast om een onderzoeksplan op te maken.
-> ICF-model vh menselijk functioneren integreren in ontwikkelingsmodel van stotteren in schema.
-> Schematische voorstelling die niet er vr iedereen hetzelfde uit ziet.
-> Bij jonge kids die pas stotteren zien we nog geen volledig model van ontwikkeling: er zijn vaak nog
geen secundaire reacties doordat er nog geen emoties en cognities zijn.
-> Bij volwassenen die al heel hun leven stotteren hebben uitlokkende factoren geen invloed meer.
ENKELE FUNDAMENTELE OVERWEGINGEN MBT DE DIAGNOSTIEK VAN STOTTEREN
ONZE CLIËNTEN
De stotterend sprekende mensen die wij in de klinische praktijk zien, zijn enkel diegene die hun
stotteren als probleem ervaren.
Niet alle mensen die stotteren zien dit als een probleem en melden hun dus niet aan. In sommige
culturen is stotterend spreken zelfs gewoon een individuele spreekwijze.
2
, DE VARIABILITEIT VAN VLOEIENDHEID EN STOTTEREN
Ook bij vloeiende sprekers varieert de vloeiendheid van het spreken afhankelijk vd spreeksituatie.
Stotterende sprekers hun vloeiendheid wordt nog sterker dan bij vloeiende sprekers beïnvloed dr
drukfactoren als emotionele stress en tijdsdruk.
Sommige volwassene stotterende sprekers kunnen vloeiend spreken dr synoniemen te gebruiken,
zinnen te redigeren, woorden weg te laten of tussen te voegen,…
- Lijkt alsof ze geen probs ondervinden mr staan inwendig onder enorme druk
Wnr spreken geen communicatieve functie heeft kan elke stotterende spreker perfect vloeiend
praten: vb. tegen zichzelf zonder de aanwezigheid van luisteraars.
Het is de variabiliteit en onvoorspelbaarheid die het moeilijk maakt vr de stotterende spreker om zich
aan het stotterend spreken aan te passen.
Het spreken van stotterend sprekend persoon tijdens onderzoeksessie is niet representatief voor zijn
spreken in dagelijks leven: spreken dus onderzoeken in verschillende situaties en omstandigheden.
DE KOST VAN STOTTERTHERAPIE VS DE WENS TOT VERANDERING
Succes therapie afhankelijk van verschillende factoren:
- Motivatie/ wens tot verandering: is cliënt bereid om voldoende inspanningen en tijd te investeren?
Vragen stellen om beeld te vormen over motivatie: wat maakt dat je precies nu hulp zoekt, wat denk
je dat er anders zal zijn als je controle verwerft over stotteren, …
Vanaf start goed beeld schetsen van wat stottertherapie inhoudt en welke inspanningen er gevraagd
zullen worden. De cliënt moet beslissen of de last die hij ervaart groot genoeg is om de ‘kosten’ van
de behandeling te ‘betalen’.
BASISPRINCIPES VAN DIAGNOSTIEK
INLEIDING
Stotterdiagnostiek is uitgebreid, multifactorieel en complex. De diagnostiek en behandeling zijn
gebaseerd op twee basisprincipes:
1. Hoe meer een stotterend sprekende persoon de keuzes die hij in zijn leven maakt, baseert op
zijn stotteren, hoe groter de invloed van het stotteren wordt en hoe meer het stotteren
evolueert tot een echte handicap. Diagnostiek moet erop gericht zijn om na te gaan in
hoever een persoon zijn levenskeuzes laat bepalen dr het feit dat hij stottert. Mogelijke vraag
die we hierover kunnen stellen is: wat doe jij omdat je stottert, wat zou je anders gedaan
hebben als je niet zou stotteren?
2. Hoe meer een stotterend sprekend persoon reageert op zijn stotteren in de zin van het
stotteren proberen te voorkomen of een stottermoment proberen te doorbreken, hoe groter
het stotterprobleem wordt. Vragen om copinggedragingen te onderzoeken: wat doe je wnr
je stottert, wat doe je op het moment dat je denkt te zullen stotteren?
3
INLEIDING
-> Stotteren is een probleem dat steeds verder ontwikkelt en complexer wordt.
-> Cliënten en cliëntsysteem bieden zich aan met klachten en vragen over onvloeiend spreken.
-> Men wil o.m. weten of men al dan niet stottert, hoe ernstig het is en of het kan verbeteren of
stoppen.
-> Gegevens uit diagnostiek zijn indicerend vr therapie en ervaringen + bevindingen tijdens therapie
zijn indicerend vr diagnostiek.
-> De accenten in de diagnostiek worden bepaald dr het referentiekader van de therapeut.
-> Referentiekader dat onderscheid maakt tss predisponerende, precipiterende en persisterende
factoren in het ontstaan en ontwikkeling van stotteren is het best geschikt.
- Je gaat om een andere reden stotteren (predisponerende en precipiterende factoren) dan dat je
blijft stotteren (persisterende factoren).
-> Uitlokkende factoren gelden vooral vr groep van jonge stotterende kids: deze altijd eerst opsporen
-> Instandhoudende factoren vooral bij oudere kids en volwassenen: neg. cognities, emoties,…..
-> Versterkende factoren: situationele omstandigheden wrdr stotteren toeneemt
- Opsporen belangrijk vr beide leeftijdsgroepen
EEN AANTAL REFERENTIEKADERS
SOR(K)C
Elk gedrag, ook probleemgedrag bij stotteren, staat in wisselwerking met omgeving.
Elk gedrag wordt voorafgegaan en gevolgd dr een aanwijsbare gebeurtenis (antecedenten –
consequenties).
Stimuli (intern/extern) geven, afhankelijk van bep. toestanden in het individu, aanleiding tot gedrag.
Dit heeft consequenties (intern/extern) die het betreffende gedrag versterken of inhiberen.
=> Deze wetmatigheid is het uitgangspunt vd cognitieve gedragstherapie
=> In diagnostische fase kunnen we dit schema gebruiken om gegevens op gestructureerde en
zinvolle manier te verzamelen en deze met elkaar in verband te brengen.
=> Schema kan dienst doen als algemene analyse van een gedrag bij een stotterende persoon.
=> De cognitieve visie op klassieke en operante conditionering adhv betekenisanalyses en
functieanalyses in combinatie met plaatsvervangend leren geven ons de mogelijkheid om
therapiedoelstellingen nauwkeuriger op te stellen en interventies gericht uit te voeren.
HET MODEL VAN HET MENSELIJK FUNCTIONEREN: MODEL AAN DE BASIS VAN ICF
ICF = begrippenkalender waarmee het mogelijk is het functioneren van mensen en de eventuele
problemen die mensen tijdens het functioneren ondervinden te beschrijven.
-> Kijken nr persoonlijke factoren en factoren van buitenaf die hierop van invloed kunnen zijn.
-> Het model beschrijft hoe mensen omgaan met hun gezondheidstoestand.
-> Model is dus goed in stotterproblematiek van een individu te beschrijven gezien bij stotteren
de ontwikkeling van onvloeiend spreken tot een ernstige en complexe stotterproblematiek sterk
bepaald wordt dr externe en persoonlijke factoren.
1
,-> Menselijk functioneren wordt gezien in het licht van een wisselwerking, een complexe relatie tss
aandoening of ziekte enerzijds en externe en persoonlijke factoren anderzijds:
-> ICF geeft meer inzicht in feit dat mensen die stotteren elk op een unieke manier reageren,
afhankelijk van de externe en interne factoren die hun ervaring beïnvloeden.
-> ICF of biopsychosociaal model geeft nodige indicaties voor opstellen van een onderzoeksplan.
-> Totale context van de cliënt en zijn omgeving.
-> Doel: waarneembare stottergedrag te veranderen + zelfredzaamheid verbeteren met aandacht
vr alle niveaus van interactie met hun omgeving.
HET ONTWIKKELINGSMODEL VAN STOTTEREN
-> Biedt een houvast om een onderzoeksplan op te maken.
-> ICF-model vh menselijk functioneren integreren in ontwikkelingsmodel van stotteren in schema.
-> Schematische voorstelling die niet er vr iedereen hetzelfde uit ziet.
-> Bij jonge kids die pas stotteren zien we nog geen volledig model van ontwikkeling: er zijn vaak nog
geen secundaire reacties doordat er nog geen emoties en cognities zijn.
-> Bij volwassenen die al heel hun leven stotteren hebben uitlokkende factoren geen invloed meer.
ENKELE FUNDAMENTELE OVERWEGINGEN MBT DE DIAGNOSTIEK VAN STOTTEREN
ONZE CLIËNTEN
De stotterend sprekende mensen die wij in de klinische praktijk zien, zijn enkel diegene die hun
stotteren als probleem ervaren.
Niet alle mensen die stotteren zien dit als een probleem en melden hun dus niet aan. In sommige
culturen is stotterend spreken zelfs gewoon een individuele spreekwijze.
2
, DE VARIABILITEIT VAN VLOEIENDHEID EN STOTTEREN
Ook bij vloeiende sprekers varieert de vloeiendheid van het spreken afhankelijk vd spreeksituatie.
Stotterende sprekers hun vloeiendheid wordt nog sterker dan bij vloeiende sprekers beïnvloed dr
drukfactoren als emotionele stress en tijdsdruk.
Sommige volwassene stotterende sprekers kunnen vloeiend spreken dr synoniemen te gebruiken,
zinnen te redigeren, woorden weg te laten of tussen te voegen,…
- Lijkt alsof ze geen probs ondervinden mr staan inwendig onder enorme druk
Wnr spreken geen communicatieve functie heeft kan elke stotterende spreker perfect vloeiend
praten: vb. tegen zichzelf zonder de aanwezigheid van luisteraars.
Het is de variabiliteit en onvoorspelbaarheid die het moeilijk maakt vr de stotterende spreker om zich
aan het stotterend spreken aan te passen.
Het spreken van stotterend sprekend persoon tijdens onderzoeksessie is niet representatief voor zijn
spreken in dagelijks leven: spreken dus onderzoeken in verschillende situaties en omstandigheden.
DE KOST VAN STOTTERTHERAPIE VS DE WENS TOT VERANDERING
Succes therapie afhankelijk van verschillende factoren:
- Motivatie/ wens tot verandering: is cliënt bereid om voldoende inspanningen en tijd te investeren?
Vragen stellen om beeld te vormen over motivatie: wat maakt dat je precies nu hulp zoekt, wat denk
je dat er anders zal zijn als je controle verwerft over stotteren, …
Vanaf start goed beeld schetsen van wat stottertherapie inhoudt en welke inspanningen er gevraagd
zullen worden. De cliënt moet beslissen of de last die hij ervaart groot genoeg is om de ‘kosten’ van
de behandeling te ‘betalen’.
BASISPRINCIPES VAN DIAGNOSTIEK
INLEIDING
Stotterdiagnostiek is uitgebreid, multifactorieel en complex. De diagnostiek en behandeling zijn
gebaseerd op twee basisprincipes:
1. Hoe meer een stotterend sprekende persoon de keuzes die hij in zijn leven maakt, baseert op
zijn stotteren, hoe groter de invloed van het stotteren wordt en hoe meer het stotteren
evolueert tot een echte handicap. Diagnostiek moet erop gericht zijn om na te gaan in
hoever een persoon zijn levenskeuzes laat bepalen dr het feit dat hij stottert. Mogelijke vraag
die we hierover kunnen stellen is: wat doe jij omdat je stottert, wat zou je anders gedaan
hebben als je niet zou stotteren?
2. Hoe meer een stotterend sprekend persoon reageert op zijn stotteren in de zin van het
stotteren proberen te voorkomen of een stottermoment proberen te doorbreken, hoe groter
het stotterprobleem wordt. Vragen om copinggedragingen te onderzoeken: wat doe je wnr
je stottert, wat doe je op het moment dat je denkt te zullen stotteren?
3
