POSTPARTALE PERIODE 1
1 Borstvoeding
=> Als het kan, laten we de natuur zijn gang gaan. Probeer na pathologische partus wel een
natuurlijke borstvoeding te starten.
1.1 Inleiding
• Standpunt UNICEF en WHO
o Gezondheidszorg en gezondheidspromotie
o Bevorderen en beschermen v borstvoeding
o Goede begeleiding is doorslaggevend voor wel/niet slagen v borstvoeding
• 10 vuistregels
o Alle instellingen voor moeder- en kindzorg dienen er zorg voor te dragen:
1. Dat zij een beleid ten aanzien v borstvoeding op papier (of digitaal) hebben, dat
standaard bekend gemaakt wordt aan alle betrokken medewerkers
2. Dat alle betrokken medewerkers de vaardigheden aanleren, die noodzakelijk zijn
voor het uitvoeren van dat beleid
3. Dat alle zwangere vrouwen voorgelicht worden over de voordelen en de praktijk
v borstvoeding geven
4. Dat moeders binnen een uur na de geboorte v hun kind geholpen worden met
borstvoeding geven
5. Dat aan vrouwen uitgelegd wordt hoe ze hun baby aan moeten leggen en hoe zij
de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als de baby vd moeder
gescheiden moet worden (afkolven)
6. Dat pasgeborenen geen andere voeding krijgen dan borstvoeding, noch extra
vocht, tenzij op medische indicatie
7. Dat moeder en kind dag en nacht bij elkaar op een kamer mogen blijven
(‘rooming-in’)
8. Dat borstvoeding op verzoek wordt nagestreefd
9. Dat aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen geen speen of fopspeen gegeven
wordt
10. Dat er borstvoedingsbegeleidingsgroepen (moedergroepen) gevormd kunnen
worden en dat vrouwen bij het beëindigen vd zorg naar deze groepen verwezen
worden
• 10 basisvereisten voor behalen BFHI-label (Baby Friendly Hospital Initiative)
o Universeel gelijke kansen
o In België vanaf 2005 actieplan
o Moeder- en kindeenheden
o Gebaseerd op 10 vuistregels
1.2 Geslaagde borstvoeding
o Baby à
o Moeder
o Partner
o Professionals
o Omgeving
1
,1.2.1 Baby
1.2.1.1 Hongersignalen
• Sabbelen op handjes
• Handjes in de mond
• Zoeken naar tepel
• Tong uitsteken/likbewegingen
• Huilen = laatste teken van honger
o Eerst baby kalmeren, dan pas aanleggen
1.2.1.2 Houding
1. STAP 1
• Eerst mama goed zetten (comfortabel), dan pas baby
• Buikje vd baby tegen buik vd mama
• Hoofd en rug in rechte lijn
• Geef ondersteuning met 1 arm
• Hoofdje NIET tegenhouden
2. STAP 2
• Mondje t.h.v. de tepel (wanneer baby mondje opent, dat tepel in zijn mond kan)
• Tepel en tepelhof makkelijk te grijpen
3. STAP 3
• Andere hand ondersteunt de borst; kan nodig of handig zijn, helpt soms de tepel te
grijpen
• Knijp NIET in de borst, want je mag geen melkkanaaltjes dichtknijpen
4. STAP 4
• Streel met tepel de lippen vd baby
• Lichte aanraking => mond opendoen = zoekreflex
• Tegen lippen aanduwen => baby herkent signaal niet = mond NIET open
5. STAP 5
• Mondje wijd open
• Breng baby dichterbij (niet borst naar baby)
• Knijp baby NIET
6. STAP 6
• Tepel en tepelhof in mondje (hoe verder tepel in de mond, hoe beter)
1.2.1.3 Zuigtechniek
1. STAP 1
• Mond wijd open
• Tepel en tepelhof verdwijnen in de mond
• Onderlip naar buiten gekruld
• Kin vd baby raakt de borst vd mama
• Neusje is vrij!
• Bolle wangen
2. STAP 2
• Tepel ligt achterin de mond tegen zacht gehemelte = zuigreflex
• Ritmische zuigbeweging
2
, • Diepe teugen = kauwbeweging
• Horen slikken, na elke 2 tot 4 zuigbewegingen =
slikreflex
• Zie het trekken vd oortjes
• Kuiltjes in wangen en smakgeluiden = FOUT
1.2.2 Moeder
1.2.2.1 Houding
• Prettige en ontspannen houding
• Afwisselen v houding =
o Alle melkkanaaltjes stimuleren en leegdrinken
o Voorkomen v borststuwing
o Voorkomen v borstontsteking
• Zittend of liggend voeden
• Voorwaarde bij elke houding = buikje tegen buik
• Zelfvertrouwen en geduld!
o Aanleren hoe aanleggen
o Uitleggen hoe melkproductie tot stand komt
§ Mama’s hormonen (oxytocine: zorgt voor samentrekken v
melkspieren waardoor melk naar buiten wordt geduwd en
prolactine: zorgt voor melkproductie)
§ Zuigreflex vd baby moet goed zijn voor melkproductie
o Uitleggen hoe problemen voorkomen kunnen worden
o Tijd en aandacht besteden aan een beginnende lacterende moeder
o => goede start vd borstvoeding
o => bevorderen v zelfvertrouwen en zelfredzaamheid
o => op termijn minder nood aan hulp v zorgverleners
1.2.2.2 Verschillende houdingen
• Madonnahouding
o Bij het zittend voeden, neem je je baby op de
onderarm, dus linkerarm bij linkerborst,
rechterarm bij rechterborst
• Rechtop zittend
o Nu is het de baby die rechtop zit
• Liggende houding 1
=> Vlak na partus, bij pijnlijke knip, bij
nachtvoedingen, vrouw met sectio
o Moeder op de zij
o Kind op de zij
o Buik tegen buik
o Onderste borst
3
, • Liggende houding 2
o Idem voorgaande
o Als je wat meer naar voren buigt, kan je met steun
onder de knie, ook bovenste borst geven
• Bakerhouding/rugbyhouding
=> Wordt gedaan bij tweelingen, vrouw met sectio maar kan ook gewoon zo
o Beentjes vd baby onder je arm of naast je
o Lichaam vd baby wordt ondersteund door je hand, onderarm of kussen
o Je hebt 1 arm vrij
• Doorgeschoven bakerhouding/Engelse houding
o Buitenste arm wordt om baby geslagen
o Hoofdje rust op hand
o Bij rechterborst ondersteun je je baby met linkerarm en bij linkerborst
ondersteun je je baby met rechterarm
• Ruglighouding/Australische houding/fonteinhouding
o Mama ligt op haar rug
o Na keizersnede is dit pijnlijk, dan kan je je kindje naast je leggen (met knietjes
op bed, zodat volle gewicht niet op buik v mama is)
1.2.2.3 Hulpmiddel
• Kussens
4
1 Borstvoeding
=> Als het kan, laten we de natuur zijn gang gaan. Probeer na pathologische partus wel een
natuurlijke borstvoeding te starten.
1.1 Inleiding
• Standpunt UNICEF en WHO
o Gezondheidszorg en gezondheidspromotie
o Bevorderen en beschermen v borstvoeding
o Goede begeleiding is doorslaggevend voor wel/niet slagen v borstvoeding
• 10 vuistregels
o Alle instellingen voor moeder- en kindzorg dienen er zorg voor te dragen:
1. Dat zij een beleid ten aanzien v borstvoeding op papier (of digitaal) hebben, dat
standaard bekend gemaakt wordt aan alle betrokken medewerkers
2. Dat alle betrokken medewerkers de vaardigheden aanleren, die noodzakelijk zijn
voor het uitvoeren van dat beleid
3. Dat alle zwangere vrouwen voorgelicht worden over de voordelen en de praktijk
v borstvoeding geven
4. Dat moeders binnen een uur na de geboorte v hun kind geholpen worden met
borstvoeding geven
5. Dat aan vrouwen uitgelegd wordt hoe ze hun baby aan moeten leggen en hoe zij
de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als de baby vd moeder
gescheiden moet worden (afkolven)
6. Dat pasgeborenen geen andere voeding krijgen dan borstvoeding, noch extra
vocht, tenzij op medische indicatie
7. Dat moeder en kind dag en nacht bij elkaar op een kamer mogen blijven
(‘rooming-in’)
8. Dat borstvoeding op verzoek wordt nagestreefd
9. Dat aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen geen speen of fopspeen gegeven
wordt
10. Dat er borstvoedingsbegeleidingsgroepen (moedergroepen) gevormd kunnen
worden en dat vrouwen bij het beëindigen vd zorg naar deze groepen verwezen
worden
• 10 basisvereisten voor behalen BFHI-label (Baby Friendly Hospital Initiative)
o Universeel gelijke kansen
o In België vanaf 2005 actieplan
o Moeder- en kindeenheden
o Gebaseerd op 10 vuistregels
1.2 Geslaagde borstvoeding
o Baby à
o Moeder
o Partner
o Professionals
o Omgeving
1
,1.2.1 Baby
1.2.1.1 Hongersignalen
• Sabbelen op handjes
• Handjes in de mond
• Zoeken naar tepel
• Tong uitsteken/likbewegingen
• Huilen = laatste teken van honger
o Eerst baby kalmeren, dan pas aanleggen
1.2.1.2 Houding
1. STAP 1
• Eerst mama goed zetten (comfortabel), dan pas baby
• Buikje vd baby tegen buik vd mama
• Hoofd en rug in rechte lijn
• Geef ondersteuning met 1 arm
• Hoofdje NIET tegenhouden
2. STAP 2
• Mondje t.h.v. de tepel (wanneer baby mondje opent, dat tepel in zijn mond kan)
• Tepel en tepelhof makkelijk te grijpen
3. STAP 3
• Andere hand ondersteunt de borst; kan nodig of handig zijn, helpt soms de tepel te
grijpen
• Knijp NIET in de borst, want je mag geen melkkanaaltjes dichtknijpen
4. STAP 4
• Streel met tepel de lippen vd baby
• Lichte aanraking => mond opendoen = zoekreflex
• Tegen lippen aanduwen => baby herkent signaal niet = mond NIET open
5. STAP 5
• Mondje wijd open
• Breng baby dichterbij (niet borst naar baby)
• Knijp baby NIET
6. STAP 6
• Tepel en tepelhof in mondje (hoe verder tepel in de mond, hoe beter)
1.2.1.3 Zuigtechniek
1. STAP 1
• Mond wijd open
• Tepel en tepelhof verdwijnen in de mond
• Onderlip naar buiten gekruld
• Kin vd baby raakt de borst vd mama
• Neusje is vrij!
• Bolle wangen
2. STAP 2
• Tepel ligt achterin de mond tegen zacht gehemelte = zuigreflex
• Ritmische zuigbeweging
2
, • Diepe teugen = kauwbeweging
• Horen slikken, na elke 2 tot 4 zuigbewegingen =
slikreflex
• Zie het trekken vd oortjes
• Kuiltjes in wangen en smakgeluiden = FOUT
1.2.2 Moeder
1.2.2.1 Houding
• Prettige en ontspannen houding
• Afwisselen v houding =
o Alle melkkanaaltjes stimuleren en leegdrinken
o Voorkomen v borststuwing
o Voorkomen v borstontsteking
• Zittend of liggend voeden
• Voorwaarde bij elke houding = buikje tegen buik
• Zelfvertrouwen en geduld!
o Aanleren hoe aanleggen
o Uitleggen hoe melkproductie tot stand komt
§ Mama’s hormonen (oxytocine: zorgt voor samentrekken v
melkspieren waardoor melk naar buiten wordt geduwd en
prolactine: zorgt voor melkproductie)
§ Zuigreflex vd baby moet goed zijn voor melkproductie
o Uitleggen hoe problemen voorkomen kunnen worden
o Tijd en aandacht besteden aan een beginnende lacterende moeder
o => goede start vd borstvoeding
o => bevorderen v zelfvertrouwen en zelfredzaamheid
o => op termijn minder nood aan hulp v zorgverleners
1.2.2.2 Verschillende houdingen
• Madonnahouding
o Bij het zittend voeden, neem je je baby op de
onderarm, dus linkerarm bij linkerborst,
rechterarm bij rechterborst
• Rechtop zittend
o Nu is het de baby die rechtop zit
• Liggende houding 1
=> Vlak na partus, bij pijnlijke knip, bij
nachtvoedingen, vrouw met sectio
o Moeder op de zij
o Kind op de zij
o Buik tegen buik
o Onderste borst
3
, • Liggende houding 2
o Idem voorgaande
o Als je wat meer naar voren buigt, kan je met steun
onder de knie, ook bovenste borst geven
• Bakerhouding/rugbyhouding
=> Wordt gedaan bij tweelingen, vrouw met sectio maar kan ook gewoon zo
o Beentjes vd baby onder je arm of naast je
o Lichaam vd baby wordt ondersteund door je hand, onderarm of kussen
o Je hebt 1 arm vrij
• Doorgeschoven bakerhouding/Engelse houding
o Buitenste arm wordt om baby geslagen
o Hoofdje rust op hand
o Bij rechterborst ondersteun je je baby met linkerarm en bij linkerborst
ondersteun je je baby met rechterarm
• Ruglighouding/Australische houding/fonteinhouding
o Mama ligt op haar rug
o Na keizersnede is dit pijnlijk, dan kan je je kindje naast je leggen (met knietjes
op bed, zodat volle gewicht niet op buik v mama is)
1.2.2.3 Hulpmiddel
• Kussens
4
