Publiek management samenvatting
,College 1 – wat komt er na NPM?
Publiek management wat is dat?
Sturen, beheersen en beheren van organisaties in de publieke sector
- Interne bedrijfsvoering (middelen): strategie (visie en doelen), personeelsbeleid (HRM),
organisatiemodel, financiën, bedrijfsvoeringtechnieken. ICT, huisvesting.
- Externe stakeholders (omgeving): klanten/burgers, toeleveranciers, samenwerkingspartners
(publiek en privaat), opdrachtgevers, toezichthouders, media enz.
Is publiek management hetzelfde als privaat management?
- Managers in overheidsinstanties kunnen generieke managementprocedures effectief toepassen,
maar ze moeten ook vakkundig omgaan met externe politieke druk en administratieve beperkingen
om een context te creëren waarin ze effectief kunnen managen (Rainy 2004, p 19).
Dus: generieke theorieën maar bij toepassing aandacht voor specifieke kenmerken en condities.
Publieke sector is breder dan de overheid, ook organisaties op afstand of ingehuurd e.d.
Wat komt er na NPM?
Traditional Public Adminstration (TPA) = gaat er vanuit dat publieke organisaties worden
georganiseerd volgens een bureaucratische manier (Max Weber). Organisaties waren rationeel
georganiseerd en werden doelgericht ingericht. Dit leidt wel tot langzamer werken bv. Idee
ambtenaar moet over veel schijven en kost veel geld. Een ander voorbeeld van bureaucratie is de
paarden krokodil. NPM is een verzamelterm maar geen (vooropgezette) theorie.
Vanaf de jaren 80 was het de bedoeling om de overheid als een bedrijf te runnen. De bedrijfsvoering
werd gemoderniseerd, uitvoering publieke taken op afstand.
- NPM gaat over interne en externe management.
- Nadelen: fragmentatie (overzicht raakte kwijt), gebrek aan coördinatie ‘public value failure’. Vanaf
2000 komt er veel kritiek.
Vanaf 2000 veel kritiek op overheidsvormingen want:
1. Overheid is geen bedrijf als koekjesfabriek, het ontstaan ervan moet altijd voortbestaan
2. Fragmentatie en specialisatie leiden tot verlies aan coördinatie
3. Aanpak Wicked Problems: vereist andere aanpak
4. Economische en bedrijfsmatige blik gaat ten koste van belangrijke waarden
5. Opbrengsten van NPM zijn onduidelijk (maar vaak ook niet gemeten)
De overheid is geen bedrijf. Ze voeren soms taken uit die een bedrijf niet kan doen. Een voorbeeld
is de IC afdeling. Je kan dat nooit rendabel managen. Het kost veel geld maar je hoopt er nooit
gebruik van te maken.
Oorzaken of nadelen van NPM is fragmentatie. Je verliest de publieke waarde uit het oog. De
overheid benaderd de burger als klant maar de burger is geen klant. Je hebt namelijk geen keus. Je
bent bij een boete een klant van de overheid. NPM heeft niet de gewenste uitkomsten omdat de
overheid niet als bedrijf kan fungeren. Publieke organisatie managen is anders dan privaat bv. door
de politieke omgeving. Politiek heeft meer oog voor beleid dan voor de uitvoering. Er zijn heel veel
tegenstrijdigheden. Het moet efficiënt en oog voor de menselijke maat (maatwerk). Dat gaat niet
samen, dat zijn onrealistische verwachting. Publieke organisaties moeten samenwerken. Politie
werkt met OM etc etc.
De overheid heeft een voorbeeldfunctie: de overheid moet bv. Mensen aannemen met afstand tot
de arbeidsmarkt. De overheid heeft vaak moeilijke complexe en tegenstrijdige taken bv. Gevangenis,
enerzijds moet je ze gevangen houden en anderzijds laten re-integreren om weer een positie in te
nemen in de samenleving.
, Kritiek NPM Reactie
Overheid is geen bedrijf Herstel bureaucratische waarden en waardering
voor de overheid
Fragmentatie en specialisatie Maatregelen om coördinatie te herstellen/
bewerkstelligen bv. Door meer samenwerking
Aanpak ‘wicked problems‘ vereist andere Realisatie dat ‘one best model’ niet klopt:
aanpak pragmatisme, per situatie een andere oplossing
of werkwijze
Economische en bedrijfsmatige blik op de Publiek waarde/belangen als leidraad i.p.v.
publieke sector en burger ziet andere belangrijke efficiëntie.
waarden (bv. democratie, legitimiteit) over het
hoofd
Verschillende nieuwe perspectieven:
1. New Public Governance: De overheid is niet de enige organisatie om publiek waarde te
organiseren. Omdat ze niet de enige zijn werken ze samen (synergie) bv. de leesclub in Rotterdam.
Coördinatie en samenwerking, overheid kan publieke belangen niet alleen realiseren,
netwerken/synergie (horizontaal). NPM ging veel over output bv. UWV -> uitkeringen verstrekken
* Wordt weinig aandacht in dit vak over besteed
Sedimentatieproces
Is NPM dood?
Er blijven eigenlijk restanten achter van oudere opvattingen van hoe we het vandaag de dag doen.
Bureaucratie is wel het leidende principe. We gaan nooit helemaal terug of ergens anders naar toe
maar we bouwen altijd voort.
2. Public value governance/management: niet economische waarde/belangen moeten voorop staan
maar publieke waarde (outcome), variatie in organisaties en werkwijzen. Verschil tussen publieke
waardeN en waarde.
1. Publieke waardeN= waarden en normen, opvattingen, motieven voor gedrag.
- Typische waarden/normen van ambtenaren en werknemers van organisaties in de publiek sector
zijn: Public Service Motivation (PSM), risico aversie
2. Publieke Waarde (Mark Moore) = opbrengst voor de samenleving en burgerij, vaak aangeduid als
publieke belangen (public interest).
- Belangen zijn niet voor iedereen hetzelfde (conflict), en veranderen over de tijd heen
- Inhoudelijke belangen (ecologie of mobiliteit) vs. Procedurele belangen (de manier waarop de
overheid de doelen realiseert. Bv. transparantie)
, In de middeleeuwen was riolering een publiek belang. Nu is het bv. digitale veiligheid. Dat is niet
voor iedereen hetzelfde. In Afrika hebben ze nog geen stromend water. Het is dus tijd en
situatieafhankelijk.
Public Value Governance/Public Value Management
“[Public Value Governance] is a response to the challenges of a networked, multisector-no-one-
wholly-in-charge world and to the shortcomings of previous public administration approaches”
(Bryson, Crosby, & Bloomberg, 2014, p. 445) Voortkomend uit kritiek. Uitgangspunten:
- Nadruk op publieke waarde i.p.v. economische waarde
- Overheid heeft een belangrijke rol in het realiseren van de publieke waarde, door eigen
productie/uitvoering dan wel voor opdracht aan of in samenwerking met andere organisaties
- Goed burgerschap en democratie zijn belangrijk
Hoe kan publieke waarde/belang worden gerealiseerd? Modaliteiten
1. Overheid doet het zelf
2. Uitvoeringsorganisaties op afstand (verzelfstandigd)
3. Samenwerking met publieke en/of private partijen
4. Uitbesteding en contracteren
Beslisboom
1. Kunnen externe partijen publieke diensten op een meer efficiënte en effectieve manier leveren
dan de overheid zelf?
2. Is er een markt met aanbieders?
3. Kunnen prestaties makkelijk gemonitord worden (door bv. afspraken?)
4. Is samenwerking mogelijk en betrouwbaar?
Public value pragmatisme. “the best management approach [to create public value] depends on the
on the circumstances, such as the value being produced, the context, or the nature of the task. Wat is
belangrijk?
- Kunnen samenwerken (competenties van werknemers, bevoegdheden)
- Wendbaar zijn
- Voldoende middelen tot hun beschikking hebben
- Gehoord worden de mensen in het werkveld moeten gehoord worden om bv. nieuwe regelingen
in te brengen. Zij werken namelijk in het veld en kennen alle ins en outs.
Kritiek Public value management
- Ideeën zijn nog weinig uitgekristalliseerd en concreet gemaakt (retoriek)
- Vaag, weinig concreet (vooral intinuitief aansprekend
- Publieke belangen zijn niet statisch en soms strijdig
,College 1 – wat komt er na NPM?
Publiek management wat is dat?
Sturen, beheersen en beheren van organisaties in de publieke sector
- Interne bedrijfsvoering (middelen): strategie (visie en doelen), personeelsbeleid (HRM),
organisatiemodel, financiën, bedrijfsvoeringtechnieken. ICT, huisvesting.
- Externe stakeholders (omgeving): klanten/burgers, toeleveranciers, samenwerkingspartners
(publiek en privaat), opdrachtgevers, toezichthouders, media enz.
Is publiek management hetzelfde als privaat management?
- Managers in overheidsinstanties kunnen generieke managementprocedures effectief toepassen,
maar ze moeten ook vakkundig omgaan met externe politieke druk en administratieve beperkingen
om een context te creëren waarin ze effectief kunnen managen (Rainy 2004, p 19).
Dus: generieke theorieën maar bij toepassing aandacht voor specifieke kenmerken en condities.
Publieke sector is breder dan de overheid, ook organisaties op afstand of ingehuurd e.d.
Wat komt er na NPM?
Traditional Public Adminstration (TPA) = gaat er vanuit dat publieke organisaties worden
georganiseerd volgens een bureaucratische manier (Max Weber). Organisaties waren rationeel
georganiseerd en werden doelgericht ingericht. Dit leidt wel tot langzamer werken bv. Idee
ambtenaar moet over veel schijven en kost veel geld. Een ander voorbeeld van bureaucratie is de
paarden krokodil. NPM is een verzamelterm maar geen (vooropgezette) theorie.
Vanaf de jaren 80 was het de bedoeling om de overheid als een bedrijf te runnen. De bedrijfsvoering
werd gemoderniseerd, uitvoering publieke taken op afstand.
- NPM gaat over interne en externe management.
- Nadelen: fragmentatie (overzicht raakte kwijt), gebrek aan coördinatie ‘public value failure’. Vanaf
2000 komt er veel kritiek.
Vanaf 2000 veel kritiek op overheidsvormingen want:
1. Overheid is geen bedrijf als koekjesfabriek, het ontstaan ervan moet altijd voortbestaan
2. Fragmentatie en specialisatie leiden tot verlies aan coördinatie
3. Aanpak Wicked Problems: vereist andere aanpak
4. Economische en bedrijfsmatige blik gaat ten koste van belangrijke waarden
5. Opbrengsten van NPM zijn onduidelijk (maar vaak ook niet gemeten)
De overheid is geen bedrijf. Ze voeren soms taken uit die een bedrijf niet kan doen. Een voorbeeld
is de IC afdeling. Je kan dat nooit rendabel managen. Het kost veel geld maar je hoopt er nooit
gebruik van te maken.
Oorzaken of nadelen van NPM is fragmentatie. Je verliest de publieke waarde uit het oog. De
overheid benaderd de burger als klant maar de burger is geen klant. Je hebt namelijk geen keus. Je
bent bij een boete een klant van de overheid. NPM heeft niet de gewenste uitkomsten omdat de
overheid niet als bedrijf kan fungeren. Publieke organisatie managen is anders dan privaat bv. door
de politieke omgeving. Politiek heeft meer oog voor beleid dan voor de uitvoering. Er zijn heel veel
tegenstrijdigheden. Het moet efficiënt en oog voor de menselijke maat (maatwerk). Dat gaat niet
samen, dat zijn onrealistische verwachting. Publieke organisaties moeten samenwerken. Politie
werkt met OM etc etc.
De overheid heeft een voorbeeldfunctie: de overheid moet bv. Mensen aannemen met afstand tot
de arbeidsmarkt. De overheid heeft vaak moeilijke complexe en tegenstrijdige taken bv. Gevangenis,
enerzijds moet je ze gevangen houden en anderzijds laten re-integreren om weer een positie in te
nemen in de samenleving.
, Kritiek NPM Reactie
Overheid is geen bedrijf Herstel bureaucratische waarden en waardering
voor de overheid
Fragmentatie en specialisatie Maatregelen om coördinatie te herstellen/
bewerkstelligen bv. Door meer samenwerking
Aanpak ‘wicked problems‘ vereist andere Realisatie dat ‘one best model’ niet klopt:
aanpak pragmatisme, per situatie een andere oplossing
of werkwijze
Economische en bedrijfsmatige blik op de Publiek waarde/belangen als leidraad i.p.v.
publieke sector en burger ziet andere belangrijke efficiëntie.
waarden (bv. democratie, legitimiteit) over het
hoofd
Verschillende nieuwe perspectieven:
1. New Public Governance: De overheid is niet de enige organisatie om publiek waarde te
organiseren. Omdat ze niet de enige zijn werken ze samen (synergie) bv. de leesclub in Rotterdam.
Coördinatie en samenwerking, overheid kan publieke belangen niet alleen realiseren,
netwerken/synergie (horizontaal). NPM ging veel over output bv. UWV -> uitkeringen verstrekken
* Wordt weinig aandacht in dit vak over besteed
Sedimentatieproces
Is NPM dood?
Er blijven eigenlijk restanten achter van oudere opvattingen van hoe we het vandaag de dag doen.
Bureaucratie is wel het leidende principe. We gaan nooit helemaal terug of ergens anders naar toe
maar we bouwen altijd voort.
2. Public value governance/management: niet economische waarde/belangen moeten voorop staan
maar publieke waarde (outcome), variatie in organisaties en werkwijzen. Verschil tussen publieke
waardeN en waarde.
1. Publieke waardeN= waarden en normen, opvattingen, motieven voor gedrag.
- Typische waarden/normen van ambtenaren en werknemers van organisaties in de publiek sector
zijn: Public Service Motivation (PSM), risico aversie
2. Publieke Waarde (Mark Moore) = opbrengst voor de samenleving en burgerij, vaak aangeduid als
publieke belangen (public interest).
- Belangen zijn niet voor iedereen hetzelfde (conflict), en veranderen over de tijd heen
- Inhoudelijke belangen (ecologie of mobiliteit) vs. Procedurele belangen (de manier waarop de
overheid de doelen realiseert. Bv. transparantie)
, In de middeleeuwen was riolering een publiek belang. Nu is het bv. digitale veiligheid. Dat is niet
voor iedereen hetzelfde. In Afrika hebben ze nog geen stromend water. Het is dus tijd en
situatieafhankelijk.
Public Value Governance/Public Value Management
“[Public Value Governance] is a response to the challenges of a networked, multisector-no-one-
wholly-in-charge world and to the shortcomings of previous public administration approaches”
(Bryson, Crosby, & Bloomberg, 2014, p. 445) Voortkomend uit kritiek. Uitgangspunten:
- Nadruk op publieke waarde i.p.v. economische waarde
- Overheid heeft een belangrijke rol in het realiseren van de publieke waarde, door eigen
productie/uitvoering dan wel voor opdracht aan of in samenwerking met andere organisaties
- Goed burgerschap en democratie zijn belangrijk
Hoe kan publieke waarde/belang worden gerealiseerd? Modaliteiten
1. Overheid doet het zelf
2. Uitvoeringsorganisaties op afstand (verzelfstandigd)
3. Samenwerking met publieke en/of private partijen
4. Uitbesteding en contracteren
Beslisboom
1. Kunnen externe partijen publieke diensten op een meer efficiënte en effectieve manier leveren
dan de overheid zelf?
2. Is er een markt met aanbieders?
3. Kunnen prestaties makkelijk gemonitord worden (door bv. afspraken?)
4. Is samenwerking mogelijk en betrouwbaar?
Public value pragmatisme. “the best management approach [to create public value] depends on the
on the circumstances, such as the value being produced, the context, or the nature of the task. Wat is
belangrijk?
- Kunnen samenwerken (competenties van werknemers, bevoegdheden)
- Wendbaar zijn
- Voldoende middelen tot hun beschikking hebben
- Gehoord worden de mensen in het werkveld moeten gehoord worden om bv. nieuwe regelingen
in te brengen. Zij werken namelijk in het veld en kennen alle ins en outs.
Kritiek Public value management
- Ideeën zijn nog weinig uitgekristalliseerd en concreet gemaakt (retoriek)
- Vaag, weinig concreet (vooral intinuitief aansprekend
- Publieke belangen zijn niet statisch en soms strijdig
