Schema’s materieel strafrecht
Week 2 Causaliteit
Is er sprake van een causaal verband? Toets:
1. Oude causaliteitstheorieën:
. conditio sine qua non: (zonder deze gedraging was het gevolg er niet geweest =
ondergrens
. voorzienbaarheid: in hoeverre was na deze gedraging in het algemeen voorzienbaar
dat dit gevolg zou intreden?
. causa proxima: het ligt het meest voor de hand soms om het laatste als oorzaak aan
te wijzen. Het kan een reden zijn om niet te ver door te blijven redeneren. Geeft
meer voor de hand om zo dicht mogelijk op het gevolg te blijven zitten.
2. Aard van de gedraging: geschikt om dit gevolg in het leven te roepen?
3. Opzet/schuldverband: als iemand iets gewild heeft wordt eerder een causaal
verband aangenomen om gevolg toe te rekenen. Bij schuld eerder
terughoudendheid.
4. Ratio van de delictsomschrijving: als ratio is dat je zorg dient te dragen en je schendt
je zorgplicht waardoor gevolg intreedt dan kan ook causaliteit aangenomen worden
Arresten voor complexe causale ketens
1. Tussenliggende factoren (Aortaperforatie, Dwarslaesie, letale longembolie)
2. Alternatieve causale keten: twijfel tussen CSQN verband (Groninger HIV-arrest)
. Kan de gedraging een onmisbare schakel hebben gevormd?
. Aannemelijk? Kijk naar aard, ervaringsregels en andere scenario’s
3. Omissiedelict: CSQN verband? (Shaken Baby)
. Kans verhoogd door nalaten?
. Zorgplicht
1
, Week 3 Opzet
Doleus delict? Kan opzet bewezen worden?
Opzet gericht op bestanddelen na woordje ‘opzet’ tenzij geobjectiveerd
1. Vol/zuiver opzet: willens en weten gedraging bedoelt om het strafbare gevolg te
veroorzaken
2. Noodzakelijkheidsbewustzijn gedraging primair op iets anders gericht, maar heeft het
strafbare gevolg treed noodzakelijk/100% ook in
3. Voorwaardelijk opzet toets
. Kanscomponent:
Kijk naar: Risicocomponent + ervaringsregels + omstandigheden van het geval
Aanmerkelijke kans: reële niet onwaarschijnlijke mogelijkheid: aard van de gedraging
+ overige omstandigheden
HIV I: niet letten op de ernst van het gevolg. Kwantitatieve benadering dus geen
percentage gegeven
Steken in de buik: wanneer moet de kans aanmerkelijk zijn? steekwerend vest dus
geen risico bij steken, maar het toetsingsmoment ligt bij het moment van handelen.
Dragen van zo’n vest is erg onwaarschijnlijk dus mag je wegdenken.
Enkhuizer doodslag: confrontatie tussen auto en zwakkere verkeersdeelnemer
verhoogt de aanmerkelijke kans op ernstige gevolgen
. Kenniscomponent:
Kijk naar verklaring of anders gemiddelde derde. “Gezien de positie waarin hij
verkeerde en de info die hij had kan het niet anders dan dat hij zich bewust was van
de aanmerkelijke kans” Je kan niet zeggen “had moeten weten”
. Wilscomponent:
Het risico aanvaard/op de koop toegenomen. Kijk naar verklaring of uiterlijke
verschijningsvormen. Uiterlijke verschijningsvormen kijken, maar arrest Porsche: kijk
naar contra-indicaties en uiterlijke verschijningsvormen. Enkhuizer doodslag: door
gedrag bewust aanmerkelijke kans aanvaard?
Voorbedachte raad
= naar kalm beraad dus een voorgenomen daad. Vaak voorbereidingshandelingen aanwezig
Arrest voorbedachte raad II
1. Tijd voor beraad (objectieve zijde)
2. Tijd benut om na te denken (subjectieve zijde)
- Contra-indicaties: ondanks dat de tijd er was heeft de verdachte deze niet benut.
1. Je verkeerde in plotselinge hevige drift
2. Korte tijdspanne om na te denken
3. Tijd om na te denken was alleen tijdens de uitvoering
Er moet tijd zijn geweest en als die er was mag vanuit gegaan worden dat deze is
benut. Wel mag naar contra-indicaties gekeken worden om te stellen dat deze tijd
niet is benut.
2
Week 2 Causaliteit
Is er sprake van een causaal verband? Toets:
1. Oude causaliteitstheorieën:
. conditio sine qua non: (zonder deze gedraging was het gevolg er niet geweest =
ondergrens
. voorzienbaarheid: in hoeverre was na deze gedraging in het algemeen voorzienbaar
dat dit gevolg zou intreden?
. causa proxima: het ligt het meest voor de hand soms om het laatste als oorzaak aan
te wijzen. Het kan een reden zijn om niet te ver door te blijven redeneren. Geeft
meer voor de hand om zo dicht mogelijk op het gevolg te blijven zitten.
2. Aard van de gedraging: geschikt om dit gevolg in het leven te roepen?
3. Opzet/schuldverband: als iemand iets gewild heeft wordt eerder een causaal
verband aangenomen om gevolg toe te rekenen. Bij schuld eerder
terughoudendheid.
4. Ratio van de delictsomschrijving: als ratio is dat je zorg dient te dragen en je schendt
je zorgplicht waardoor gevolg intreedt dan kan ook causaliteit aangenomen worden
Arresten voor complexe causale ketens
1. Tussenliggende factoren (Aortaperforatie, Dwarslaesie, letale longembolie)
2. Alternatieve causale keten: twijfel tussen CSQN verband (Groninger HIV-arrest)
. Kan de gedraging een onmisbare schakel hebben gevormd?
. Aannemelijk? Kijk naar aard, ervaringsregels en andere scenario’s
3. Omissiedelict: CSQN verband? (Shaken Baby)
. Kans verhoogd door nalaten?
. Zorgplicht
1
, Week 3 Opzet
Doleus delict? Kan opzet bewezen worden?
Opzet gericht op bestanddelen na woordje ‘opzet’ tenzij geobjectiveerd
1. Vol/zuiver opzet: willens en weten gedraging bedoelt om het strafbare gevolg te
veroorzaken
2. Noodzakelijkheidsbewustzijn gedraging primair op iets anders gericht, maar heeft het
strafbare gevolg treed noodzakelijk/100% ook in
3. Voorwaardelijk opzet toets
. Kanscomponent:
Kijk naar: Risicocomponent + ervaringsregels + omstandigheden van het geval
Aanmerkelijke kans: reële niet onwaarschijnlijke mogelijkheid: aard van de gedraging
+ overige omstandigheden
HIV I: niet letten op de ernst van het gevolg. Kwantitatieve benadering dus geen
percentage gegeven
Steken in de buik: wanneer moet de kans aanmerkelijk zijn? steekwerend vest dus
geen risico bij steken, maar het toetsingsmoment ligt bij het moment van handelen.
Dragen van zo’n vest is erg onwaarschijnlijk dus mag je wegdenken.
Enkhuizer doodslag: confrontatie tussen auto en zwakkere verkeersdeelnemer
verhoogt de aanmerkelijke kans op ernstige gevolgen
. Kenniscomponent:
Kijk naar verklaring of anders gemiddelde derde. “Gezien de positie waarin hij
verkeerde en de info die hij had kan het niet anders dan dat hij zich bewust was van
de aanmerkelijke kans” Je kan niet zeggen “had moeten weten”
. Wilscomponent:
Het risico aanvaard/op de koop toegenomen. Kijk naar verklaring of uiterlijke
verschijningsvormen. Uiterlijke verschijningsvormen kijken, maar arrest Porsche: kijk
naar contra-indicaties en uiterlijke verschijningsvormen. Enkhuizer doodslag: door
gedrag bewust aanmerkelijke kans aanvaard?
Voorbedachte raad
= naar kalm beraad dus een voorgenomen daad. Vaak voorbereidingshandelingen aanwezig
Arrest voorbedachte raad II
1. Tijd voor beraad (objectieve zijde)
2. Tijd benut om na te denken (subjectieve zijde)
- Contra-indicaties: ondanks dat de tijd er was heeft de verdachte deze niet benut.
1. Je verkeerde in plotselinge hevige drift
2. Korte tijdspanne om na te denken
3. Tijd om na te denken was alleen tijdens de uitvoering
Er moet tijd zijn geweest en als die er was mag vanuit gegaan worden dat deze is
benut. Wel mag naar contra-indicaties gekeken worden om te stellen dat deze tijd
niet is benut.
2
