Waarnemen en Bewegen
Bewegingswetenschappen 2022/2023
College 1 – Introduction to Perception
In de boeken wordt er gesproken voer sensation & perception. Het verschil
tussen beide:
- Perception: je ziet een heel huis, er is iets ‘opgebouwd’
- Sensation: je ziet een stip, de simpele dingen
The Perceptual Process
,7 stappen van The Perceptual Process in detail
Stap 1 & 2
Je krijgt een stimulus, zoals in het voorbeeld; een boom. Het licht reflecteert op de boom en
valt op de retina (netvlies). Hier gebeurt ook ‘the principle of transformation’ = stimuli
gecreëerd door externe prikkels worden omgezet naar een perceptie (waarneming). De
eerste transformatie vindt direct plaats zodra het licht vanaf de boom in je oog gereflecteerd
wordt. Dit zorgt voor een scherp beeld op de retina. Hierdoor komen we bij het volgende
principe: ‘the principle of representation’ = alles wat te zien is, is een representatie gevormd
op de receptoren.
Stap 3: Verwerking van stimulus door receptoren
Sensorische receptoren zijn cellen die gespecialiseerd zijn in het verwerken van prikkels.
Hierbij gebruiken we een voorbeeld van visuele receptoren. Zodra deze receptoren licht
ontvangen, gebeuren er 2 dingen:
1. Ze transformeren energie uit het milieu naar elektrische energie
2. Ze vormen de perceptie op de manier hoe ze reageren op de stimulus
De omzetting van energie (transductie) is mogelijk doordat de receptoren een visueel
pigment bevatten, dit pigment reageert op licht en zet het om in elektrische energie. De
omzetting van energie noemen we transductie.
Stap 4: Neurale verwerking
Zodra de transductie heeft plaatsgevonden gaat het signaal naar de hersenen. Hier wordt
het signaal verder verwerkt, sommige signalen worden geblokkeerd of juist versterkt. De
verwerking van deze neurale prikkels heet neural processing. Alle elektrische signalen (ogen,
oren, etc.) komen in de primary receiving area in de cerebrale cortex. Elk stukje cortex heeft
zijn eigen onderdeel:
- Occipital lobe: zicht
- Temporale lobe: gehoor
- Parietal lobe: gevoel, temperatuur, pijn
- Frontal lobe: ontvangt signalen van alle zintuigen
,Stap 5 t/m 7: Behavioral response
Vanaf stap 4 wordt het signaal ‘omgetoverd’ naar een bewuste ervaring. Stap 5 gaat over het
daadwerkelijk waarnemen van de boom, stap 6 is de herkenning daarvan. Sommige mensen
werkt stap 6 niet goed meer, ze kunnen voorwerpen niet meer herkennen: visual form
agnosia.
Stap 7 is de actie. Hierbij gaat de persoon de boom bijvoorbeeld van dichtbij bekijken of in
klimmen. Bij stap 7 hoort altijd een motorische actie
Al deze stappen gebeuren telkens weer opnieuw, bij iedere beweging bijvoorbeeld.
The principle of representation: Alles wat iemand waarneemt is niet gebaseerd op direct
contact met stimuli, maar zijn representaties van stimuli die zijn gevormd op de receptoren.
Deze zorgen voor een activiteit in het zenuwstelsel. Het licht van een boom, representeert
een boom.
Perception: bewuste waarneming van een object
Recognition: het plaatsen van een object in een categorie
Oblique effect: Mensen kunnen beter naar horizontale en verticale strepen kijken, dan naar
schuine strepen. Als de streepjes steeds smaller worden, kun je dit langer bekijken met
horizontaal/verticaal. Dit komt waarschijnlijk doordat in onze omgeving meer horizontale en
verticale strepen zijn. Ook is er bij dieren meer hersenactiviteit te zien bij
horizontaal/verticaal.
Meten van perceptie
Absolute thresshold = Minimale stimulus intensiteit die je kan waarnemen
Difference thresshold = Minimale verschil tussen twee stimuli intensiteiten die nodig is om
een verschil te kunnen waarnemen.
Magnitude estimation = Relatie tussen twee stimulus intensiteiten en de subjectieve
omvang van de stimulatie (meten van de grootte).
Reactietijd = Voorbeeld met schaatsen. Deelnemer 1 wint op een duizendste de wedstrijd.
Echter stond deelnemer 2 verder van het startpistool. Het duurde langer voordat het geluid
van het pistool bij deelnemer 2 was. Dit kun je onderzoeken.
Fenomenen beschrijving
Action Wat doen mensen. Je verandert een stimuli, wat verandert er bij de actie.
, Method of Limits (Fechner)
Hierbij laat de onderzoeker een stimulus steeds hoger of lager worden, tot de proefpersoon
de stimulus niet meer hoort (of juist wel weer). De proefpersoon geeft aan wanneer dit
moment is. Op deze manier kun je de drempelwaarde van iets bepalen.
Method of Adjustment (Fechner)
Zelfde methode als Method of Limits. Alleen hierbij zit de onderzoeker niet aan de knoppen,
maar laat de proefpersoon de stimulus zelf hoger of lager worden.
Method of Constant Stimuli (Fechner)
Je geeft een aantal keer een constante stimuli, bijv. 100/150/200
lichtintensiteit. Hierbij meet je hoe vaak de proefpersoon zegt dat hij het wel
of niet ziet. In een grafiek ontstaat een s-curve. Halverwege ligt de
drempelwaarde. Dit is de meest precieze methode, echter kost deze wel de
meeste tijd.
Webers Law Δl=k l
Stevens’s Power Law
Bewegingswetenschappen 2022/2023
College 1 – Introduction to Perception
In de boeken wordt er gesproken voer sensation & perception. Het verschil
tussen beide:
- Perception: je ziet een heel huis, er is iets ‘opgebouwd’
- Sensation: je ziet een stip, de simpele dingen
The Perceptual Process
,7 stappen van The Perceptual Process in detail
Stap 1 & 2
Je krijgt een stimulus, zoals in het voorbeeld; een boom. Het licht reflecteert op de boom en
valt op de retina (netvlies). Hier gebeurt ook ‘the principle of transformation’ = stimuli
gecreëerd door externe prikkels worden omgezet naar een perceptie (waarneming). De
eerste transformatie vindt direct plaats zodra het licht vanaf de boom in je oog gereflecteerd
wordt. Dit zorgt voor een scherp beeld op de retina. Hierdoor komen we bij het volgende
principe: ‘the principle of representation’ = alles wat te zien is, is een representatie gevormd
op de receptoren.
Stap 3: Verwerking van stimulus door receptoren
Sensorische receptoren zijn cellen die gespecialiseerd zijn in het verwerken van prikkels.
Hierbij gebruiken we een voorbeeld van visuele receptoren. Zodra deze receptoren licht
ontvangen, gebeuren er 2 dingen:
1. Ze transformeren energie uit het milieu naar elektrische energie
2. Ze vormen de perceptie op de manier hoe ze reageren op de stimulus
De omzetting van energie (transductie) is mogelijk doordat de receptoren een visueel
pigment bevatten, dit pigment reageert op licht en zet het om in elektrische energie. De
omzetting van energie noemen we transductie.
Stap 4: Neurale verwerking
Zodra de transductie heeft plaatsgevonden gaat het signaal naar de hersenen. Hier wordt
het signaal verder verwerkt, sommige signalen worden geblokkeerd of juist versterkt. De
verwerking van deze neurale prikkels heet neural processing. Alle elektrische signalen (ogen,
oren, etc.) komen in de primary receiving area in de cerebrale cortex. Elk stukje cortex heeft
zijn eigen onderdeel:
- Occipital lobe: zicht
- Temporale lobe: gehoor
- Parietal lobe: gevoel, temperatuur, pijn
- Frontal lobe: ontvangt signalen van alle zintuigen
,Stap 5 t/m 7: Behavioral response
Vanaf stap 4 wordt het signaal ‘omgetoverd’ naar een bewuste ervaring. Stap 5 gaat over het
daadwerkelijk waarnemen van de boom, stap 6 is de herkenning daarvan. Sommige mensen
werkt stap 6 niet goed meer, ze kunnen voorwerpen niet meer herkennen: visual form
agnosia.
Stap 7 is de actie. Hierbij gaat de persoon de boom bijvoorbeeld van dichtbij bekijken of in
klimmen. Bij stap 7 hoort altijd een motorische actie
Al deze stappen gebeuren telkens weer opnieuw, bij iedere beweging bijvoorbeeld.
The principle of representation: Alles wat iemand waarneemt is niet gebaseerd op direct
contact met stimuli, maar zijn representaties van stimuli die zijn gevormd op de receptoren.
Deze zorgen voor een activiteit in het zenuwstelsel. Het licht van een boom, representeert
een boom.
Perception: bewuste waarneming van een object
Recognition: het plaatsen van een object in een categorie
Oblique effect: Mensen kunnen beter naar horizontale en verticale strepen kijken, dan naar
schuine strepen. Als de streepjes steeds smaller worden, kun je dit langer bekijken met
horizontaal/verticaal. Dit komt waarschijnlijk doordat in onze omgeving meer horizontale en
verticale strepen zijn. Ook is er bij dieren meer hersenactiviteit te zien bij
horizontaal/verticaal.
Meten van perceptie
Absolute thresshold = Minimale stimulus intensiteit die je kan waarnemen
Difference thresshold = Minimale verschil tussen twee stimuli intensiteiten die nodig is om
een verschil te kunnen waarnemen.
Magnitude estimation = Relatie tussen twee stimulus intensiteiten en de subjectieve
omvang van de stimulatie (meten van de grootte).
Reactietijd = Voorbeeld met schaatsen. Deelnemer 1 wint op een duizendste de wedstrijd.
Echter stond deelnemer 2 verder van het startpistool. Het duurde langer voordat het geluid
van het pistool bij deelnemer 2 was. Dit kun je onderzoeken.
Fenomenen beschrijving
Action Wat doen mensen. Je verandert een stimuli, wat verandert er bij de actie.
, Method of Limits (Fechner)
Hierbij laat de onderzoeker een stimulus steeds hoger of lager worden, tot de proefpersoon
de stimulus niet meer hoort (of juist wel weer). De proefpersoon geeft aan wanneer dit
moment is. Op deze manier kun je de drempelwaarde van iets bepalen.
Method of Adjustment (Fechner)
Zelfde methode als Method of Limits. Alleen hierbij zit de onderzoeker niet aan de knoppen,
maar laat de proefpersoon de stimulus zelf hoger of lager worden.
Method of Constant Stimuli (Fechner)
Je geeft een aantal keer een constante stimuli, bijv. 100/150/200
lichtintensiteit. Hierbij meet je hoe vaak de proefpersoon zegt dat hij het wel
of niet ziet. In een grafiek ontstaat een s-curve. Halverwege ligt de
drempelwaarde. Dit is de meest precieze methode, echter kost deze wel de
meeste tijd.
Webers Law Δl=k l
Stevens’s Power Law
