Inhoud
Wetenschapsfilosofie.............................................................................................................................1
Week 1:..............................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1 Wat is wetenschap?...................................................................................................1
College 1:........................................................................................................................................2
Week 2................................................................................................................................................5
College 2.........................................................................................................................................5
Week 3................................................................................................................................................7
College 3.........................................................................................................................................7
College week 3: sociologie van wetenschappelijke kennis en Lakatos.................................................11
College week 5..................................................................................................................................14
College week 6..............................................................................................................................17
Wetenschapsgeschiedenis....................................................................................................................20
College week 1 Ontdekkingen..........................................................................................................20
College week 2: Oudheid tot renaissance de klassieke erfenis.........................................................24
College week 3: ziekbed, kliniek en laboratorium............................................................................31
College week 4..................................................................................................................................39
College week 5: De bloeiperiode 1940-1975....................................................................................46
College week 6..................................................................................................................................51
Wetenschapsfilosofie
Week 1:
Hoofdstuk 1 Wat is wetenschap?
Common sense visie op wetenschap = het globale idee dat mensen hebben over wetenschap; er
wordt alleen beroep gedaan op logische afleidingen en empirisch vastgestelde feiten, wetenschap is
autonoom, neutraal, onafhankelijk, maatschappelijk waardevrij en niet normatief.
,College 1:
Twee perspectieven:
Beschrijvend/ descriptief perspectief: (historicus / socioloog)
- Wat is er gebeurd
- Hoe is iets (theorie) tot stand gekomen
- Hoe is theorie B uit theorie A voortgekomen
Normatief perspectief: (filosofie)
- wat is een goede theorie? En wat niet?
- Hoe is wetenschappelijke kennis te rechtvaardigen?
- Onderscheid echte kennis vs. pseudo kennis
- Wat is een adequate wetenschappelijke verklaring?
Wetenschap is soms een grillig proces (Darwin en evolutie theorie)
Voorbeeld structuur molecuul benzeen rechte structuur droom over slang die in zijn staart
beet benzeen heeft circulaire structuur Kekule moet dit wel kunnen rechtvaardigen de
manier waarop je tot een theorie komt hoeft niet hetzelfde te zijn als de manier waarop je een
theorie rechtvaardigt
Common sense visie van wetenschap:
- Logische afleidingen hypothese volgt logisch uit theorie
- Empirisch vastgestelde feiten
- Theorie gebaseerd op feiten
- Repliceerbaarheid
- Falsifieerbaarheid (weerlegbaar)
- Normen en waarden doen er niet toe
- Geen externe invloeden
- Neutraal bij de vraagstelling
- Onafhankelijk bij de acceptatie
- Maatschappelijk waardevrij
Opnieuw onderscheid descriptief – normatief
- Descriptief: klopt de common sense visie wel met hoe het er in de werkelijkheid aan toe
gaat?
- Normatief: is/zijn de elementen van de common sense visie een goed en bruikbaar ideaal?
Zeggen dat iets aanwezig is in de wetenschap betekent niet dat het normatief ongeschikt zou
zijn
Normatief – descriptief onderscheid op de theorieën:
- Is de theorie consistent?
- Volgt de hypothese uit de theorie?
- Zijn de conclusies toetsbaar? Weerlegbaar?
, - Enz.
of op gedrag van wetenschappers:
- Hebben ze de feiten netjes opgeschreven?
- Hebben ze hun resultaten netjes gedeeld?
- Hebben ze zich onafhankelijk opgesteld?
- Zijn ze niet dogmatisch geweest?
- Enz.
Ethiek in de wetenschap
Ethiek in de wetenschap:
Robert Melton; stelde normen op die gelden in de wetenschap
CUDOS normen:
1. Communism
2. Universalism
3. Disinterestedness
4. Organized Skepticism
Later kritiek op Murton:
- Kloppen de normen?
- Komt dit overeen met de werkelijkheid?
Normatieve opvatting: dit is misschien niet hoe het er aan toe gaat, maar dit is hoe het wel zou
moeten zijn hieruit is VSNU gedragscode opgesteld hoe wetenschappers zich moeten
gedragen
Normatieve kandidaat over wetenschappelijke theorievorming:
Theorie 1: wetenschappelijke kennis is gebaseerd op waarnemingen en experimenten en deze leiden
samen via inductie tot kennis
Logisch positivisme =
school in wetenschapsfilosofie begin 20e eeuw; zij maakten zich zorgen over de cultuur in die tijd en
dachten de wereld te kunnen verbeteren door na te denken over betere educatie/scholing. Ze wilden
terug naar de basis van echte kennis die gestoeld is op de feiten, zo weinig mogelijk speculaties. Zij
maakten gebruik van logica om tot normatieve theorie te komen.
Verificatie-criterium van betekenis = een uitspraak heeft alleen betekenis als er omstandigheden
kunnen worden gespecificeerd waaronder de uitspraak waar is, daar ontleent ze haar betekenis aan.
Inductie/ inductief redeneren = aantal waarnemingen rijg je aan elkaar (je neemt 4 zwarte raven
waar) en hier haal je een algemene conclusie uit (alle raven zijn zwart), maar dit is geen logisch
geldige redenering omdat er altijd dingen zijn die je niet hebt waargenomen (altijd raven die je niet
hebt gezien, misschien is eentje niet zwart)
, Deductie /deductief redenen = conclusie volgt gegarandeerd uit de premissen, is
waarheidsbehoudend, de conclusie wordt afgedwongen (alle zoogdieren hebben longen + dolfijnen
zijn zoogdieren dolfijnen hebben longen)
… maar logische geldigheid is niet hetzelfde als waarheid
Inductie en deductie komen bij elkaar in de empirische cyclus:
Wetenschapsfilosofie.............................................................................................................................1
Week 1:..............................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1 Wat is wetenschap?...................................................................................................1
College 1:........................................................................................................................................2
Week 2................................................................................................................................................5
College 2.........................................................................................................................................5
Week 3................................................................................................................................................7
College 3.........................................................................................................................................7
College week 3: sociologie van wetenschappelijke kennis en Lakatos.................................................11
College week 5..................................................................................................................................14
College week 6..............................................................................................................................17
Wetenschapsgeschiedenis....................................................................................................................20
College week 1 Ontdekkingen..........................................................................................................20
College week 2: Oudheid tot renaissance de klassieke erfenis.........................................................24
College week 3: ziekbed, kliniek en laboratorium............................................................................31
College week 4..................................................................................................................................39
College week 5: De bloeiperiode 1940-1975....................................................................................46
College week 6..................................................................................................................................51
Wetenschapsfilosofie
Week 1:
Hoofdstuk 1 Wat is wetenschap?
Common sense visie op wetenschap = het globale idee dat mensen hebben over wetenschap; er
wordt alleen beroep gedaan op logische afleidingen en empirisch vastgestelde feiten, wetenschap is
autonoom, neutraal, onafhankelijk, maatschappelijk waardevrij en niet normatief.
,College 1:
Twee perspectieven:
Beschrijvend/ descriptief perspectief: (historicus / socioloog)
- Wat is er gebeurd
- Hoe is iets (theorie) tot stand gekomen
- Hoe is theorie B uit theorie A voortgekomen
Normatief perspectief: (filosofie)
- wat is een goede theorie? En wat niet?
- Hoe is wetenschappelijke kennis te rechtvaardigen?
- Onderscheid echte kennis vs. pseudo kennis
- Wat is een adequate wetenschappelijke verklaring?
Wetenschap is soms een grillig proces (Darwin en evolutie theorie)
Voorbeeld structuur molecuul benzeen rechte structuur droom over slang die in zijn staart
beet benzeen heeft circulaire structuur Kekule moet dit wel kunnen rechtvaardigen de
manier waarop je tot een theorie komt hoeft niet hetzelfde te zijn als de manier waarop je een
theorie rechtvaardigt
Common sense visie van wetenschap:
- Logische afleidingen hypothese volgt logisch uit theorie
- Empirisch vastgestelde feiten
- Theorie gebaseerd op feiten
- Repliceerbaarheid
- Falsifieerbaarheid (weerlegbaar)
- Normen en waarden doen er niet toe
- Geen externe invloeden
- Neutraal bij de vraagstelling
- Onafhankelijk bij de acceptatie
- Maatschappelijk waardevrij
Opnieuw onderscheid descriptief – normatief
- Descriptief: klopt de common sense visie wel met hoe het er in de werkelijkheid aan toe
gaat?
- Normatief: is/zijn de elementen van de common sense visie een goed en bruikbaar ideaal?
Zeggen dat iets aanwezig is in de wetenschap betekent niet dat het normatief ongeschikt zou
zijn
Normatief – descriptief onderscheid op de theorieën:
- Is de theorie consistent?
- Volgt de hypothese uit de theorie?
- Zijn de conclusies toetsbaar? Weerlegbaar?
, - Enz.
of op gedrag van wetenschappers:
- Hebben ze de feiten netjes opgeschreven?
- Hebben ze hun resultaten netjes gedeeld?
- Hebben ze zich onafhankelijk opgesteld?
- Zijn ze niet dogmatisch geweest?
- Enz.
Ethiek in de wetenschap
Ethiek in de wetenschap:
Robert Melton; stelde normen op die gelden in de wetenschap
CUDOS normen:
1. Communism
2. Universalism
3. Disinterestedness
4. Organized Skepticism
Later kritiek op Murton:
- Kloppen de normen?
- Komt dit overeen met de werkelijkheid?
Normatieve opvatting: dit is misschien niet hoe het er aan toe gaat, maar dit is hoe het wel zou
moeten zijn hieruit is VSNU gedragscode opgesteld hoe wetenschappers zich moeten
gedragen
Normatieve kandidaat over wetenschappelijke theorievorming:
Theorie 1: wetenschappelijke kennis is gebaseerd op waarnemingen en experimenten en deze leiden
samen via inductie tot kennis
Logisch positivisme =
school in wetenschapsfilosofie begin 20e eeuw; zij maakten zich zorgen over de cultuur in die tijd en
dachten de wereld te kunnen verbeteren door na te denken over betere educatie/scholing. Ze wilden
terug naar de basis van echte kennis die gestoeld is op de feiten, zo weinig mogelijk speculaties. Zij
maakten gebruik van logica om tot normatieve theorie te komen.
Verificatie-criterium van betekenis = een uitspraak heeft alleen betekenis als er omstandigheden
kunnen worden gespecificeerd waaronder de uitspraak waar is, daar ontleent ze haar betekenis aan.
Inductie/ inductief redeneren = aantal waarnemingen rijg je aan elkaar (je neemt 4 zwarte raven
waar) en hier haal je een algemene conclusie uit (alle raven zijn zwart), maar dit is geen logisch
geldige redenering omdat er altijd dingen zijn die je niet hebt waargenomen (altijd raven die je niet
hebt gezien, misschien is eentje niet zwart)
, Deductie /deductief redenen = conclusie volgt gegarandeerd uit de premissen, is
waarheidsbehoudend, de conclusie wordt afgedwongen (alle zoogdieren hebben longen + dolfijnen
zijn zoogdieren dolfijnen hebben longen)
… maar logische geldigheid is niet hetzelfde als waarheid
Inductie en deductie komen bij elkaar in de empirische cyclus:
