2B1
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 3
HC.1 Inleiding microbiologie en infectieziekten...................................................................................................3
HC.2 Overzicht immunologie................................................................................................................................5
HC.3 Inleiding virologie........................................................................................................................................8
HC.4 Inleiding parasitologie...............................................................................................................................10
HC.5 Ethiek van COVID-19 en andere besmettelijke ziekten..............................................................................11
HC.6 Replicatiestrategie van virussen en antivirale therapie............................................................................13
HC.7 Innate immuniteit -1..................................................................................................................................14
HC.8 Innate immuniteit -2..................................................................................................................................18
Week 2........................................................................................................................................................ 21
HC.1 Immunoglobulinen -1.................................................................................................................................21
HC.2 Diversiteit van antigeenreceptoren...........................................................................................................24
HC.3 HLA systeem...............................................................................................................................................26
HC. 4 De ontstekingsreactie in de 21ste eeuw: Celsus en Virchow op moleculair niveau...................................30
HC.5 Immunoglobulinen -2.................................................................................................................................34
HC.6 Antigeenherkenning door T-cellen.............................................................................................................37
HC.7 Cytokinen en chemokinen: productie receptoren en effecten...................................................................39
HC.8 Van kolonisatie tot systemische infectie....................................................................................................43
Week 3........................................................................................................................................................ 44
HC.1 Diagnostiek van infectieziekten.................................................................................................................44
HC.2 Adaptieve immuunrespons........................................................................................................................47
HC.3 Granulomateuze ontstekingsprocessen....................................................................................................50
HC.4 Behandeling van sepsis en septische shock 1............................................................................................53
HC.5 Shock en septische shock...........................................................................................................................54
PD.6 Patiënt met tuberculose............................................................................................................................57
Week 4........................................................................................................................................................ 58
HC.1 Een kind met diarree..................................................................................................................................58
HC.2 Bovenste luchtweginfecties.......................................................................................................................61
HC.3 Een kind met koorts en oorpijn..................................................................................................................63
HC.4 Een jongen met koorts en vlekjes..............................................................................................................66
HC.5 Meningitis en encefalitis............................................................................................................................68
HC.6 Ontwikkeling van vaccinaties en het rijksvaccinatieprogramma..............................................................70
HC.7 Latente infecties en maligne ontaarding...................................................................................................72
HC.8 HBV- en HPV -vaccinaties..........................................................................................................................75
1
,Week 5........................................................................................................................................................ 77
HC.1 een HIV-patiënt met een opportunistische infectie...................................................................................77
HC.2 COVID-19: afweer en besmettelijkheid......................................................................................................79
HC.3 COVID-19 in de kliniek...............................................................................................................................79
HC.6 Diagnostiek van lymfoproliferatieve aandoeningen.................................................................................81
2
,Week 1
HC.1 Inleiding microbiologie en infectieziekten
Kalknagels worden veroorzaakt door schimmels. Een koortslip wordt vaak veroorzaakt door
een herpes-virus.
Infectieziekten kunnen onderverdeeld worden in 4 categorieën:
- Bacteriën - Prokaryoten, eencelligen met dubbelstrengs circulair DNA. Ze bevatten
ook vaak plasmidaal DNA. Plasmidaal DNA kunnen bacteriën aan elkaar overgeven,
waardoor resistentie snel kan worden doorgegeven. Urineweginfecties zijn altijd
bacterieel.
- Virussen – zijn voor vermeerdering afhankelijk van gastheercellen. Ze bevatten alleen
DNA of alleen RNA. Het kan zowel engelstrengs als dubbelstrengs voorkomen. Een
virus is omgeven door een eiwitmantel.
- Schimmels en gisten (fungi) – zij zijn eukaryoot (net als mensen). Als ze unicellulair
zijn, spreekt men van gisten. Als er vertakkende draden zijn, zijn het schimmels.
Schimmels planten zich voort door middel van sporen.
- Parasieten – eukaryoten met een parasitaire levenswijze (gedeeltelijk of volledig
afhankelijk van een gastheer voor de ontwikkeling).
Virussen zijn erg klein, hierna volgen bacteriën.
Hierna volgt de fungi en eencellige parasieten
en hierna de grotere parasieten. De virussen
zijn enkel zichtbaar met een
elektronenmicroscoop. De bacteriën, de fungi
en de eencellige parasieten zijn te zien met een
lichtmicroscoop. Als je bacteriën vermeerdert,
zijn ze ook waarneembaar met het blote oog.
Grotere parasieten (ectoparasieten) zijn ook
waarneembaar met het blote oog.
Koch had beredeneerd dat een ziekte ontstond
door 1 ziekteverwekker. In het bloed van zieke
dieren waren ziekteverwekkers te zien welke
niet te zien waren in gezonde dieren. Hiermee
heeft hij miltvuur, tuberculose en cholera
ontdekt.
Koch zei dat micro-organismen alleen in zieke
mensen voorkwam, wat onjuist is. Alleen de
pathogenen veroorzaken ziektes. Er zijn ook
veel micro-organismen die geen ziekte
veroorzaken.
Men spreekt van een infectie als er door een micro-
organismen schade of een veranderde fysiologie
3
, optreedt door de interactie. Er is dus geen infectie bij enkel het dragen van micro-
organismen, het gaat om de interactie tussen de gastheer en het micro-organismen.
Infecties kunnen zowel klinisch (men heeft er last van) als subklinisch (nergens last van)
verlopen. Een subklinische infectie kan overgaan in een klinische infectie. De pathogenese
van een infectieziekte is de keten van gebeurtenissen vanaf het in aanraking komen met het
micro-organismen totdat er klachten optreden.
Deze pathogenese is afhankelijk van:
- Micro-organismen
o Virulentie/pathogeniciteit
- Gastheer
o Genetische achtergrond
o Immuunstatus
- Besmettingsroute (hoe kom je in aanraking met het micro-organismen?)
Sikkelcelziekte is beschermend tegen malaria.
Virulentie is het vermogen van micro-organismen om schade te voorzaken. Pathogeniciteit is
het vermogen van een micro-organismen om ziekte te veroorzaken.
Primaire pathogenen veroorzaken bij besmetting ongeacht het immuunsysteem regelmatig
ziekteverschijnselen (bijvoorbeeld corona of staphylococcus aureus). Opportunistische
pathogenen zijn pathogenen die ziekte veroorzaken bij mensen met een verminderde
weerstand (bijvoorbeeld een schimmelinfectie bij neutropenie). Opportunistische infecties
zijn afhankelijk van de afweerstoornis.
Virulentiefactoren bepalen voor een micro-organismen of ze pathogeen kunnen zijn.
Virulentiefactoren zijn eigenschappen/eiwitten/moleculen waarmee een micro-organisme
de verdedigingsmechanismen van de
gastheer kan ontlopen of tenietdoen.
Voorbeelden zijn adhesinen, toxinen,
kapsel etc. Een stam kan
virulentiefactoren kwijtraken of
opnemen, waardoor die minder of
meer virulent wordt.
Take home messages:
- Infectiezieken zijn overal en enorm divers
- Verwekkers zijn overal en hoeven niet te leiden tot infectie
- Pathogenese van infectieziekten van vele factoren afhankelijk
o Micro-organisme: pathogeniciteit, virulentie(factoren)
o Gastheer: genetische achtergrond, immuunstatus
o Besmettingsroute
Mensen/instellingen die bezig zijn met de behandeling van infectieziekten:
- Huisarts
- GGD (SOA’s, tuberculose)
4
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 3
HC.1 Inleiding microbiologie en infectieziekten...................................................................................................3
HC.2 Overzicht immunologie................................................................................................................................5
HC.3 Inleiding virologie........................................................................................................................................8
HC.4 Inleiding parasitologie...............................................................................................................................10
HC.5 Ethiek van COVID-19 en andere besmettelijke ziekten..............................................................................11
HC.6 Replicatiestrategie van virussen en antivirale therapie............................................................................13
HC.7 Innate immuniteit -1..................................................................................................................................14
HC.8 Innate immuniteit -2..................................................................................................................................18
Week 2........................................................................................................................................................ 21
HC.1 Immunoglobulinen -1.................................................................................................................................21
HC.2 Diversiteit van antigeenreceptoren...........................................................................................................24
HC.3 HLA systeem...............................................................................................................................................26
HC. 4 De ontstekingsreactie in de 21ste eeuw: Celsus en Virchow op moleculair niveau...................................30
HC.5 Immunoglobulinen -2.................................................................................................................................34
HC.6 Antigeenherkenning door T-cellen.............................................................................................................37
HC.7 Cytokinen en chemokinen: productie receptoren en effecten...................................................................39
HC.8 Van kolonisatie tot systemische infectie....................................................................................................43
Week 3........................................................................................................................................................ 44
HC.1 Diagnostiek van infectieziekten.................................................................................................................44
HC.2 Adaptieve immuunrespons........................................................................................................................47
HC.3 Granulomateuze ontstekingsprocessen....................................................................................................50
HC.4 Behandeling van sepsis en septische shock 1............................................................................................53
HC.5 Shock en septische shock...........................................................................................................................54
PD.6 Patiënt met tuberculose............................................................................................................................57
Week 4........................................................................................................................................................ 58
HC.1 Een kind met diarree..................................................................................................................................58
HC.2 Bovenste luchtweginfecties.......................................................................................................................61
HC.3 Een kind met koorts en oorpijn..................................................................................................................63
HC.4 Een jongen met koorts en vlekjes..............................................................................................................66
HC.5 Meningitis en encefalitis............................................................................................................................68
HC.6 Ontwikkeling van vaccinaties en het rijksvaccinatieprogramma..............................................................70
HC.7 Latente infecties en maligne ontaarding...................................................................................................72
HC.8 HBV- en HPV -vaccinaties..........................................................................................................................75
1
,Week 5........................................................................................................................................................ 77
HC.1 een HIV-patiënt met een opportunistische infectie...................................................................................77
HC.2 COVID-19: afweer en besmettelijkheid......................................................................................................79
HC.3 COVID-19 in de kliniek...............................................................................................................................79
HC.6 Diagnostiek van lymfoproliferatieve aandoeningen.................................................................................81
2
,Week 1
HC.1 Inleiding microbiologie en infectieziekten
Kalknagels worden veroorzaakt door schimmels. Een koortslip wordt vaak veroorzaakt door
een herpes-virus.
Infectieziekten kunnen onderverdeeld worden in 4 categorieën:
- Bacteriën - Prokaryoten, eencelligen met dubbelstrengs circulair DNA. Ze bevatten
ook vaak plasmidaal DNA. Plasmidaal DNA kunnen bacteriën aan elkaar overgeven,
waardoor resistentie snel kan worden doorgegeven. Urineweginfecties zijn altijd
bacterieel.
- Virussen – zijn voor vermeerdering afhankelijk van gastheercellen. Ze bevatten alleen
DNA of alleen RNA. Het kan zowel engelstrengs als dubbelstrengs voorkomen. Een
virus is omgeven door een eiwitmantel.
- Schimmels en gisten (fungi) – zij zijn eukaryoot (net als mensen). Als ze unicellulair
zijn, spreekt men van gisten. Als er vertakkende draden zijn, zijn het schimmels.
Schimmels planten zich voort door middel van sporen.
- Parasieten – eukaryoten met een parasitaire levenswijze (gedeeltelijk of volledig
afhankelijk van een gastheer voor de ontwikkeling).
Virussen zijn erg klein, hierna volgen bacteriën.
Hierna volgt de fungi en eencellige parasieten
en hierna de grotere parasieten. De virussen
zijn enkel zichtbaar met een
elektronenmicroscoop. De bacteriën, de fungi
en de eencellige parasieten zijn te zien met een
lichtmicroscoop. Als je bacteriën vermeerdert,
zijn ze ook waarneembaar met het blote oog.
Grotere parasieten (ectoparasieten) zijn ook
waarneembaar met het blote oog.
Koch had beredeneerd dat een ziekte ontstond
door 1 ziekteverwekker. In het bloed van zieke
dieren waren ziekteverwekkers te zien welke
niet te zien waren in gezonde dieren. Hiermee
heeft hij miltvuur, tuberculose en cholera
ontdekt.
Koch zei dat micro-organismen alleen in zieke
mensen voorkwam, wat onjuist is. Alleen de
pathogenen veroorzaken ziektes. Er zijn ook
veel micro-organismen die geen ziekte
veroorzaken.
Men spreekt van een infectie als er door een micro-
organismen schade of een veranderde fysiologie
3
, optreedt door de interactie. Er is dus geen infectie bij enkel het dragen van micro-
organismen, het gaat om de interactie tussen de gastheer en het micro-organismen.
Infecties kunnen zowel klinisch (men heeft er last van) als subklinisch (nergens last van)
verlopen. Een subklinische infectie kan overgaan in een klinische infectie. De pathogenese
van een infectieziekte is de keten van gebeurtenissen vanaf het in aanraking komen met het
micro-organismen totdat er klachten optreden.
Deze pathogenese is afhankelijk van:
- Micro-organismen
o Virulentie/pathogeniciteit
- Gastheer
o Genetische achtergrond
o Immuunstatus
- Besmettingsroute (hoe kom je in aanraking met het micro-organismen?)
Sikkelcelziekte is beschermend tegen malaria.
Virulentie is het vermogen van micro-organismen om schade te voorzaken. Pathogeniciteit is
het vermogen van een micro-organismen om ziekte te veroorzaken.
Primaire pathogenen veroorzaken bij besmetting ongeacht het immuunsysteem regelmatig
ziekteverschijnselen (bijvoorbeeld corona of staphylococcus aureus). Opportunistische
pathogenen zijn pathogenen die ziekte veroorzaken bij mensen met een verminderde
weerstand (bijvoorbeeld een schimmelinfectie bij neutropenie). Opportunistische infecties
zijn afhankelijk van de afweerstoornis.
Virulentiefactoren bepalen voor een micro-organismen of ze pathogeen kunnen zijn.
Virulentiefactoren zijn eigenschappen/eiwitten/moleculen waarmee een micro-organisme
de verdedigingsmechanismen van de
gastheer kan ontlopen of tenietdoen.
Voorbeelden zijn adhesinen, toxinen,
kapsel etc. Een stam kan
virulentiefactoren kwijtraken of
opnemen, waardoor die minder of
meer virulent wordt.
Take home messages:
- Infectiezieken zijn overal en enorm divers
- Verwekkers zijn overal en hoeven niet te leiden tot infectie
- Pathogenese van infectieziekten van vele factoren afhankelijk
o Micro-organisme: pathogeniciteit, virulentie(factoren)
o Gastheer: genetische achtergrond, immuunstatus
o Besmettingsroute
Mensen/instellingen die bezig zijn met de behandeling van infectieziekten:
- Huisarts
- GGD (SOA’s, tuberculose)
4
