Samenvatting Economie havo 4-5 module 3

Economie samenvatting module 3
H1 structuur, evenwicht en prestaties
Paragraaf 1, markt en marktstructuur
Markt = het geheel van factoren waaronder vragers en aanbieders elkaar ontmoeten
en producten verhandelen. Er zijn 2 soorten markten:
 Concrete markt: de plaats waar vragers en aanbieders elkaar ontmoeten
 Abstracte markt: gaat het niet over de ontmoetingsplaats waar vragers en
aanbieders elkaar treffen

Marktstructuur
De kenmerken van de markt bepalen in hoeverre aanbieders invloed hebben op de
verkoopprijs van hun product, deze kenmerken vormen samen de marktstructuur.
De belangrijkste kenmerken van een markt zijn:
Kenmerk Invloed op de prijs door een aanbieder
Aantal aanbieders De invloed neemt af bij een groter aantal
aanbieders
Marktaandelen De invloed neemt toe bij een groter
marktaandeel
Toetredingsdrempel De invloed neemt toe bij een hogere
toetredingsdrempel
Productdifferentiatie De invloed neemt toe bij meer
productdifferentiatie

Aantal aanbieders
- Een producent hoeft geen rekening te houden als er maar één aanbieder is, dan
hoeft de producent geen zorgen te maken dat klanten naar de concurrent gaan,
want die zijn er niet.
- Een producent moet wel rekening houden met de ‘wet van de vraag’: hoe hoger
de prijs, hoe minder consumenten het product kopen.

Marktaandeel
 Marktaandeel van een aanbieder = zijn afzet als percentage van de totale afzet.
 Aanbieder heeft meer invloed op de prijs als zijn marktaandeel groter is
 Aanbieder met een marktaandeel van meer dan 35% is een dominante
aanbieder. De andere aanbieders op de markt volgen de verkoopprijs van de
dominante aanbieder

Toetredingsdrempels
Toetredingsdrempel: een abstracte drempel tot een markt waar een producent
‘overheen moet stappen' om te kunnen produceren.
- Als de toetredingsdrempel hoog is: zijn er weinig producenten die over de
drempel heen kunnen stappen
- Als de toetredingsdrempel laag is: zijn er veel producenten die over de drempel
heen kunnen stappen.
 Toetredingsdrempels beïnvloeden het aantal producenten op een markt: hoe
hoger de toetredingsdrempel, hoe minder producenten er zijn.
- Een producent heeft minder invloed op zijn verkoopprijs als de
toetredingsdrempel tot zijn markt laag zijn

,- Een producent heeft meer invloed op zijn verkoopprijs als de toetredingsdrempel
tot zijn markt hoog zijn

Productdifferentiatie
 Homogeen product: als in de ogen van de consument verschillende versies van
hetzelfde product niet van elkaar verschillen.
 Heterogene producten: als in de ogen van de consument verschillende versies
van hetzelfde product wel van elkaar verschillen
 Heterogene producten zijn verschillend van elkaar, maar bevredigen dezelfde
behoeften
 Als producten substitueerbaar zijn, maar in de ogen van de consumenten wel
van elkaar verschillen, spreek je van gedifferentieerde producten.
Producten zijn betere substituten voor elkaar naarmate ze minder van elkaar
verschillen
 Hoe meer producten van elkaar verschillen, hoe sterker ze zijn
gedifferentieerd. Je noemt dat de mate van productdifferentiatie
 Er zijn ook producten die onderling helemaal niet substitueerbaar zijn, in dit
geval spreek je van onafhankelijke producten
 De invloed is beperkt als het product nauwelijks gedifferentieerd is
 De invloed is sterk als de producten sterk gedifferentieerd zijn, een producent kan
in dit geval veel gemakkelijker zijn prijs verhogen

Begrippen
Markt
Geheel van factoren waaronder vragers en aanbieders elkaar ontmoeten en
producten verhandelen

Concrete markt
Plaats waar vragers en aanbieders elkaar ontmoeten

Abstracte markt
Alle factoren die te maken hebben met de verhandeling van het product

Marktstructuur
Geheel van kenmerken van de markt die het marktevenwicht beïnvloed

Marktaandeel
Productieomvang van een individuele aanbieder als percentage van de totale
productie in de markt

Dominante aanbieder
Aanbieder met relatief veel invloed op de marktprijs

Toetredingsdrempel
Figuurlijke drempel tot een markt waar een aanbieder overheen moet stappen om te
kunnen produceren

Homogeen product
Product dat door meerdere producenten wordt voortgebracht en waarbij in de ogen
van de consument de producten niet van elkaar verschillen

, Heterogeen product
Product waarvan in de ogen van de consument verschillende versies worden
voortgebracht

Gedifferentieerde producten
Product dat door meerdere producenten wordt voortgebracht en waarbij in de ogen
van de consument de producenten van elkaar verschillen

Onafhankelijke producten
Producenten die voor elkaar niet substitueerbaar of complementair zijn

Paragraaf 2, marktvormen
Met het aantal aanbieders en de mate van productdifferentiatie kun je markten
indelen, zo ontstaan er verschillende marktvormen:
Aantal aanbieders Homogeen product Heterogeen product
Veel Volkomen concurrentie Monopolistische concurrentie
exogeen endogeen
Weinig Homogene oligopolie Heterogeen oligopolie
Endogeen endogeen
Eén Monopolie
endogeen
Exogeen = niet te beïnvloeden
Endogeen = wel te beïnvloeden

Volkomen concurrentie
 Hierbij zijn er veel producenten die allemaal hetzelfde, homogene product
aanbieden.
 Een producent kan alleen de hoeveelheid die hij produceert beïnvloeden
 Producenten worden ook wel hoeveelheidsaanpassers genoemd: zij kijken wat
de marktprijs is en passen de hoeveelheid aan die ze willen verkopen tegen deze
prijs
 Volkomen concurrentie is een ideaaltype waarmee je andere marktvormen kunt
vergelijken

Monopolistische concurrentie
 Hierbij zijn er veel kleine producenten die een heterogeen product aanbieden
 De markt verschilt van een volkomen concurrentie op: de producenten zijn
heterogeen
 Producenten hebben invloed op de verkoopprijs van hun product maar de invloed
is beperkt door de sterke concurrentie; er zijn veel aanbieders

Monopolie
 Hierbij is er sprake van één producent
 Monopolist hoeft geen rekening te houden met andere producenten, hij bepaalt
de verkoopprijs
 Monopolist is prijszetter; hij kiest de prijs waarbij zijn winst maximaal is
 Monopolist houdt wel rekening met de consumenten. Want de ‘wet van de vraag’
gaat altijd op: bij een hogere prijs wordt er minder verkocht