MOTORISCHE ONTWIKKELING
Motorische ontwikkeling 1.1
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: motorische ontwikkeling .............................................................................................................................. 6
Doelstellingen van dit opleidingsonderdeel ............................................................................................................................6
Hoofdstuk 2: bewegingsonderwijs, bewegingsmomenten en -tussendoortjes ................................................................... 6
Wat is goed bewegingsonderwijs en waarom is het nodig? ...................................................................................................6
Ontwikkelingsdoelen voor bewegingsonderwijs .....................................................................................................................6
3 onderverdeelingen binnen het leergebied Lichamelijke opvoeding................................................................................6
Ontwikkelingskansen voor kleuters: ‘speelkriebels’ ................................................................................................................6
Verschillende ontwikkelingskansen geformuleerd .............................................................................................................6
Ontwikkelingskansen worden onderverdeeld in 6 domeinen ............................................................................................7
Bewegingsmomenten en -tussendoortjes ...............................................................................................................................7
Voorwaarden en kenmerken voor deze momenten en tussendoortjes .............................................................................7
Doelen van bewegingsmomenten en -tussendoortjes .......................................................................................................7
Uitgangspunten waaruit vertrokken kan worden om een moment te laten starten .........................................................7
Vergelijking tussen bewegingsmomenten en -tussendoortjes ...........................................................................................8
Praktijkvoorbeelden bewegingstussendoortjes .................................................................................................................8
Praktijkvoorbeelden bewegingsmomenten........................................................................................................................8
Hoofdstuk 3: spelen .......................................................................................................................................................... 9
Wat is spelen? .........................................................................................................................................................................9
Spelen is typische ‘speelervaringen’ opdoen......................................................................................................................9
Spelen is ‘omgaan met vrijheid’..........................................................................................................................................9
Spelen: is verwant, niet identiek: ‘exploreren, experimenteren en oefenen’ ....................................................................9
Fietsen = oefenen .............................................................................................................................................................10
Gedragsvormen tijdens het spel ............................................................................................................................................10
Waarom is spelen belangrijk? ...............................................................................................................................................10
Draagt bij tot bewegingsontwikkeling ..............................................................................................................................10
Draag bij tot de totale persoonlijkheidsvorming ..............................................................................................................10
School kan een belangrijke bijdrage leveren ....................................................................................................................10
Hoofdstuk 4: spel ............................................................................................................................................................ 11
Wat is spel? ...........................................................................................................................................................................11
Evolutie van ‘vrij spel’ tot ‘spel met regels’ = van ‘play’ naar ‘game’....................................................................................11
defenitie: Vrij spel en regelspel ........................................................................................................................................11
Vrij spel = play .......................................................................................................................................................................11
Kenmerken........................................................................................................................................................................11
Experimenteren .....................................................................................................................................................................11
Speelse opdrachten ...............................................................................................................................................................12
Vormen van speelse opdrachten ......................................................................................................................................12
Samenwerkingsspelen (open-halfopen) ................................................................................................................................12
Geleerde of genormeerde regelspel = play............................................................................................................................12
kenmerken ........................................................................................................................................................................12
Vormen van (klein) genormeerde regelspelen .................................................................................................................12
Sportspelen............................................................................................................................................................................12
Vormen van sportspelen...................................................................................................................................................12
1
, Ontwikkelingsgerichte spelbegeleiding .................................................................................................................................12
Dit kan op twee manieren ................................................................................................................................................12
Spelmethodiek: aanbreng en opbouw van een regelspel of groepsspel ...............................................................................13
Wat betekent een spel opbouwen? .................................................................................................................................13
Waarom bouwen we een spel op? ...................................................................................................................................13
Mogelijke oorzaken van het onjuist spel of niet goed spelen van een spel .....................................................................13
Wat is nodig voor een goed spel.......................................................................................................................................13
Hoe bieden we een spel aan? ...........................................................................................................................................13
Wat is het doel en nut van de spelopbouw? ....................................................................................................................13
Hoe bouwen we een spel op?...........................................................................................................................................14
vereenvoudigen of vermoeilijken: 4 categorieën .............................................................................................................14
Vaardigheiden van de kleuterleidster...............................................................................................................................14
Tips voor de spelbegeleider ..............................................................................................................................................14
Hoofdstuk 5: inwendige structuur van een bewegingsspel .............................................................................................. 15
Spelkader ...............................................................................................................................................................................15
Het spelkader omvat volgende elementen.......................................................................................................................15
Kernidee ................................................................................................................................................................................15
Kernideeën kan je op verschillende manieren ordenen ...................................................................................................15
Afspraken en regels ...............................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 6: rol en taak van de leidster bij spelen en spel .............................................................................................. 15
Spelsituatie creëren: leidster als organisator ........................................................................................................................15
Gevarieerd aanbod ...........................................................................................................................................................16
Begeleiden en leiden: leidster als begeleider ........................................................................................................................16
Voorbeelden van ‘hoe begeleiden’ ...................................................................................................................................16
Observeren: leidster als observator.......................................................................................................................................16
2 invalshoeken bij observeren ..........................................................................................................................................16
Hoofdstuk 7: methodische & didactische aanwijzingen voor bewegingsspelen ................................................................ 17
Vrij spel = play .......................................................................................................................................................................17
Omschrijving vrij spel ........................................................................................................................................................17
Inwendige structuur van een vrij spel: spelkader .............................................................................................................17
Rol en taak van de leidster................................................................................................................................................18
Speelse opdrachten ...............................................................................................................................................................19
Omschrijving speelse opdrachten.....................................................................................................................................19
Vormen van speelse opdrachten ......................................................................................................................................19
Samenwerkingsspelen of new games ...................................................................................................................................19
Omschrijving samenwerkinksspel .....................................................................................................................................19
Kenmerken Samenwerkingsspelen ...................................................................................................................................19
Voorwaarden voor een samenwerkingsspel ....................................................................................................................19
Doelstellingen samenwerkingsspel...................................................................................................................................19
Praktijkvoorbeelden van samenwerking spelen ...............................................................................................................19
Genormeerde spelen = regelspel (geleid spel) .......................................................................................................................20
Omschrijving regelspel......................................................................................................................................................20
Inwendige structuur van een genormeerd spel = regelspel .............................................................................................20
Rol van de leerkracht ........................................................................................................................................................21
Genormeerde spelen: loopspelen ..........................................................................................................................................21
Omschrijving loopspelen ..................................................................................................................................................21
Ontwikkelingsdoelen voor loopspelen .............................................................................................................................22
2
, Praktijkvoorbeelden van loopspelen ................................................................................................................................22
Genormeerde spelen: reactiespelen ......................................................................................................................................22
Omschrijving reactiespelen ..............................................................................................................................................22
Ontwikkelingsdoelen voor reactiespelen .........................................................................................................................22
Aandachtspunten voor reactiespelen ...............................................................................................................................22
Praktijkvoorbeelden van reactiespelen ............................................................................................................................23
Genormeerde spelen: tikspelen .............................................................................................................................................23
Theoretische inzichten......................................................................................................................................................23
Criteria of voorwaarden om een tikspel te doen lukken ..................................................................................................23
Didactiek en methodiek van de tikspelen .........................................................................................................................24
Een verantwoorde, Ontwikkelingsgerichte opbouw van tikspelen ..................................................................................24
Categorie 1: voorbereidende tikspelen ............................................................................................................................24
Categorie 2: basistikspelen ...............................................................................................................................................25
Categorie 3: overlooptikspelen.........................................................................................................................................25
Categorie 4: tikspelen met vrijplaatsen ............................................................................................................................26
Categorie 5: tikspelen met hindernissen ..........................................................................................................................26
Categorie 6: vrije tikspelen ...............................................................................................................................................26
categorie 7: tikspelen met moeilijkheidsfactor ................................................................................................................26
genormeerde spelen: stiltespelen .........................................................................................................................................27
Omschrijving stiltespelen..................................................................................................................................................27
Zintuiglijke spelen .............................................................................................................................................................27
Relaxatiespelen .................................................................................................................................................................27
Hoofdstuk 8: basisvaardigheden ..................................................................................................................................... 27
Motorische (basis) vaardigheden en motoriek ......................................................................................................................27
Wat is motoriek? ..............................................................................................................................................................27
Grote motorische bewegingen – vaardigheden (= grove motoriek)......................................................................................28
De natuurlijke bewegingen ...............................................................................................................................................28
Specifieke bewegingen .....................................................................................................................................................28
Motorische ontwikkeling .......................................................................................................................................................28
Hoe gaat de motoriek zich ontwikkelen? .........................................................................................................................28
Algemene kenmerken In de evolutie of ontwikkeling ......................................................................................................28
Factoren voor bewegingsontwikkeling .............................................................................................................................28
Periode In de bewegingsontwikkeling ..............................................................................................................................28
Motorische ontwikkelingsstappen ........................................................................................................................................29
Het motorische profiel ...........................................................................................................................................................29
De 2,5-jarige peuter ..........................................................................................................................................................29
De 3-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
De 4-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
De 5-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
Hoofdstuk 9: uitwerking van de basisvaardigheden ......................................................................................................... 30
Gaan en lopen .......................................................................................................................................................................30
omschrijving: gaan ............................................................................................................................................................30
ontwikkeling: gaan ............................................................................................................................................................30
Ontwikkelingsstappen: lopen ...........................................................................................................................................30
Didactiek – methodiek (richtlijnen): lopen .......................................................................................................................30
Springen ................................................................................................................................................................................30
Omschrijving: springen .....................................................................................................................................................30
Ontwikkelingslijn: springen...............................................................................................................................................31
3
, Didactiek – methodiek: springen ......................................................................................................................................31
Schuiven, sluipen, kruipen .....................................................................................................................................................31
Omschrijving: schuiven, sluipen, kruipen .........................................................................................................................31
Ontwikkeling: schuiven, sluipen, kruipen .........................................................................................................................31
Didactiek – methodiek: schuiven, sluipen, kruipen ..........................................................................................................32
Klimmen en klauteren ...........................................................................................................................................................32
Omschrijving: klimmen en klauteren ................................................................................................................................32
Ontwikkeling: klimmen en klauteren ................................................................................................................................32
Didactiek – methodiek: klimmen en klauteren.................................................................................................................32
Slingeren, zwaaien en schommelen ......................................................................................................................................32
Omschrijving: slingeren, zwaaien en schommelen ...........................................................................................................32
Ontwikkelingslijn: slingeren, zwaaien en schommelen ....................................................................................................32
Didactiek – methodiek: slingeren, zwaaien en schommelen............................................................................................33
Rollen en duikelen .................................................................................................................................................................33
Omschrijving: rollen en duikelen ......................................................................................................................................33
Ontwikkelingslijnen: rollen en duikelen............................................................................................................................33
Didactiek – methodiek: rollen en duikelen .......................................................................................................................33
Trekken, slepen, duwen, heffen en dragen............................................................................................................................33
Omschrijving: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen ................................................................................................33
Ontwikkelingslijnen: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen .....................................................................................34
Didactiek – methodiek: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen .................................................................................34
Balanceren ............................................................................................................................................................................34
Omschrijving: balanceren .................................................................................................................................................34
Ontwikkelingslijn: balanceren...........................................................................................................................................34
Didactiek – methodiek: balanceren ..................................................................................................................................34
Balvaardigheid ......................................................................................................................................................................34
Omschrijving: balvaardigheid ...........................................................................................................................................34
Hoofdstuk 10: organisatievormen om basisvaardigheden te oefenen .............................................................................. 35
Speeltuinsituatie....................................................................................................................................................................35
Hoe aanbrengen? .............................................................................................................................................................35
Doelen? .............................................................................................................................................................................35
Werken in golven...................................................................................................................................................................35
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................35
Didactiek – methodiek ......................................................................................................................................................35
Bewegingsomloop .................................................................................................................................................................35
Hoe aanbrengen ...............................................................................................................................................................35
Doelgroep .........................................................................................................................................................................36
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................36
Didactiek – voorwaarden: bewegingsomloop ..................................................................................................................36
Omloop in werkposten ..........................................................................................................................................................36
Verloop .............................................................................................................................................................................36
Didactische werkvorm ......................................................................................................................................................36
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................36
Veiligheid binnen organisatievormen....................................................................................................................................37
Stappenplan voor de praktische uitwerking ..........................................................................................................................37
Hoe begeleid je nu een activiteit met groot materiaal ..........................................................................................................37
Hoofdstuk 11: bewegingshoek ........................................................................................................................................ 37
4
, Wat is een bewegingshoek? Kenmerken ...............................................................................................................................37
Criteria voor een bewegingshoek ..........................................................................................................................................37
Wat kan er aangeboden worden in een bewegingshoek? ....................................................................................................37
Vertrekpunten voor bewegingshoek ................................................................................................................................37
Welk materiaal kan aangeboden worden.........................................................................................................................38
Impliciet en expliciet aanbieden van bewegingshoek ......................................................................................................38
Voorstellen en aanbieden van bewegingshoek .....................................................................................................................38
Hoe begeleid je een bewegingshoek? ...................................................................................................................................38
Veelvoorkomende vragen rond de bewegingshoek ..............................................................................................................38
Een bewegingsboek ...............................................................................................................................................................38
Praktijkvoorbeeld beweginsboek .....................................................................................................................................38
praktijkvoorbeelden beweginshoek .................................................................................................................................38
hoofdstuk 12: opbouw van een les bewegingsopvoeding ................................................................................................ 39
Stap 0: voorbereiding ............................................................................................................................................................39
Stap 1: motivatiefase ............................................................................................................................................................39
Stap 2: activeringsfase ..........................................................................................................................................................39
Stap 2: experimenteerfase ....................................................................................................................................................39
Stap 2: spelfase .....................................................................................................................................................................39
Stap 3: relaxatiefase..............................................................................................................................................................39
Stap 3: evaluatiefase .............................................................................................................................................................39
Voorbeelden van basisvaardigheden................................................................................................................................39
Belangrijk ........................................................................................................................................................................ 40
5
Motorische ontwikkeling 1.1
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: motorische ontwikkeling .............................................................................................................................. 6
Doelstellingen van dit opleidingsonderdeel ............................................................................................................................6
Hoofdstuk 2: bewegingsonderwijs, bewegingsmomenten en -tussendoortjes ................................................................... 6
Wat is goed bewegingsonderwijs en waarom is het nodig? ...................................................................................................6
Ontwikkelingsdoelen voor bewegingsonderwijs .....................................................................................................................6
3 onderverdeelingen binnen het leergebied Lichamelijke opvoeding................................................................................6
Ontwikkelingskansen voor kleuters: ‘speelkriebels’ ................................................................................................................6
Verschillende ontwikkelingskansen geformuleerd .............................................................................................................6
Ontwikkelingskansen worden onderverdeeld in 6 domeinen ............................................................................................7
Bewegingsmomenten en -tussendoortjes ...............................................................................................................................7
Voorwaarden en kenmerken voor deze momenten en tussendoortjes .............................................................................7
Doelen van bewegingsmomenten en -tussendoortjes .......................................................................................................7
Uitgangspunten waaruit vertrokken kan worden om een moment te laten starten .........................................................7
Vergelijking tussen bewegingsmomenten en -tussendoortjes ...........................................................................................8
Praktijkvoorbeelden bewegingstussendoortjes .................................................................................................................8
Praktijkvoorbeelden bewegingsmomenten........................................................................................................................8
Hoofdstuk 3: spelen .......................................................................................................................................................... 9
Wat is spelen? .........................................................................................................................................................................9
Spelen is typische ‘speelervaringen’ opdoen......................................................................................................................9
Spelen is ‘omgaan met vrijheid’..........................................................................................................................................9
Spelen: is verwant, niet identiek: ‘exploreren, experimenteren en oefenen’ ....................................................................9
Fietsen = oefenen .............................................................................................................................................................10
Gedragsvormen tijdens het spel ............................................................................................................................................10
Waarom is spelen belangrijk? ...............................................................................................................................................10
Draagt bij tot bewegingsontwikkeling ..............................................................................................................................10
Draag bij tot de totale persoonlijkheidsvorming ..............................................................................................................10
School kan een belangrijke bijdrage leveren ....................................................................................................................10
Hoofdstuk 4: spel ............................................................................................................................................................ 11
Wat is spel? ...........................................................................................................................................................................11
Evolutie van ‘vrij spel’ tot ‘spel met regels’ = van ‘play’ naar ‘game’....................................................................................11
defenitie: Vrij spel en regelspel ........................................................................................................................................11
Vrij spel = play .......................................................................................................................................................................11
Kenmerken........................................................................................................................................................................11
Experimenteren .....................................................................................................................................................................11
Speelse opdrachten ...............................................................................................................................................................12
Vormen van speelse opdrachten ......................................................................................................................................12
Samenwerkingsspelen (open-halfopen) ................................................................................................................................12
Geleerde of genormeerde regelspel = play............................................................................................................................12
kenmerken ........................................................................................................................................................................12
Vormen van (klein) genormeerde regelspelen .................................................................................................................12
Sportspelen............................................................................................................................................................................12
Vormen van sportspelen...................................................................................................................................................12
1
, Ontwikkelingsgerichte spelbegeleiding .................................................................................................................................12
Dit kan op twee manieren ................................................................................................................................................12
Spelmethodiek: aanbreng en opbouw van een regelspel of groepsspel ...............................................................................13
Wat betekent een spel opbouwen? .................................................................................................................................13
Waarom bouwen we een spel op? ...................................................................................................................................13
Mogelijke oorzaken van het onjuist spel of niet goed spelen van een spel .....................................................................13
Wat is nodig voor een goed spel.......................................................................................................................................13
Hoe bieden we een spel aan? ...........................................................................................................................................13
Wat is het doel en nut van de spelopbouw? ....................................................................................................................13
Hoe bouwen we een spel op?...........................................................................................................................................14
vereenvoudigen of vermoeilijken: 4 categorieën .............................................................................................................14
Vaardigheiden van de kleuterleidster...............................................................................................................................14
Tips voor de spelbegeleider ..............................................................................................................................................14
Hoofdstuk 5: inwendige structuur van een bewegingsspel .............................................................................................. 15
Spelkader ...............................................................................................................................................................................15
Het spelkader omvat volgende elementen.......................................................................................................................15
Kernidee ................................................................................................................................................................................15
Kernideeën kan je op verschillende manieren ordenen ...................................................................................................15
Afspraken en regels ...............................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 6: rol en taak van de leidster bij spelen en spel .............................................................................................. 15
Spelsituatie creëren: leidster als organisator ........................................................................................................................15
Gevarieerd aanbod ...........................................................................................................................................................16
Begeleiden en leiden: leidster als begeleider ........................................................................................................................16
Voorbeelden van ‘hoe begeleiden’ ...................................................................................................................................16
Observeren: leidster als observator.......................................................................................................................................16
2 invalshoeken bij observeren ..........................................................................................................................................16
Hoofdstuk 7: methodische & didactische aanwijzingen voor bewegingsspelen ................................................................ 17
Vrij spel = play .......................................................................................................................................................................17
Omschrijving vrij spel ........................................................................................................................................................17
Inwendige structuur van een vrij spel: spelkader .............................................................................................................17
Rol en taak van de leidster................................................................................................................................................18
Speelse opdrachten ...............................................................................................................................................................19
Omschrijving speelse opdrachten.....................................................................................................................................19
Vormen van speelse opdrachten ......................................................................................................................................19
Samenwerkingsspelen of new games ...................................................................................................................................19
Omschrijving samenwerkinksspel .....................................................................................................................................19
Kenmerken Samenwerkingsspelen ...................................................................................................................................19
Voorwaarden voor een samenwerkingsspel ....................................................................................................................19
Doelstellingen samenwerkingsspel...................................................................................................................................19
Praktijkvoorbeelden van samenwerking spelen ...............................................................................................................19
Genormeerde spelen = regelspel (geleid spel) .......................................................................................................................20
Omschrijving regelspel......................................................................................................................................................20
Inwendige structuur van een genormeerd spel = regelspel .............................................................................................20
Rol van de leerkracht ........................................................................................................................................................21
Genormeerde spelen: loopspelen ..........................................................................................................................................21
Omschrijving loopspelen ..................................................................................................................................................21
Ontwikkelingsdoelen voor loopspelen .............................................................................................................................22
2
, Praktijkvoorbeelden van loopspelen ................................................................................................................................22
Genormeerde spelen: reactiespelen ......................................................................................................................................22
Omschrijving reactiespelen ..............................................................................................................................................22
Ontwikkelingsdoelen voor reactiespelen .........................................................................................................................22
Aandachtspunten voor reactiespelen ...............................................................................................................................22
Praktijkvoorbeelden van reactiespelen ............................................................................................................................23
Genormeerde spelen: tikspelen .............................................................................................................................................23
Theoretische inzichten......................................................................................................................................................23
Criteria of voorwaarden om een tikspel te doen lukken ..................................................................................................23
Didactiek en methodiek van de tikspelen .........................................................................................................................24
Een verantwoorde, Ontwikkelingsgerichte opbouw van tikspelen ..................................................................................24
Categorie 1: voorbereidende tikspelen ............................................................................................................................24
Categorie 2: basistikspelen ...............................................................................................................................................25
Categorie 3: overlooptikspelen.........................................................................................................................................25
Categorie 4: tikspelen met vrijplaatsen ............................................................................................................................26
Categorie 5: tikspelen met hindernissen ..........................................................................................................................26
Categorie 6: vrije tikspelen ...............................................................................................................................................26
categorie 7: tikspelen met moeilijkheidsfactor ................................................................................................................26
genormeerde spelen: stiltespelen .........................................................................................................................................27
Omschrijving stiltespelen..................................................................................................................................................27
Zintuiglijke spelen .............................................................................................................................................................27
Relaxatiespelen .................................................................................................................................................................27
Hoofdstuk 8: basisvaardigheden ..................................................................................................................................... 27
Motorische (basis) vaardigheden en motoriek ......................................................................................................................27
Wat is motoriek? ..............................................................................................................................................................27
Grote motorische bewegingen – vaardigheden (= grove motoriek)......................................................................................28
De natuurlijke bewegingen ...............................................................................................................................................28
Specifieke bewegingen .....................................................................................................................................................28
Motorische ontwikkeling .......................................................................................................................................................28
Hoe gaat de motoriek zich ontwikkelen? .........................................................................................................................28
Algemene kenmerken In de evolutie of ontwikkeling ......................................................................................................28
Factoren voor bewegingsontwikkeling .............................................................................................................................28
Periode In de bewegingsontwikkeling ..............................................................................................................................28
Motorische ontwikkelingsstappen ........................................................................................................................................29
Het motorische profiel ...........................................................................................................................................................29
De 2,5-jarige peuter ..........................................................................................................................................................29
De 3-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
De 4-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
De 5-jarige kleuter ............................................................................................................................................................29
Hoofdstuk 9: uitwerking van de basisvaardigheden ......................................................................................................... 30
Gaan en lopen .......................................................................................................................................................................30
omschrijving: gaan ............................................................................................................................................................30
ontwikkeling: gaan ............................................................................................................................................................30
Ontwikkelingsstappen: lopen ...........................................................................................................................................30
Didactiek – methodiek (richtlijnen): lopen .......................................................................................................................30
Springen ................................................................................................................................................................................30
Omschrijving: springen .....................................................................................................................................................30
Ontwikkelingslijn: springen...............................................................................................................................................31
3
, Didactiek – methodiek: springen ......................................................................................................................................31
Schuiven, sluipen, kruipen .....................................................................................................................................................31
Omschrijving: schuiven, sluipen, kruipen .........................................................................................................................31
Ontwikkeling: schuiven, sluipen, kruipen .........................................................................................................................31
Didactiek – methodiek: schuiven, sluipen, kruipen ..........................................................................................................32
Klimmen en klauteren ...........................................................................................................................................................32
Omschrijving: klimmen en klauteren ................................................................................................................................32
Ontwikkeling: klimmen en klauteren ................................................................................................................................32
Didactiek – methodiek: klimmen en klauteren.................................................................................................................32
Slingeren, zwaaien en schommelen ......................................................................................................................................32
Omschrijving: slingeren, zwaaien en schommelen ...........................................................................................................32
Ontwikkelingslijn: slingeren, zwaaien en schommelen ....................................................................................................32
Didactiek – methodiek: slingeren, zwaaien en schommelen............................................................................................33
Rollen en duikelen .................................................................................................................................................................33
Omschrijving: rollen en duikelen ......................................................................................................................................33
Ontwikkelingslijnen: rollen en duikelen............................................................................................................................33
Didactiek – methodiek: rollen en duikelen .......................................................................................................................33
Trekken, slepen, duwen, heffen en dragen............................................................................................................................33
Omschrijving: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen ................................................................................................33
Ontwikkelingslijnen: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen .....................................................................................34
Didactiek – methodiek: trekken, slepen, duwen, heffen en dragen .................................................................................34
Balanceren ............................................................................................................................................................................34
Omschrijving: balanceren .................................................................................................................................................34
Ontwikkelingslijn: balanceren...........................................................................................................................................34
Didactiek – methodiek: balanceren ..................................................................................................................................34
Balvaardigheid ......................................................................................................................................................................34
Omschrijving: balvaardigheid ...........................................................................................................................................34
Hoofdstuk 10: organisatievormen om basisvaardigheden te oefenen .............................................................................. 35
Speeltuinsituatie....................................................................................................................................................................35
Hoe aanbrengen? .............................................................................................................................................................35
Doelen? .............................................................................................................................................................................35
Werken in golven...................................................................................................................................................................35
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................35
Didactiek – methodiek ......................................................................................................................................................35
Bewegingsomloop .................................................................................................................................................................35
Hoe aanbrengen ...............................................................................................................................................................35
Doelgroep .........................................................................................................................................................................36
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................36
Didactiek – voorwaarden: bewegingsomloop ..................................................................................................................36
Omloop in werkposten ..........................................................................................................................................................36
Verloop .............................................................................................................................................................................36
Didactische werkvorm ......................................................................................................................................................36
Voordelen en nadelen ......................................................................................................................................................36
Veiligheid binnen organisatievormen....................................................................................................................................37
Stappenplan voor de praktische uitwerking ..........................................................................................................................37
Hoe begeleid je nu een activiteit met groot materiaal ..........................................................................................................37
Hoofdstuk 11: bewegingshoek ........................................................................................................................................ 37
4
, Wat is een bewegingshoek? Kenmerken ...............................................................................................................................37
Criteria voor een bewegingshoek ..........................................................................................................................................37
Wat kan er aangeboden worden in een bewegingshoek? ....................................................................................................37
Vertrekpunten voor bewegingshoek ................................................................................................................................37
Welk materiaal kan aangeboden worden.........................................................................................................................38
Impliciet en expliciet aanbieden van bewegingshoek ......................................................................................................38
Voorstellen en aanbieden van bewegingshoek .....................................................................................................................38
Hoe begeleid je een bewegingshoek? ...................................................................................................................................38
Veelvoorkomende vragen rond de bewegingshoek ..............................................................................................................38
Een bewegingsboek ...............................................................................................................................................................38
Praktijkvoorbeeld beweginsboek .....................................................................................................................................38
praktijkvoorbeelden beweginshoek .................................................................................................................................38
hoofdstuk 12: opbouw van een les bewegingsopvoeding ................................................................................................ 39
Stap 0: voorbereiding ............................................................................................................................................................39
Stap 1: motivatiefase ............................................................................................................................................................39
Stap 2: activeringsfase ..........................................................................................................................................................39
Stap 2: experimenteerfase ....................................................................................................................................................39
Stap 2: spelfase .....................................................................................................................................................................39
Stap 3: relaxatiefase..............................................................................................................................................................39
Stap 3: evaluatiefase .............................................................................................................................................................39
Voorbeelden van basisvaardigheden................................................................................................................................39
Belangrijk ........................................................................................................................................................................ 40
5
