Public policy
Contents
Hoofdstuk 1: Overheidsbeleid................................................................................................................3
1.1 Overheidsbeleid: wat, waarom, wie en hoe?...............................................................................3
1.2 Kleur bekennen.............................................................................................................................4
1.3 Met collectieve noden en ambities in het vizier...........................................................................5
1.4 Vaak met anderen erbij................................................................................................................5
1.5 In fasen, lagen, sectoren en zowel woorden als daden................................................................6
Hoofdstuk 2: Beleid in wetenschap......................................................................................................10
2.1 Beleidswetenschap: wel jong, niet gek.......................................................................................10
2.2 Multidisciplinair en multi-interventionistisch.............................................................................10
2.3 Vanuit idee en realiteit...............................................................................................................11
2.4 Een wereld vol intellectuele structuren......................................................................................12
2.5 Volop in evolutie.........................................................................................................................15
Hoofdstuk 3: Agendasetting.................................................................................................................16
3.1 Er is (n)iets..................................................................................................................................16
3.2 Beleidsagenda met probleemissues erop en eronder................................................................16
3.3 Agendasetting in opbouw...........................................................................................................17
3.4 Van convergeren tot construeren van overheidsagenda’s.........................................................19
Hoofdstuk 4: Beleidsformulering..........................................................................................................21
4.1 Er kan veel..................................................................................................................................21
4.2 Beleidsopties uitwerken en overwegen......................................................................................21
4.3 Beleidsformulering: met tools en systemen aan de slag.............................................................23
4.4 Nieuw beleidsdesign, ook met oude blokken.............................................................................30
Hoofdstuk 5: Besluitvorming................................................................................................................32
5.1 En we gaan voor.........................................................................................................................32
5.2 Beleidskeuzes legitimeren..........................................................................................................32
5.3 Over beleidsbuilders en processen van besluitvorming.............................................................35
Hoofdstuk 6: Beleidsuitvoering............................................................................................................37
6.1 En nu … actie!.............................................................................................................................37
6.2 Beleid praktiseren.......................................................................................................................37
6.3 Over succes en falen in beleidsuitvoering...................................................................................39
6.4 Van perfectie naar capaciteit in uitvoering van beleid...............................................................42
1
,Hoofdstuk 7: Beleidsevaluatie..............................................................................................................43
7.1 Werkt het beleid? De relevantie van beleidsevaluatie...............................................................43
7.2 Beleidsevaluatie: een draak met meerdere koppen...................................................................43
7.3 De evaluatietheorieboom: onderzoek voor evaluatie................................................................44
7.4 Theorievorming over evaluatie: geen boom, maar zaadjes........................................................45
Hoofdstuk 8: Beleidsevolutie................................................................................................................47
8.1 En hoe gaat het nu verder?.........................................................................................................47
8.2 Beleidsevolutie in meerdere richtingen......................................................................................47
8.3 Heden en verleden aan elkaar gebeiteld....................................................................................48
8.4 Beleidsbeëindiging als nieuw begin............................................................................................48
2
, Hoofdstuk 1: Overheidsbeleid
1.1 Overheidsbeleid: wat, waarom, wie en hoe?
4 definities, niet kennen, eens lezen
Public policy
Alles wat we doen om een doel te bereiken
Kijk altijd naar de actie, waarom iets gebeurd
Alles wat de overheid doet/niet doet over een situatie
Het is een weloverwogen beslissing
Het is een reactie op een probleem alleen iets doen als er een probleem is
Alleen gemaakt door overheden (!!!)
o Andere mensen/actoren kunnen meedoen aan beleid, ze kunnen helpen het
begrijpen en formuleren maar ze mogen het niet maken!!
o Beleid is het instrument van de overheid
o Beleid wordt wel geïmplementeerd door iedereen!!
Hoe politiekers een verschil maken
o Zij hebben een autoriteit
o Ze zijn verkozen geweest
Belangrijk omdat ze een verschil maken in het dagelijks leven
3 vragen
o Wat?
o Waarom?
o Resultaat?
Voorbeeld : leerkrachten lager onderwijs
Artikel
o Leerkrachten lager onderwijs
o Tijdens corona
o Schrik voor hun veiligheid, “niks gedaan voor hun veiligheid”
Beleid in je dagelijks leven
Mensen iets laten doen op een bepaalde manier
In interactie gaan met beleid
Bijna overal
o Transport, onderwijs, gezondheid, woning, sport, omgeving/natuur
Nudging
= een techniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om zich op een
gewenste wijze te gedragen
o De overheid zal niet verbieden maar zal het je een beetje lastiger maken om iets te
doen
OF
o De overheid zal juist indirect aanmoedigen om iets te doen
(vb. kilometervergoeding werk)
3
, Voorbeeld : Noorwegen willen jonge mensen beschermen van onrealisti sche lichamen
Influencers moeten laten weten of ze iets aan hun foto’s hebben veranderd, want anders kan
dit mensen een negatief beeld geven over het lichaam onzekerheden jonge mensen
vermijden!
1.2 Kleur bekennen
Beleidstypes naar aantal winnaars en verliezers
Individueel gedrag, klein Via omgevingsgedrag, groot
aantal winnaars aantal winnaars
Verplichtingen Regulerend beleid Herverdelingsbeleid Politieke partijen
of posities Dagelijks leven Reglement onderhandelen
opleggen Verplichtingen Activiteit categoriseren
(primary rule, Individuele gedragsregels Een omgeving maken
strenger) Crimineel van vorm, ‘legaal’ Vb. inkomstenbelasting,
Vb. niet door het rood rijden sociale zekerheid
Verleent Distributief beleid Constituerend beleid Belangengroepen
macht of Toestemming geven om iets Regels over regels en gezag onderhandelen
privileges te doen Macht en regels voor
(secondary Onvoorwaardelijk authoriteit
rule, minder Vb. openbare werken, Vb. Agentschappen voor
streng) landbouw uitbreiding, … budgettaire en
Iets mogen personeelsbeleid
doen
Regulerend beleid
Competitief beleid
o Beperkt de toegang tot het leveren van bepaalde goederen of diensten
o Stelt voorwaarden waaraan voorzieningen moeten voldoen
Protectief beleid
o Om burgers te beschermen door voorwaarden vast te stellen welke privé-activiteiten
mogen worden verricht
o Niet-naleving wordt bestraft
Zelfregulerend bedrijf
o Overeenstemmend met protectief beleid
o Initiatief wordt genomen door aanbieders zelf
Explorerend beleid
o Signaleren van nieuwe stromingen met bedoeling te mobiliseren partijen meedenken
over gewenste ontwikkeling en noodzakelijke veranderingen
Faciliterend beleid
o Ondersteunen van bepaalde wenselijk geachte doelen zonder op te leggen
o Andere mensen anders laten denken over dingen
Stimulerend beleid
o Mensen of organisaties stimuleren om een bepaald wenselijk gedrag te tonen
o Mensen helpen in organisaties
Voorbeeld : Bart Somers
4
Contents
Hoofdstuk 1: Overheidsbeleid................................................................................................................3
1.1 Overheidsbeleid: wat, waarom, wie en hoe?...............................................................................3
1.2 Kleur bekennen.............................................................................................................................4
1.3 Met collectieve noden en ambities in het vizier...........................................................................5
1.4 Vaak met anderen erbij................................................................................................................5
1.5 In fasen, lagen, sectoren en zowel woorden als daden................................................................6
Hoofdstuk 2: Beleid in wetenschap......................................................................................................10
2.1 Beleidswetenschap: wel jong, niet gek.......................................................................................10
2.2 Multidisciplinair en multi-interventionistisch.............................................................................10
2.3 Vanuit idee en realiteit...............................................................................................................11
2.4 Een wereld vol intellectuele structuren......................................................................................12
2.5 Volop in evolutie.........................................................................................................................15
Hoofdstuk 3: Agendasetting.................................................................................................................16
3.1 Er is (n)iets..................................................................................................................................16
3.2 Beleidsagenda met probleemissues erop en eronder................................................................16
3.3 Agendasetting in opbouw...........................................................................................................17
3.4 Van convergeren tot construeren van overheidsagenda’s.........................................................19
Hoofdstuk 4: Beleidsformulering..........................................................................................................21
4.1 Er kan veel..................................................................................................................................21
4.2 Beleidsopties uitwerken en overwegen......................................................................................21
4.3 Beleidsformulering: met tools en systemen aan de slag.............................................................23
4.4 Nieuw beleidsdesign, ook met oude blokken.............................................................................30
Hoofdstuk 5: Besluitvorming................................................................................................................32
5.1 En we gaan voor.........................................................................................................................32
5.2 Beleidskeuzes legitimeren..........................................................................................................32
5.3 Over beleidsbuilders en processen van besluitvorming.............................................................35
Hoofdstuk 6: Beleidsuitvoering............................................................................................................37
6.1 En nu … actie!.............................................................................................................................37
6.2 Beleid praktiseren.......................................................................................................................37
6.3 Over succes en falen in beleidsuitvoering...................................................................................39
6.4 Van perfectie naar capaciteit in uitvoering van beleid...............................................................42
1
,Hoofdstuk 7: Beleidsevaluatie..............................................................................................................43
7.1 Werkt het beleid? De relevantie van beleidsevaluatie...............................................................43
7.2 Beleidsevaluatie: een draak met meerdere koppen...................................................................43
7.3 De evaluatietheorieboom: onderzoek voor evaluatie................................................................44
7.4 Theorievorming over evaluatie: geen boom, maar zaadjes........................................................45
Hoofdstuk 8: Beleidsevolutie................................................................................................................47
8.1 En hoe gaat het nu verder?.........................................................................................................47
8.2 Beleidsevolutie in meerdere richtingen......................................................................................47
8.3 Heden en verleden aan elkaar gebeiteld....................................................................................48
8.4 Beleidsbeëindiging als nieuw begin............................................................................................48
2
, Hoofdstuk 1: Overheidsbeleid
1.1 Overheidsbeleid: wat, waarom, wie en hoe?
4 definities, niet kennen, eens lezen
Public policy
Alles wat we doen om een doel te bereiken
Kijk altijd naar de actie, waarom iets gebeurd
Alles wat de overheid doet/niet doet over een situatie
Het is een weloverwogen beslissing
Het is een reactie op een probleem alleen iets doen als er een probleem is
Alleen gemaakt door overheden (!!!)
o Andere mensen/actoren kunnen meedoen aan beleid, ze kunnen helpen het
begrijpen en formuleren maar ze mogen het niet maken!!
o Beleid is het instrument van de overheid
o Beleid wordt wel geïmplementeerd door iedereen!!
Hoe politiekers een verschil maken
o Zij hebben een autoriteit
o Ze zijn verkozen geweest
Belangrijk omdat ze een verschil maken in het dagelijks leven
3 vragen
o Wat?
o Waarom?
o Resultaat?
Voorbeeld : leerkrachten lager onderwijs
Artikel
o Leerkrachten lager onderwijs
o Tijdens corona
o Schrik voor hun veiligheid, “niks gedaan voor hun veiligheid”
Beleid in je dagelijks leven
Mensen iets laten doen op een bepaalde manier
In interactie gaan met beleid
Bijna overal
o Transport, onderwijs, gezondheid, woning, sport, omgeving/natuur
Nudging
= een techniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om zich op een
gewenste wijze te gedragen
o De overheid zal niet verbieden maar zal het je een beetje lastiger maken om iets te
doen
OF
o De overheid zal juist indirect aanmoedigen om iets te doen
(vb. kilometervergoeding werk)
3
, Voorbeeld : Noorwegen willen jonge mensen beschermen van onrealisti sche lichamen
Influencers moeten laten weten of ze iets aan hun foto’s hebben veranderd, want anders kan
dit mensen een negatief beeld geven over het lichaam onzekerheden jonge mensen
vermijden!
1.2 Kleur bekennen
Beleidstypes naar aantal winnaars en verliezers
Individueel gedrag, klein Via omgevingsgedrag, groot
aantal winnaars aantal winnaars
Verplichtingen Regulerend beleid Herverdelingsbeleid Politieke partijen
of posities Dagelijks leven Reglement onderhandelen
opleggen Verplichtingen Activiteit categoriseren
(primary rule, Individuele gedragsregels Een omgeving maken
strenger) Crimineel van vorm, ‘legaal’ Vb. inkomstenbelasting,
Vb. niet door het rood rijden sociale zekerheid
Verleent Distributief beleid Constituerend beleid Belangengroepen
macht of Toestemming geven om iets Regels over regels en gezag onderhandelen
privileges te doen Macht en regels voor
(secondary Onvoorwaardelijk authoriteit
rule, minder Vb. openbare werken, Vb. Agentschappen voor
streng) landbouw uitbreiding, … budgettaire en
Iets mogen personeelsbeleid
doen
Regulerend beleid
Competitief beleid
o Beperkt de toegang tot het leveren van bepaalde goederen of diensten
o Stelt voorwaarden waaraan voorzieningen moeten voldoen
Protectief beleid
o Om burgers te beschermen door voorwaarden vast te stellen welke privé-activiteiten
mogen worden verricht
o Niet-naleving wordt bestraft
Zelfregulerend bedrijf
o Overeenstemmend met protectief beleid
o Initiatief wordt genomen door aanbieders zelf
Explorerend beleid
o Signaleren van nieuwe stromingen met bedoeling te mobiliseren partijen meedenken
over gewenste ontwikkeling en noodzakelijke veranderingen
Faciliterend beleid
o Ondersteunen van bepaalde wenselijk geachte doelen zonder op te leggen
o Andere mensen anders laten denken over dingen
Stimulerend beleid
o Mensen of organisaties stimuleren om een bepaald wenselijk gedrag te tonen
o Mensen helpen in organisaties
Voorbeeld : Bart Somers
4
