Samenvatting H1 Religie Zingeving En Levensbeschouwing

SAMENVATTING RELIGIE,
ZINGEVING &
LEVENSBESCHOUWING
1. H1: INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING

1.1 WAAROM RZL IN DE OPLEIDING?

- Je kan de zaken die je hierin studeert niet onmiddellijk toepassen
- Belang van RZL
1) Niets is actueler dan religie
o Onze kranten staan er vol van
o Denk aan vluchtelingen wnr die in de hulpverlening terechtkomen, dan hebben zij
nood aan HV’s die begrijpen wat de impact van religie en cultuur op hen is
2) Alle opleidingen binnen SAW zijn gericht op het werken met mensen
o Student heeft interesse in de mens
o Mensen zijn NIET louter wetenschappelijk te bestuderen
 Het zijn GEEN objecten die louter aan wiskundig onderbouwde
natuurwetten onderhevig zijn
 Mensen zijn > dan enkel te benaderen vanuit een psychologisch,
sociologisch of criminologisch oogpunt  natuurwetenschappelijk
gefundeerd
 Historisch-culturele elementen bepalen de mens in zijn zijn
 Bv religie
3) De impact van de godsdienst kan soms meespelen in het maatschappelijk of individueel
disfunctioneren ve individu
o Begeleiding door inspelen op het religieus bewustzijn vd persoon in kwestie 
kennis van godsdienst is vereist  GEEN inzicht op wat religie voor iem kan
betekenen = GEEN degelijke begeleiding
o Bij werken rond leefbaarheid en/of veiligheid is religie ook belangrijk
o Inzicht in de religieuze achtergrond van verschillende bevolkingsgroepen is hier
nodig
4) Reflecteren = basiscompetentie
o Reflecteren, inleven, integraal denken vereist een open geest
o Creatief denken (nodig voor reflecties) vereist een doorbreken van patronen en
gewoontes
o Je moet je losmaken vd aangeleerde methoden om andere relaties/verbanden te
leggen tssn vertrouwde gegevens  verfijnde geest nodig
 Een geest die via allerlei kanalen gevoed is in allerlei aspecten v onze
cultuur
 Je moet inzichten verwerven in de cultuur  RZL
 Verwerf je door > te lezen dan enkel vakliteratuur, door films te zien,
theaterstukken te volgen, …
 Veronderstelt een basiskennis en -interesse in de gesch
 Reflectie veronderstelt de noodzakelijke discussie met onze
intellectuele voorouders

, 5) Religie = verlangen nr transcendentie
o Transcendentie: iets ‘hogers’, iets dat het waarneembare overstrijgt
o Transcendentie geeft de mens houvast
o Maakt deel uit v onze tijd
o Mens is nog steeds vatbaar voor iets sacraals/transcendent
o Religieus/ magisch denken is bij velen nog aanwezig
 Gebeurtenis  GEEN wetenschappelijk oorzaak-gevolg verband  MAAR
tussenkomst van iets heiligs, van goden, van geesten, van God
o Wnr mensen niet in staat zijn om zaken (zoals natuurfenomenen) te begrijpen, te
controleren, te manipuleren  zoeken hun heil in iets dat ons overstijgt & de
oorzaak moet zijn van datgene wat ons ontsnapt
- Kernvraag religie: “Wie is de mens?”
- Moderniteit
 Religie veranderd van positie
o Mens w een probleemloze zelfbewuste identiteit

1.2 PROBLEEMSTELLING

PROBLEEM: religie vs geweld

- Terrorisme  vraag: “Is geweld eigen aan religie?”
 Is religie vanuit zz gewelddadig?
 Is religie in oude culturen = aan monotheïstische culturen?
 Waar situeert zich het gewelddadig karakter in de oude (natuur)religies?
 Waar zit dat geweld in het monotheïsme?
- Wnr de moderniteit (actualiteit) religie opzij heeft gezet als funderend principe dan nog is die extreem
gewelddadig
 Over religie lopen de emoties hoog op, en vandaag is er vooral kritiek op
- Doorheen gesch kunnen we zien hoe onze hedendaagse worsteling met religie, godsdienst,
transcendente, God is gegroeid
 MAAR is de mens zijn voeling met het heilige wel kwijt?
 Beleven wij ‘de dood v God’ of juist de terugkeer vh religieuze?
- Kernvraag godsdienst/religie
 Toont zich wnr de godsdienst aan het wankelen gaat
 Is NIET de vraag nr een subjectieve beleving vd mens
 Gaat NIET om een manier waarop de mens zin geeft aan een uit zz zinledige wereld
 Gaat om het feit dat de mens gericht is op iets ‘heilig’, iets ‘religieus’
 Kernvraag religie = vraag nr de mens zelf
o Zo is/was God een mogelijk antw op de vraag vd mens nr zz
- MAAR wat wnr in de moderniteit het geloof in God wankelt?
 Welke gevolgen kan dat hebben voor de moraal? OF anders: “Leidt secularisatie dan
automatisch tot immoraliteit?”
o Secularisatie: godsdienst verliest greep op maatschappij
 Christenen willen de boodschap v Jezus volgen  “Gij zult de Heer uw God, liefhebben met
geheel uw hart en geheel uw ziel en met geheel uw verstand” en “Gij zult u naaste liefhebben
als uzelf”
 19de E  religie vertoond barsten  angst: ongelovigheid = onethisch gedrag OF Dostojewski:
“Als God dood is (wnr God niet bestaat), is dan alles geoorloofd?

,1.2.1 PRENTEN
- Offer v Isaak
- 3 monotheïstische religies
1) Jodendom
2) Christendom
3) Islam


- Cartoons
- Islam in belachelijke trekken
- “Islam is oorzaak van dit geweld”
- Discussie over de waarden in Eur
- Eur = christelijk vanaf 5de E
- Vrijheid van meningsuiting 
Waar is de grens?




- Leraar vrijemeningsuiting
- Opnieuw geweld
- Onthoofd op straat




- Hoe hangt religie & geweld
samen?
- Hangt dit wel samen?

, - Vrije meningsuiting gaat over
moderniteit
- Hoe reageren op geweld?
 NIET met geweld
 Met cartoons




Franse revolutie  vrije meningsuiting




In actualiteit w religie in verband gebracht
met geweld