Morfologielijst:
Sofisten Mensen die rondrekken en tegen betalingen mensen opleiden,
leerden mensen denken. Burgers mondig maken.
maïeutiek Griekse woord voor vroedkunde, is in de dialogen van Plato de
manier waarop men iemand anders of zichzelf kan helpen in
contact te komen met ware kennis, anders gezegd: te helpen die
kennis over de Platonische ideeënwereld te 'baren’.
Substantie (Aristoteles) Aristoteles vertrekt vanuit empirische waarnemingen en borduurt
hier rationalistisch op verder. Hij creëerde een
begrippenapparaat om te beschrijven hoe de structuur van de
werkelijkheid in elkaar zat. In het begrippenapparaat was er
sprake van 10 categorieën. De meest fundamentele was de
substantie: het concreet waarneembare ding in de werkelijkheid,
bouwsteen van de andere 9 categorieën. De substantie vervult de
rol van de drager. Hij vroeg zich twee dingen af: 1) Wat maakt
substanties tot wat ze zijn? 2) Hoe komt het dat de dingen
kunnen veranderen? (act-potentie) Om op de eerste vraag te
beantwoorden gebruikt hij het hylemorfisme (hyle: stof,
materie / morfe: vorm). Een substantie bestaat telkens uit een
vorm (principe van bepaling) en een materie (principe van
bepaalbaarheid). Elke materie kan ook een substantie zijn. Als
men dit doortrekt is de materie iets onbepaald waaruit alles nog
kan voortkomen. De vorm is ook het doel van de substantie. Alles
heeft dus een doel(teleologische opbouwing). Vanuit de
substantie kan je via een abstractieproces aan de vorm en dus
aan kennis komen. Substantie bij Descartes: het ‘ik denk’, het
cogito is een substantie. Voor hem is een substantie datgene wat
op zichzelf staat en per definitie niets anders nodig heeft om te
bestaan tenzij de schepping van God. De twijfel laat het niet toe
dat het subject een substantie is, want dit zou impliceren dat het
‘ik’ autonoom en identiek is voor zichzelf doorheen de
verschillende denkactiviteiten en dit is niet bewezen, ook al lijkt
het voor ons spontaan verstaan van de wereld evident. Het is
immer mogelijk te zeggen dat het ik enkel een subjectieve pool is
in de actuele act van het denken en dat buiten die act niet kan
bestaan. in dat geval kan er geen sprake zijn van een blijvend
substantieel ik. Descartes beweert dat het ik een essentieel
denkende substantie is. Hij interpreteert al volop in een
welbepaalde richting. Als het ik een denkende substantie is, dan
volgt hieruit onmiddellijk dat het lichaam daar niet toe behoort
en van een andere orde is. Tegenover het ‘ik’ (res cogitans)
noemt Descartes het lichaam ‘uitgebreidheid’ (res extensa). Dit is
het dualisme dat voortvloeit uit de gedachte dat de mens bestaat
uit 2 substanties: de denkende en de lichamelijke. Door het
cogito op te vatten als een denkende substantie, sluit hij elke
mogelijkheid tot een relatie met een object uit. Dit is wat we
noemen gesloten bewustzijn. Dit leidt tot het probleem van de
brug: de brug tussen het cogito en de wereld. Om dit probleem
op te lossen gebruikt Descartes God. Substantie bij Locke: a
something we know, a supposed but unknown support of those
, qualities we find existing (zie empirisme: Locke)
Doxa Gangbare opinie/weten
Epistème Verantwoord/beter weten
Aristoteles
abstractieleer
vertrekt vanuit
empirische
waarnemingen
en borduurt hier
rationalistisch
op
verder. Hij
creëerde een
begrippenappar
aat om te
beschrijven hoe
de structuur
van de
werkelijkheid in
, elkaar zat. In
het
begrippenappar
aat was er
sprake van 10
categorieën. De
meest
fundamentele
was de
substantie: het
concreet
waarneembare
ding in de
werkelijkheid,
bouwsteen van
de andere 9
Sofisten Mensen die rondrekken en tegen betalingen mensen opleiden,
leerden mensen denken. Burgers mondig maken.
maïeutiek Griekse woord voor vroedkunde, is in de dialogen van Plato de
manier waarop men iemand anders of zichzelf kan helpen in
contact te komen met ware kennis, anders gezegd: te helpen die
kennis over de Platonische ideeënwereld te 'baren’.
Substantie (Aristoteles) Aristoteles vertrekt vanuit empirische waarnemingen en borduurt
hier rationalistisch op verder. Hij creëerde een
begrippenapparaat om te beschrijven hoe de structuur van de
werkelijkheid in elkaar zat. In het begrippenapparaat was er
sprake van 10 categorieën. De meest fundamentele was de
substantie: het concreet waarneembare ding in de werkelijkheid,
bouwsteen van de andere 9 categorieën. De substantie vervult de
rol van de drager. Hij vroeg zich twee dingen af: 1) Wat maakt
substanties tot wat ze zijn? 2) Hoe komt het dat de dingen
kunnen veranderen? (act-potentie) Om op de eerste vraag te
beantwoorden gebruikt hij het hylemorfisme (hyle: stof,
materie / morfe: vorm). Een substantie bestaat telkens uit een
vorm (principe van bepaling) en een materie (principe van
bepaalbaarheid). Elke materie kan ook een substantie zijn. Als
men dit doortrekt is de materie iets onbepaald waaruit alles nog
kan voortkomen. De vorm is ook het doel van de substantie. Alles
heeft dus een doel(teleologische opbouwing). Vanuit de
substantie kan je via een abstractieproces aan de vorm en dus
aan kennis komen. Substantie bij Descartes: het ‘ik denk’, het
cogito is een substantie. Voor hem is een substantie datgene wat
op zichzelf staat en per definitie niets anders nodig heeft om te
bestaan tenzij de schepping van God. De twijfel laat het niet toe
dat het subject een substantie is, want dit zou impliceren dat het
‘ik’ autonoom en identiek is voor zichzelf doorheen de
verschillende denkactiviteiten en dit is niet bewezen, ook al lijkt
het voor ons spontaan verstaan van de wereld evident. Het is
immer mogelijk te zeggen dat het ik enkel een subjectieve pool is
in de actuele act van het denken en dat buiten die act niet kan
bestaan. in dat geval kan er geen sprake zijn van een blijvend
substantieel ik. Descartes beweert dat het ik een essentieel
denkende substantie is. Hij interpreteert al volop in een
welbepaalde richting. Als het ik een denkende substantie is, dan
volgt hieruit onmiddellijk dat het lichaam daar niet toe behoort
en van een andere orde is. Tegenover het ‘ik’ (res cogitans)
noemt Descartes het lichaam ‘uitgebreidheid’ (res extensa). Dit is
het dualisme dat voortvloeit uit de gedachte dat de mens bestaat
uit 2 substanties: de denkende en de lichamelijke. Door het
cogito op te vatten als een denkende substantie, sluit hij elke
mogelijkheid tot een relatie met een object uit. Dit is wat we
noemen gesloten bewustzijn. Dit leidt tot het probleem van de
brug: de brug tussen het cogito en de wereld. Om dit probleem
op te lossen gebruikt Descartes God. Substantie bij Locke: a
something we know, a supposed but unknown support of those
, qualities we find existing (zie empirisme: Locke)
Doxa Gangbare opinie/weten
Epistème Verantwoord/beter weten
Aristoteles
abstractieleer
vertrekt vanuit
empirische
waarnemingen
en borduurt hier
rationalistisch
op
verder. Hij
creëerde een
begrippenappar
aat om te
beschrijven hoe
de structuur
van de
werkelijkheid in
, elkaar zat. In
het
begrippenappar
aat was er
sprake van 10
categorieën. De
meest
fundamentele
was de
substantie: het
concreet
waarneembare
ding in de
werkelijkheid,
bouwsteen van
de andere 9
