Publieke economie
Deel 1: De consument en de producent
1. Het doel van de economische wetenschap
Septemberverklaring? = jaarlijkse toespraak van de minister president van
vlaanderen tot de leden van het vlaams parlement. Over algemene
maatschappelijke situatie, de beleidsvoornemens en de begroting.
Economie?
- Komt van grieks
- iemand die een huishouden leidt
- Studie van het welvaart streven van de mens
- Wetenschap die keuzeproblemen bestudeert
- Beheerst politieke en maatschappelijke leven
- “global market”
- =
- Leven = “maken van keuzes”
- “voor niets gaat de zon op”
- =
Het keuzeprobleem
- Rationeel denken en handelende mens
- Afwegen kosten - baten
- bv: op vrijdag gaan werken om onze studies te betalen of om uit te gaan
- beslissingen nemen
- = “Homo economicus hypothese”
- Hangt af van de gegeven middelen
- Maximale behoeftebevrediging bereiken
- = Jij hebt een doel bv lange reis maken binnen twee jaar; je gaat
er nu al voor sparen
- = m.a.w. het economische principe
- Weerslag op grote groepen
- Weerslag op de hele wereldbevolking
- Weerslag op het dagelijkse
Voorbeelden
- Hoe ga je als student om met je zakgeld?
- Hoe gaat een gezin om met zijn inkomen?
- Hoe gaat een ondernemer om met aanwervingen, investeringen,
reclamecampagne,...?
, - Welke prioriteiten stelt de overheid: werkgelegenheid, onderwijs, veiligheid,
mobiliteit,...?
- Hoe ga je om met vrije tijd?
Vraag vanuit de les:
Hoe zou het zijn als er geen overheid zou zijn?
kloof tussen arm en rijk zou groter worden want de hoge rijke klasse zou
dan de macht grijpen en de lagere klasse zou moeten vechten voor hoofd
boven water te kunnen houden
Goed inzicht in een aantal economische principes is van groot belang
→ Privé of professioneel
Waarom???
- om belangrijke beslissingen beter te kunnen nemen
- om problemen in de wereld beter te kunnen begrijpen
Wat heeft de franse overheid gedaan?
Frankrijk heeft de prijzen van gas geblokkeerd
Waarbij zegt de overheid “het mag niet meer kosten dan dit”
- Brood
- Zorgsector → Sociale zekerheid
- Studiebeurzen
Wat is het gevolg wanneer de overheid belastingen verhoogt
- Minder werken want dan moet je ook minder belastingen betalen
- minder correct werken
Wat is het gevolg van de vergrijzing
- we leven langer dus verhouding ouderen ⇔ jongeren verandert
- wij staan in voor ouderen hun pensioen
Wat zijn de oorzaken van langdurige werkloosheid en wat kan de overheid,
bedrijven hieraan doen?
- in vlaanderen is het goed
- langdurige werklozen worden gestimuleerd om werk te zoeken
= studie van het menselijk streven naar bevrediging van behoeften met behulp
van schaarse middelen
→ keuzeprobleem: elke individu, gezin, bedrijf, overheid wordt geconfronteerd
met het maken van keuzes ik wil kunnen weggaan en op reis gaan en ik wil ook
nieuwe kleren kopen: ik wil met de middelen die we hebben zo veel mogelijk kopen
, → het allocatievraagstuk (toebedelen) = het gaan toewijzen van onze
middelen die we hebben bv ik heb 100 euro zakgeld in de week 30 euro
gebruik ik om weg te gaan 40 euro om eten en 30 euro opzij leggen voor iets
groters
→ productie: wat, hoe, waar, wie?
‘schaarstehypothese’
= studie van het menselijk streven naar bevrediging van behoeften met behulp
van schaarse middelen
economische principe
= met beschikbare middelen trachten maximale behoeftebevrediging te
bereiken
1. Behoefte (subjectief)
→ aanvoelen van een tekort en het streven om dit tekort en het streven om dit
tekort te bevredigen
❖ Primaire (levensnoodzakelijke)
❖ niet primaire (secundaire, niet noodzakelijke, luxe goederen, reizen)
❖ Materiële (tastbaar, voedsel, auto’s,...)
❖ immateriële (dienstverlening, zorg, onderwijs,...)
❖ Individuele (voeding, kleding,...) (eigen behoeften van de consument
voorzien door commerciële bedrijven)
❖ Collectieve (rechtspraak, veiligheid, wegen, onderwijs,..) (iedereen heeft ze,
maar kan niet individueel invullen, meestal voorzien door overheid)
2. Schaarse middelen → zeldzaam maar nuttig
- in economie: ‘goederen en diensten’
= middelen waarvan de verlangde hoeveelheid de beschikbare zou
overtreffen als het gratis ter beschikking stond
Schaarsheid
NIET op de hoeveelheid goederen en diensten
MAAR WEL op de beperktheid van ons inkomen
2. Welvaart en welzijn
, Welvaart
= mate waarin mensen met schaarse middelen in hun behoeften kunnen
voorzien
- depressie, burn-outs???
- veel middelen zijn niet meer schaars , enorm keuzeprobleem
→ Welvaart stijgt ⇔ schaarste neemt af
Welzijn
= gevoel van welbehagen, niet bepaald door schaarse middelen
Verband ⇒ het is niet omdat je alles hebt dat je je goed voelt en het is niet
omdat je niks hebt dat je je niet goed kan voelen
- gevoel van welzijn neemt toe met de welvaart maar steeds minder en
minder
- correlatie tussen welvaart en welzijn in westerse wereld heel zwak
3. De ceteris paribus-clausule
= een welbepaald economisch verschijnsel bestuderen afhankelijk van 1
variabele, terwijl de andere factoren constant worden verondersteld
= ‘overige omstandigheden gelijkblijvend’
4. Economische principes
1. Vier principes van individuele beslissingen
1. Keuzes maken
= je moet kiezen bv of je volgt de les of je slaapt uit maar moet het dan inhalen
2. Vergelijken van kosten en opbrengsten, opportuniteitskosten
= de kost die je hebt door bv deze les te volgen in plaats van je studentenjob
te gaan doen
3. Vergelijken van marginale kosten met de marginale voordelen
= De kost voor 1 extra eenheid
4. Mensen reageren op prikkels: als kosten of opbrengsten veranderen,
veranderen de beslissingen
= als colaatje duurder wordt ga je overschakelen op flesje water.
Als je als student gaat werken en je uurloon stijgt ga je toch misschien kiezen
voor werken in plaats van hier de les volgen
Voorbeeld werken en kinderopvang <--> thuisblijven
Deel 1: De consument en de producent
1. Het doel van de economische wetenschap
Septemberverklaring? = jaarlijkse toespraak van de minister president van
vlaanderen tot de leden van het vlaams parlement. Over algemene
maatschappelijke situatie, de beleidsvoornemens en de begroting.
Economie?
- Komt van grieks
- iemand die een huishouden leidt
- Studie van het welvaart streven van de mens
- Wetenschap die keuzeproblemen bestudeert
- Beheerst politieke en maatschappelijke leven
- “global market”
- =
- Leven = “maken van keuzes”
- “voor niets gaat de zon op”
- =
Het keuzeprobleem
- Rationeel denken en handelende mens
- Afwegen kosten - baten
- bv: op vrijdag gaan werken om onze studies te betalen of om uit te gaan
- beslissingen nemen
- = “Homo economicus hypothese”
- Hangt af van de gegeven middelen
- Maximale behoeftebevrediging bereiken
- = Jij hebt een doel bv lange reis maken binnen twee jaar; je gaat
er nu al voor sparen
- = m.a.w. het economische principe
- Weerslag op grote groepen
- Weerslag op de hele wereldbevolking
- Weerslag op het dagelijkse
Voorbeelden
- Hoe ga je als student om met je zakgeld?
- Hoe gaat een gezin om met zijn inkomen?
- Hoe gaat een ondernemer om met aanwervingen, investeringen,
reclamecampagne,...?
, - Welke prioriteiten stelt de overheid: werkgelegenheid, onderwijs, veiligheid,
mobiliteit,...?
- Hoe ga je om met vrije tijd?
Vraag vanuit de les:
Hoe zou het zijn als er geen overheid zou zijn?
kloof tussen arm en rijk zou groter worden want de hoge rijke klasse zou
dan de macht grijpen en de lagere klasse zou moeten vechten voor hoofd
boven water te kunnen houden
Goed inzicht in een aantal economische principes is van groot belang
→ Privé of professioneel
Waarom???
- om belangrijke beslissingen beter te kunnen nemen
- om problemen in de wereld beter te kunnen begrijpen
Wat heeft de franse overheid gedaan?
Frankrijk heeft de prijzen van gas geblokkeerd
Waarbij zegt de overheid “het mag niet meer kosten dan dit”
- Brood
- Zorgsector → Sociale zekerheid
- Studiebeurzen
Wat is het gevolg wanneer de overheid belastingen verhoogt
- Minder werken want dan moet je ook minder belastingen betalen
- minder correct werken
Wat is het gevolg van de vergrijzing
- we leven langer dus verhouding ouderen ⇔ jongeren verandert
- wij staan in voor ouderen hun pensioen
Wat zijn de oorzaken van langdurige werkloosheid en wat kan de overheid,
bedrijven hieraan doen?
- in vlaanderen is het goed
- langdurige werklozen worden gestimuleerd om werk te zoeken
= studie van het menselijk streven naar bevrediging van behoeften met behulp
van schaarse middelen
→ keuzeprobleem: elke individu, gezin, bedrijf, overheid wordt geconfronteerd
met het maken van keuzes ik wil kunnen weggaan en op reis gaan en ik wil ook
nieuwe kleren kopen: ik wil met de middelen die we hebben zo veel mogelijk kopen
, → het allocatievraagstuk (toebedelen) = het gaan toewijzen van onze
middelen die we hebben bv ik heb 100 euro zakgeld in de week 30 euro
gebruik ik om weg te gaan 40 euro om eten en 30 euro opzij leggen voor iets
groters
→ productie: wat, hoe, waar, wie?
‘schaarstehypothese’
= studie van het menselijk streven naar bevrediging van behoeften met behulp
van schaarse middelen
economische principe
= met beschikbare middelen trachten maximale behoeftebevrediging te
bereiken
1. Behoefte (subjectief)
→ aanvoelen van een tekort en het streven om dit tekort en het streven om dit
tekort te bevredigen
❖ Primaire (levensnoodzakelijke)
❖ niet primaire (secundaire, niet noodzakelijke, luxe goederen, reizen)
❖ Materiële (tastbaar, voedsel, auto’s,...)
❖ immateriële (dienstverlening, zorg, onderwijs,...)
❖ Individuele (voeding, kleding,...) (eigen behoeften van de consument
voorzien door commerciële bedrijven)
❖ Collectieve (rechtspraak, veiligheid, wegen, onderwijs,..) (iedereen heeft ze,
maar kan niet individueel invullen, meestal voorzien door overheid)
2. Schaarse middelen → zeldzaam maar nuttig
- in economie: ‘goederen en diensten’
= middelen waarvan de verlangde hoeveelheid de beschikbare zou
overtreffen als het gratis ter beschikking stond
Schaarsheid
NIET op de hoeveelheid goederen en diensten
MAAR WEL op de beperktheid van ons inkomen
2. Welvaart en welzijn
, Welvaart
= mate waarin mensen met schaarse middelen in hun behoeften kunnen
voorzien
- depressie, burn-outs???
- veel middelen zijn niet meer schaars , enorm keuzeprobleem
→ Welvaart stijgt ⇔ schaarste neemt af
Welzijn
= gevoel van welbehagen, niet bepaald door schaarse middelen
Verband ⇒ het is niet omdat je alles hebt dat je je goed voelt en het is niet
omdat je niks hebt dat je je niet goed kan voelen
- gevoel van welzijn neemt toe met de welvaart maar steeds minder en
minder
- correlatie tussen welvaart en welzijn in westerse wereld heel zwak
3. De ceteris paribus-clausule
= een welbepaald economisch verschijnsel bestuderen afhankelijk van 1
variabele, terwijl de andere factoren constant worden verondersteld
= ‘overige omstandigheden gelijkblijvend’
4. Economische principes
1. Vier principes van individuele beslissingen
1. Keuzes maken
= je moet kiezen bv of je volgt de les of je slaapt uit maar moet het dan inhalen
2. Vergelijken van kosten en opbrengsten, opportuniteitskosten
= de kost die je hebt door bv deze les te volgen in plaats van je studentenjob
te gaan doen
3. Vergelijken van marginale kosten met de marginale voordelen
= De kost voor 1 extra eenheid
4. Mensen reageren op prikkels: als kosten of opbrengsten veranderen,
veranderen de beslissingen
= als colaatje duurder wordt ga je overschakelen op flesje water.
Als je als student gaat werken en je uurloon stijgt ga je toch misschien kiezen
voor werken in plaats van hier de les volgen
Voorbeeld werken en kinderopvang <--> thuisblijven
