Personen- en familierecht
Week 1: personenrecht en huwelijk
Personenrecht en het EVRM
• Burgerlijk Wetboek
• Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens Artikel 8 en 14 EVRM
• Vanaf geboorte ben je een rechtssubject = drager van rechten en plichten
Recht op naam
• Voornaam
De voornaam wordt door de ouders gekozen, in artikel 1:4 lid 2 BW staan de
beperkingen van de voornamen. De voornamen mogen namelijk niet ongepast
zijn of overeenstemmen met een bestaande geslachtsnaam, tenzij het een
gebruikelijke voornaam is. Als de ouders geen naam hebben gekozen, kiest een
ambtenaar van de gemeente een naam (lid 3). Om je voornaam te wijzigen kun je
een verzoek indienen bij de rechtbank (lid 4).
• Geslachtsnaam
Ouders mogen kiezen welke geslachtsnaam een kind krijgt, artikel 1:5 lid 4 BW.
Onder de ouders vallen de moeder, vader duomoeder, etc. Gekozen achternaam
geldt automatisch ook voor eventueel later geboren kinderen, artikel 1:5 lid 8 BW.
Als er geen keuze is gemaakt, krijgt het kind automatisch de geslachtsnaam van
de vader, artikel 1:5 lid 5 aanhef en sub a BW. Enkel familierechtelijke
betrekkingen tot moeder? Dan achternaam moeder, artikel 1:5 lid 1 BW. Om een
geslachtsnaam te wijzigen moet er een verzoek ingediend worden bij de koning,
artikel 1:7 lid 1 BW.
Woonplaats
Daar waar de woning zich bevindt, artikel 1:10 BW. Bij een minderjarige is de
woonplaats hetzelfde als de woonplaats van degene die gezag heeft over de
minderjarige, artikel 1:12 BW.
Huwelijk
Er bestaan twee soorten huwelijken:
1. Kerkelijk huwelijk geen rechtsgeldig huwelijk, puur voor het geloof
2. Burgerlijk huwelijk voor de wet
Materiele eisen:
• Twee personen van verschillend of gelijk geslacht (artikel 1:30 BW)
• Geen polygamie (artikel 1:33 BW)
• Minimaal 18 jaar (artikel 1:31 BW)
• Geen bloedverwantschap in opgaande/neergaande lijn of broer/zus
Neef/nicht mag niet, tenzij verklaring (artikel 1:41/41a BW)
Formele eisen:
• Bekendmaken voornemen huwelijk bij ambtenaar van de burgerlijke stand (artikel
1:44 BW)
• 2 weken wachttijd (artikel 1:62 BW)
Het trouwen:
• Het ‘Ja-woord’, artikel 1:67 BW
• Artikel 1:81 BW e.v. geeft verplichtingen
Vermogensrechtelijke gevolgen huwelijk:
• Voor 1-1-2018: gemeenschap van goederen
• Na 1-1-2018: beperkte gemeenschap van goederen
• Afwijken van wet: huwelijkse voorwaarden opmaken
Geregistreerd partnerschap
• Mogelijk sinds 1998
,• Gelijk aan huwelijk (in Nederland)
• Zelfde eisen, formaliteiten, rechtsgevolgen als huwelijk
Verschil:
• Geen ‘Ja woord’ maar akte + handtekening
• Uit elkaar? Geen rechter nodig
Casusvragen week 1
1. Noa Driessen gaat trouwen met Erik Vermeulen. Erik zou graag de achternaam
van Noa willen voeren, maar ook zijn eigen achternaam willen behouden. Mag hij
zich straks Erik Vermeulen-Driessen noemen? Wat is wel/nog meer mogelijk? Ja,
op grond van artikel 1:9 lid 1 jo. lid 3 BW is het mogelijk om als man de
geslachtsnaam van je echtgenote te nemen en deze mag je naast (voor of achter)
en in plaats van je eigen geslachtsnaam nemen.
2. Marije en Tom Wouda zijn gelukkige ouders geworden van een gezonde zoon.
Tom gaat zijn zoon aangeven bij de burgerlijke stand. Geef aan of de ambtenaar
van de burgerlijke stand de volgende namen waarschijnlijk in de geboorteakte zal
opnemen of zal weigeren en geef bij weigering een reden daarvoor aan:
a. Maarten, dit mag op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk niet
ongepast of een bestaande geslachtsnaam.
b. Wouda, dit mag niet op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk een
bestaande geslachtsnaam en dit is hun geslachtsnaam al dus dit zal niet worden
goedgekeurd.
c. X AE A-XII (uitgesproken: Ex Ash A Twelve, naar de zoon van Elon Musk en
Grimes), dit mag niet op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk
ongepast.
3. Mogen de volgende personen trouwen? Indien niet, geef dan aan waarom niet:
a. Janne (16) en Jeffrey (21), nee, artikel 1:31 BW stelt dat de minimumleeftijd
voor beide partijen 18 moet zijn en Janne is nog 16.
b. Ties (29, onder curatele gesteld) en Pauline (27), ja dit mag alleen met
toestemming van de curator of bij lichamelijke of geestelijke toestand met
toestemming van de kantonrechter, artikel 1:37 jo. 1:38 BW.
c. Samir (34) en Mark (33), ja dit mag ze hebben beide de minimumleeftijd al
gehad en hebben geen speciale gevallen.
4. Tim en Lieke hebben twee kinderen en waren tot op heden gelukkig getrouwd.
Inmiddels zijn zij wat minder gelukkig met elkaar en zij besluiten dat Tim,
vooruitlopend op de scheiding, alvast ergens anders gaat wonen. Lieke blijft met
de kinderen in hun huis op de Utrechtsebaan 1 in Arnhem wonen, Tim huurt een
appartement op de Oranjesingel 2 in Nijmegen. Tim en Lieke oefenen samen het
gezag uit. Wat is de woonplaats van Tim, Lieke en de kinderen?
Tim: het adres van zijn appartement dus oranjesingel 2 in Nijmegen, artikel 1:10
BW.
Lieke: het adres van het huis op de Utrechtsebaan 1 in Arnhem, artikel 1:10 BW.
De kinderen: het adres van degene die het gezag over hun uitvoert, dat is de
moeder aangezien de kinderen nog bij haar blijven wonen, dus Utrechtsebaan 1 in
Arnhem, artikel 1:12 lid 1 BW.
, Week 2 Huwelijksvermogenrecht
Inleiding
Huwelijksvermogensrecht: de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk en GP.
Boek 1:
• Algemene regels, titel 6 (artikel 1:81-1:92a BW), deze regels zijn toepasselijk
ongeacht het gekozen huwelijksvermogensregime;
• Regels betreffende de wettelijke beperkte gemeenschap van goederen, titel 7
(artikel 1:93-1:108 BW);
• Regels betreffende huwelijkse voorwaarden, titel 8 (artikel 1:114-1:143 BW),
zie tevens titel 3.7.
Vangnetartikel: artikel 1:81 BW.
Kosten van de huishouding
Artikel 1:84 lid 1 BW: draagplicht kosten van de huishouding:
1. Gemeenschappelijk inkomen;
2. Privé-inkomen, naar rato;
3. Gemeenschappelijk vermogen;
4. Privévermogen, naar rato.
Artikel 1:84 lid 2 BW: fourneerplicht: verplichting elkaar financiële middelen ter
beschikking te stellen voor bestrijding kosten van de huishouding.
Artikel 1:85 BW: aansprakelijkheid voor schulden gemaakt t.b.v. de gewone gang van
de huishouding.
Bestuur in het algemeen
Bestuur over goederen: uitoefening van de aan het goed verbonden bevoegdheden,
w.o. bevoegdheid tot beheer, beschikking en feitelijke handelingen.
Artikel 1:90 BW: over de eigen goederen en over gemeenschappelijke goederen
conform artikel 1:97 BW (zie hierna).
Zie tevens artikel 1:92 BW: derdenbescherming.
Gezinsbeschermende bepalingen
Artikel 1:88 BW: Rechtshandelingen die mogelijk bedreigend kunnen zijn voor het
onderkomen van een gezin kunnen slechts met toestemming van beide echtgenoten
worden verricht:
• Overeenkomsten aangaande “de echtelijke woning”, zie lid 1 sub a;
• Giften, met uitzondering van de gebruikelijke, niet bovenmatige;
• Overeenkomsten tot borgstelling en mede-schuldenaarschap, zie lid 1 sub c;
• Overeenkomsten van goederenkrediet zoals in artikel 7:84, zie lid 1 sub d.
Ten aanzien van sub c en d zie uitzondering: normale uitoefening van het beroep of
bedrijf.
Als een rechtshandeling zonder toestemming is verricht, gevolg: vernietigbaarheid,
artikel 1:89 BW.
Inleiding gemeenschap van goederen
• Titel 7 Boek 1 BW (artikel 1:94 e.v. BW)
• Wettelijke gemeenschap van goederen is basisstelsel
• Afwijken van de gemeenschap van goederen kan bij huwelijkse voorwaarden, zie
artikel 1:93 en artikel 1:121 lid 1 BW
• Tot 1 januari 2018: algehele gemeenschap van goederen
• Sinds 1 januari 2018: beperkte gemeenschap van goederen
Omvang gemeenschap van goederen
Artikel 1:94 BW
Goederen (lid 2 t/m 6):
• Alle goederen die vóór aanvang van de gemeenschap aan de echtgenoten
gezamenlijk toebehoorden
Week 1: personenrecht en huwelijk
Personenrecht en het EVRM
• Burgerlijk Wetboek
• Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens Artikel 8 en 14 EVRM
• Vanaf geboorte ben je een rechtssubject = drager van rechten en plichten
Recht op naam
• Voornaam
De voornaam wordt door de ouders gekozen, in artikel 1:4 lid 2 BW staan de
beperkingen van de voornamen. De voornamen mogen namelijk niet ongepast
zijn of overeenstemmen met een bestaande geslachtsnaam, tenzij het een
gebruikelijke voornaam is. Als de ouders geen naam hebben gekozen, kiest een
ambtenaar van de gemeente een naam (lid 3). Om je voornaam te wijzigen kun je
een verzoek indienen bij de rechtbank (lid 4).
• Geslachtsnaam
Ouders mogen kiezen welke geslachtsnaam een kind krijgt, artikel 1:5 lid 4 BW.
Onder de ouders vallen de moeder, vader duomoeder, etc. Gekozen achternaam
geldt automatisch ook voor eventueel later geboren kinderen, artikel 1:5 lid 8 BW.
Als er geen keuze is gemaakt, krijgt het kind automatisch de geslachtsnaam van
de vader, artikel 1:5 lid 5 aanhef en sub a BW. Enkel familierechtelijke
betrekkingen tot moeder? Dan achternaam moeder, artikel 1:5 lid 1 BW. Om een
geslachtsnaam te wijzigen moet er een verzoek ingediend worden bij de koning,
artikel 1:7 lid 1 BW.
Woonplaats
Daar waar de woning zich bevindt, artikel 1:10 BW. Bij een minderjarige is de
woonplaats hetzelfde als de woonplaats van degene die gezag heeft over de
minderjarige, artikel 1:12 BW.
Huwelijk
Er bestaan twee soorten huwelijken:
1. Kerkelijk huwelijk geen rechtsgeldig huwelijk, puur voor het geloof
2. Burgerlijk huwelijk voor de wet
Materiele eisen:
• Twee personen van verschillend of gelijk geslacht (artikel 1:30 BW)
• Geen polygamie (artikel 1:33 BW)
• Minimaal 18 jaar (artikel 1:31 BW)
• Geen bloedverwantschap in opgaande/neergaande lijn of broer/zus
Neef/nicht mag niet, tenzij verklaring (artikel 1:41/41a BW)
Formele eisen:
• Bekendmaken voornemen huwelijk bij ambtenaar van de burgerlijke stand (artikel
1:44 BW)
• 2 weken wachttijd (artikel 1:62 BW)
Het trouwen:
• Het ‘Ja-woord’, artikel 1:67 BW
• Artikel 1:81 BW e.v. geeft verplichtingen
Vermogensrechtelijke gevolgen huwelijk:
• Voor 1-1-2018: gemeenschap van goederen
• Na 1-1-2018: beperkte gemeenschap van goederen
• Afwijken van wet: huwelijkse voorwaarden opmaken
Geregistreerd partnerschap
• Mogelijk sinds 1998
,• Gelijk aan huwelijk (in Nederland)
• Zelfde eisen, formaliteiten, rechtsgevolgen als huwelijk
Verschil:
• Geen ‘Ja woord’ maar akte + handtekening
• Uit elkaar? Geen rechter nodig
Casusvragen week 1
1. Noa Driessen gaat trouwen met Erik Vermeulen. Erik zou graag de achternaam
van Noa willen voeren, maar ook zijn eigen achternaam willen behouden. Mag hij
zich straks Erik Vermeulen-Driessen noemen? Wat is wel/nog meer mogelijk? Ja,
op grond van artikel 1:9 lid 1 jo. lid 3 BW is het mogelijk om als man de
geslachtsnaam van je echtgenote te nemen en deze mag je naast (voor of achter)
en in plaats van je eigen geslachtsnaam nemen.
2. Marije en Tom Wouda zijn gelukkige ouders geworden van een gezonde zoon.
Tom gaat zijn zoon aangeven bij de burgerlijke stand. Geef aan of de ambtenaar
van de burgerlijke stand de volgende namen waarschijnlijk in de geboorteakte zal
opnemen of zal weigeren en geef bij weigering een reden daarvoor aan:
a. Maarten, dit mag op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk niet
ongepast of een bestaande geslachtsnaam.
b. Wouda, dit mag niet op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk een
bestaande geslachtsnaam en dit is hun geslachtsnaam al dus dit zal niet worden
goedgekeurd.
c. X AE A-XII (uitgesproken: Ex Ash A Twelve, naar de zoon van Elon Musk en
Grimes), dit mag niet op grond van artikel 1:4 lid 2 BW de naam is namelijk
ongepast.
3. Mogen de volgende personen trouwen? Indien niet, geef dan aan waarom niet:
a. Janne (16) en Jeffrey (21), nee, artikel 1:31 BW stelt dat de minimumleeftijd
voor beide partijen 18 moet zijn en Janne is nog 16.
b. Ties (29, onder curatele gesteld) en Pauline (27), ja dit mag alleen met
toestemming van de curator of bij lichamelijke of geestelijke toestand met
toestemming van de kantonrechter, artikel 1:37 jo. 1:38 BW.
c. Samir (34) en Mark (33), ja dit mag ze hebben beide de minimumleeftijd al
gehad en hebben geen speciale gevallen.
4. Tim en Lieke hebben twee kinderen en waren tot op heden gelukkig getrouwd.
Inmiddels zijn zij wat minder gelukkig met elkaar en zij besluiten dat Tim,
vooruitlopend op de scheiding, alvast ergens anders gaat wonen. Lieke blijft met
de kinderen in hun huis op de Utrechtsebaan 1 in Arnhem wonen, Tim huurt een
appartement op de Oranjesingel 2 in Nijmegen. Tim en Lieke oefenen samen het
gezag uit. Wat is de woonplaats van Tim, Lieke en de kinderen?
Tim: het adres van zijn appartement dus oranjesingel 2 in Nijmegen, artikel 1:10
BW.
Lieke: het adres van het huis op de Utrechtsebaan 1 in Arnhem, artikel 1:10 BW.
De kinderen: het adres van degene die het gezag over hun uitvoert, dat is de
moeder aangezien de kinderen nog bij haar blijven wonen, dus Utrechtsebaan 1 in
Arnhem, artikel 1:12 lid 1 BW.
, Week 2 Huwelijksvermogenrecht
Inleiding
Huwelijksvermogensrecht: de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk en GP.
Boek 1:
• Algemene regels, titel 6 (artikel 1:81-1:92a BW), deze regels zijn toepasselijk
ongeacht het gekozen huwelijksvermogensregime;
• Regels betreffende de wettelijke beperkte gemeenschap van goederen, titel 7
(artikel 1:93-1:108 BW);
• Regels betreffende huwelijkse voorwaarden, titel 8 (artikel 1:114-1:143 BW),
zie tevens titel 3.7.
Vangnetartikel: artikel 1:81 BW.
Kosten van de huishouding
Artikel 1:84 lid 1 BW: draagplicht kosten van de huishouding:
1. Gemeenschappelijk inkomen;
2. Privé-inkomen, naar rato;
3. Gemeenschappelijk vermogen;
4. Privévermogen, naar rato.
Artikel 1:84 lid 2 BW: fourneerplicht: verplichting elkaar financiële middelen ter
beschikking te stellen voor bestrijding kosten van de huishouding.
Artikel 1:85 BW: aansprakelijkheid voor schulden gemaakt t.b.v. de gewone gang van
de huishouding.
Bestuur in het algemeen
Bestuur over goederen: uitoefening van de aan het goed verbonden bevoegdheden,
w.o. bevoegdheid tot beheer, beschikking en feitelijke handelingen.
Artikel 1:90 BW: over de eigen goederen en over gemeenschappelijke goederen
conform artikel 1:97 BW (zie hierna).
Zie tevens artikel 1:92 BW: derdenbescherming.
Gezinsbeschermende bepalingen
Artikel 1:88 BW: Rechtshandelingen die mogelijk bedreigend kunnen zijn voor het
onderkomen van een gezin kunnen slechts met toestemming van beide echtgenoten
worden verricht:
• Overeenkomsten aangaande “de echtelijke woning”, zie lid 1 sub a;
• Giften, met uitzondering van de gebruikelijke, niet bovenmatige;
• Overeenkomsten tot borgstelling en mede-schuldenaarschap, zie lid 1 sub c;
• Overeenkomsten van goederenkrediet zoals in artikel 7:84, zie lid 1 sub d.
Ten aanzien van sub c en d zie uitzondering: normale uitoefening van het beroep of
bedrijf.
Als een rechtshandeling zonder toestemming is verricht, gevolg: vernietigbaarheid,
artikel 1:89 BW.
Inleiding gemeenschap van goederen
• Titel 7 Boek 1 BW (artikel 1:94 e.v. BW)
• Wettelijke gemeenschap van goederen is basisstelsel
• Afwijken van de gemeenschap van goederen kan bij huwelijkse voorwaarden, zie
artikel 1:93 en artikel 1:121 lid 1 BW
• Tot 1 januari 2018: algehele gemeenschap van goederen
• Sinds 1 januari 2018: beperkte gemeenschap van goederen
Omvang gemeenschap van goederen
Artikel 1:94 BW
Goederen (lid 2 t/m 6):
• Alle goederen die vóór aanvang van de gemeenschap aan de echtgenoten
gezamenlijk toebehoorden
